Thường trực HĐND tỉnh thực hiện công tác chỉ định nhân sự chính quyền địa phương xã, phường và hướng dẫn hoạt động HĐND xã, phường
Để chuẩn bị cho việc chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên cả nước bắt đầu từ ngày 01/7/2025, trên cơ sở quy định của pháp luật và hướng dẫn của Trung ương, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban của HĐND và Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; chỉ định đại biểu Hội đồng nhân dân cấp huyện, cấp xã nhiệm kỳ 2021 - 2026 làm đại biểu Hội đồng nhân dân xã, phường mới nhiệm kỳ 2021 – 2026 của 130 xã, phường đảm bảo thời gian tiến độ và quy định của pháp luật, hướng dẫn của Trung ương.
Sau khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động, qua rà soát, Thường trực HĐND một số xã, phường mới đã có Tờ trình đề nghị chỉ định bổ sung đại biểu HĐND xã, phường do việc rà soát trước đây sai sót hoặc một số đại biểu (chủ yếu ngành Công an và Quân sự do mới kiện toàn) chưa được chỉ định. Để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đại biểu, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành các Nghị quyết chỉ định bổ sung đại biểu HĐND theo đề nghị của Thường trực HĐND các xã, phường.
Nhằm hướng dẫn hoạt động của chính quyền địa phương xã, phường, Thường trực HĐND tỉnh đã thành lập Bộ phận thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp về tổ chức bộ máy, hoạt động của HĐND cấp xã; thành lập nhóm zalo gồm Thường trực HĐND 130 xã, phường để nắm bắt những khó khăn, vướng mắc, phản ánh từ HĐND các xã, phường và kịp thời hướng dẫn, giải đáp để xã, phường thực hiện. Đồng thời, thiết lập đường link các văn bản, tài liệu liên quan đến hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của HĐND xã, phường; mẫu biểu văn bản phục vụ kỳ họp thứ nhất, kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 của HĐND xã, phường, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho công tác vận hành chính quyền địa phương hai cấp và tổ chức kỳ họp, ban hành văn bản của HĐND các xã, phường. Đến nay, Bộ phận thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp về tổ chức bộ máy, hoạt động của HĐND cấp xã và các nhóm zalo đang tiếp tục hoạt động hiệu quả. Cùng với đó, Thường trực HĐND tỉnh đã phân công Ủy viên Thường trực, Phó trưởng các Ban HĐND, Lãnh đạo Văn phòng và chuyên viên trực tiếp theo dõi hoạt động của HĐND các xã, phường.
Thường trực HĐND tỉnh đã phân công lãnh đạo Thường trực HĐND tỉnh, các Ban và Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh tham dự kỳ họp thứ nhất và kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 của HĐND một số xã, phường; qua đó trực tiếp hướng dẫn Thường trực HĐND các xã, phường trong việc điều hành kỳ họp và chỉnh sửa các tài liệu, nội dung, chương trình kỳ họp đảm bảo theo quy định.
HĐND xã, phường theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp được tổ chức chặt chẽ, hoạt động dần đi vào nền nếp
HĐND các xã, phường sau sắp xếp đơn vị hành chính được tổ chức theo đúng quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. HĐND các xã, phường mới nhiệm kỳ 2021 – 2026 có số lượng nhiều đại biểu HĐND, do đại biểu HĐND xã, phường mới được xác định gồm các đại biểu HĐND cấp huyện, đại biểu HĐND xã, phường khác chuyển đến công tác tại xã phường mới và toàn bộ đại biểu HĐND của các xã, phường trước sáp nhập (như xã Đô Lương có 207 đại biểu, xã Thuần Trung có 153 đại biểu).
Các xã, phường đã chuẩn bị và tổ chức thành công kỳ họp thứ nhất của HĐND xã, phường vào sáng ngày 01/7/2025 đảm bảo thời gian theo chỉ đạo; nội dung, chương trình theo đúng quy định của pháp luật và hướng dẫn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội.
Ngay sau kỳ họp thứ nhất, Thường trực HĐND, các Ban HĐND đã nhanh chóng triển khai các công việc thuộc chức năng, nhiệm vụ, đặc biệt là chuẩn bị tốt cho kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 của HĐND xã, phường với các nội dung như họp bàn và thống nhất nội dung, chương trình kỳ họp; tổ chức thẩm tra các dự thảo Nghị quyết và Báo cáo trình kỳ họp; chuẩn bị các Tờ trình và dự thảo Nghị quyết do Thường trực HĐND xã, phường trình kỳ họp... Tổ chức thành công kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 của HĐND xã, phường. Nội dung, chương trình đảm bảo theo quy định của pháp luật (xem xét báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội và các báo cáo khác tại kỳ họp; thảo luận tại Hội trường, biểu quyết thông qua các Nghị quyết thuộc thẩm quyền. Công tác điều hành hợp lý, khoa học.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của HĐND xã, phường từ khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đến nay vẫn còn một số hạn chế như: Thường trực HĐND một số xã, phường chậm rà soát danh sách đại biểu để đề nghị chỉ định bổ sung đại biểu HĐND đối với những người là đại biểu HĐND thuộc địa giới hành chính các xã, phường khác khi đã được điều chuyển về công tác tại xã, phường mới. Một số xã, phường chậm đề xuất cấp có thẩm quyền cho ý kiến về nhân sự hoặc thực hiện công tác nhân sự theo thẩm quyền để kiện toàn chức danh của HĐND còn thiếu. Hoạt động của HĐND một số xã, phường có khi còn lúng túng như trong công tác điều hành kỳ họp HĐND, việc xác định chính xác thẩm quyền của HĐND, UBND, Thường trực HĐND; thể thức và nội dung văn bản của HĐND chưa đảm bảo theo quy định. Kỳ họp thường lệ giữa năm mới chỉ tiến hành một số nội dung cơ bản, cần thiết, chưa dành nhiều thời gian để thảo luận.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND xã, phường theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian tới
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND xã, phường theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian tới, cần quan tâm một số nhiệm vụ, giải pháp sau:
Một là, Thường trực HĐND tỉnh tiếp tục tăng cường theo dõi, hướng dẫn hỗ trợ hoạt động của HĐND các xã, phường thông qua việc duy trì hoạt động hiệu quả của Bộ phận thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp về tổ chức bộ máy, hoạt động của HĐND cấp xã và các nhóm zalo với Thường trực HĐND xã, phường; phát huy vai trò của các đồng chí Ủy viên Thường trực, Phó trưởng các Ban HĐND, Lãnh đạo Văn phòng và chuyên viên trực tiếp theo dõi hoạt động của HĐND các xã, phường.
Trong quá trình hoạt động, nếu HĐND xã, phường có vấn đề khó khăn, vướng mắc cần trao đổi thì liên hệ để được hướng dẫn, hỗ trợ.
Hai là, Thường trực HĐND tỉnh tổ chức tập huấn, trao đổi kinh nghiệm hoạt động cho Thường trực HĐND, Phó trưởng Ban chuyên trách các Ban HĐND (dự kiến tổ chức cuối tháng 9/2025). Việc tập huấn cần tập trung vào các nội dung chính như: Khái quát vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND cấp xã theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới; Công tác chuẩn bị và tổ chức kỳ họp HĐND cấp xã; Công tác chuẩn bị và tổ chức hoạt động giám sát của HĐND cấp xã; Công tác xây dựng và ban hành Nghị quyết của HĐND cấp xã; Kỹ năng và kinh nghiệm thẩm tra…
Ba là, Đảng ủy các xã, phường khẩn trương đề xuất kiện toàn nhân sự để cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ cho ý kiến, làm căn cứ để Thường trực HĐND tỉnh chỉ định hoặc phê chuẩn nhân sự còn thiếu ở các xã, phường (hiện tại còn thiếu nhân sự Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban HĐND một số xã). Thường trực HĐND xã, phường khẩn trương rà soát những trường hợp là đại biểu HĐND ở các xã phường cũ không thuộc địa giới hành chính xã, phường mới chuyển đến công tác trên địa bàn (nếu có) để đề nghị chỉ định đại biểu HĐND xã, phường mới. Nội dung này cần thực hiện ngay và dứt điểm để ổn định tổ chức của HĐND xã, phường mới.
Bốn là, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các đại biểu HĐND xã, phường tích cực nghiên cứu, nắm bắt các quy định của pháp luật, nhất là quy định liên quan đến hoạt động của HĐND như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành Văn bản quy phạm pháp luật, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công… và các văn bản hướng dẫn thi hành để triển khai thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND xã, phường đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Quan tâm bố trí chuyên viên có năng lực, trình độ thuộc Văn phòng HĐND - UBND xã, phường phụ trách công tác tham mưu, giúp việc lĩnh vực HĐND.
Năm là, quan tâm thực hiện hoạt động giám sát thường xuyên và giám sát, khảo sát chuyên đề; nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cử tri, những ý kiến, kiến nghị cử tri trên địa bàn, nhất là kiến nghị kéo dài chưa được giải quyết dứt điểm và các vụ việc đơn thư của công dân để theo dõi, đôn đốc, theo đuổi, giám sát việc giải quyết.
Sáu là, Thường trực HĐND xã, phường tích cực phối hợp chặt chẽ với UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp để nâng cao hiệu quả hoạt động của từng cơ quan, đóng góp vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương. Nghiên cứu ký kết quy chế phối hợp 3 bên giữa Thường trực HĐND với UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã, phường (tham khảo Quy chế phối hợp 4 bên của cấp tỉnh giữa Đoàn ĐBQH, Thường trực HĐND, UBND, UB MTTQVN tỉnh).
Bảy là, Đảng ủy, Thường trực HĐND các xã, phường cần chủ động nắm bắt chủ trương, định hướng, hướng dẫn về công tác chuẩn bị bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2026 – 2031 để thực hiện, quan tâm đến việc cơ cấu, giới thiệu những người có năng lực, phẩm chất tốt để tham gia HĐND khóa mới./.
