Thiết lập hành lang pháp lý minh bạch, công bằng và đúng trọng tâm
Ngay sau khi Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021–2030, HĐND tỉnh Nghệ An đã nhanh chóng cụ thể hóa bằng các quyết sách địa phương nhằm đảm bảo dòng vốn được phân bổ minh bạch và hiệu quả.
Nổi bật nhất là Nghị quyết số 05/2022/NQ-HĐND, được ví như "khung xương sống" quy định nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn ngân sách nhà nước. Thay vì phân bổ dàn trải, tỉnh áp dụng phương pháp “tính điểm” khoa học dựa trên các tiêu chí về hộ nghèo, thiếu hụt nước sinh hoạt hay nhu cầu phát triển nông - lâm nghiệp. Cách làm này đảm bảo ưu tiên tối đa cho các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn và các dự án hạ tầng thiết yếu như giao thông, điện, đường, trường, trạm.
Trên cơ sở đó, HĐND tỉnh đã thông qua Nghị quyết số 45/NQ-HĐND (năm 2022), phân bổ hơn 1.666 tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương cho giai đoạn 2021-2025. Nguồn lực này tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách như: thiếu đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt (Dự án 1); ổn định dân cư (Dự án 2); đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu (Dự án 4) và bảo tồn văn hóa gắn với du lịch (Dự án 6).
Đặc biệt, sự linh hoạt trong điều hành của cơ quan dân cử thể hiện rõ qua các đợt điều chỉnh vốn "nước rút" cuối kỳ. Điển hình là các Nghị quyết số 52 và 55/NQ-HĐND (tháng 11/2025), tiếp tục bổ sung và điều chỉnh kế hoạch vốn đợt 2 và đợt 3 năm 2025. Việc này nhằm tháo gỡ vướng mắc cho các dự án chậm tiến độ, dồn lực cho các công trình cấp bách để kịp về đích giai đoạn I.
Trước bối cảnh Nghệ An thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính (mô hình chính quyền 02 cấp), HĐND tỉnh đã kịp thời ban hành các Nghị quyết điều chỉnh như Nghị quyết số 16, 20, 53, 54/NQ-HĐND trong năm 2025. Các nghị quyết này đóng vai trò "người dẫn đường", đảm bảo dòng kinh phí sự nghiệp được chuyển tiếp thông suốt tới các đơn vị hành chính mới sau sáp nhập, không để việc thay đổi bộ máy làm gián đoạn quyền lợi của người dân.
Đòn bẩy pháp lý cho sản xuất và dược liệu quý
Chuyển từ tư duy "cho cá" sang "trao cần câu", các chính sách của HĐND tỉnh tập trung mạnh mẽ vào hỗ trợ sản xuất theo chuỗi giá trị.
Nghị quyết số 13/2023/NQ-HĐND đã quy định chi tiết nội dung và mức hỗ trợ phát triển sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp. Chính sách hướng tới các hộ nghèo, cận nghèo và đồng bào DTTS, hỗ trợ từ giống, vật tư đến kỹ thuật để người dân đa dạng hóa sinh kế. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 24/2022/NQ-HĐND cũng đã chuẩn hóa bộ thủ tục lựa chọn dự án liên kết và dự án cộng đồng. Quy trình minh bạch từ khâu nộp hồ sơ, thẩm định đến phê duyệt giúp các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn.
Đáng chú ý, tận dụng lợi thế tài nguyên dưới tán rừng miền Tây, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 23/2023/NQ-HĐND về phát triển vùng trồng dược liệu quý. Đây là chính sách mang tính đột phá, hỗ trợ toàn diện từ xây dựng vùng nguyên liệu, cơ sở chế biến, bảo quản đến xây dựng thương hiệu và đào tạo nghề. Cơ chế này không chỉ giúp bảo tồn nguồn gen quý mà còn mở ra hướng làm giàu bền vững cho đồng bào vùng cao.
Ổn định dân cư, đảm bảo an sinh bền vững
Song song với phát triển kinh tế, các chính sách an sinh xã hội luôn được đặt ở vị trí trung tâm để đảm bảo "không ai bị bỏ lại phía sau".
Về đất đai, Nghị quyết số 32/2024/NQ-HĐND mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc khi cam kết giao đất ở, đất sản xuất nông nghiệp lần đầu (không thu tiền sử dụng đất) cho đồng bào DTTS thiếu đất. Đồng thời, nghị quyết cũng quy định bố trí quỹ đất sinh hoạt cộng đồng tối thiểu 200m²/thôn, bản, đảm bảo không gian văn hóa cho cư dân.
Về y tế, trước thực tế nhiều xã ra khỏi vùng đặc biệt khó khăn khiến người dân mất đi ưu đãi BHYT, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 08/2025/NQ-HĐND (có hiệu lực từ 2026). Tỉnh dùng ngân sách địa phương hỗ trợ thêm 30% mức đóng BHYT cho người DTTS tại các xã này và hộ cận nghèo, giúp giảm bớt gánh nặng chi phí khám chữa bệnh.
Công tác ổn định dân cư cũng được củng cố qua Nghị quyết số 09/2024/NQ-HĐND. Tỉnh hỗ trợ tới 50 triệu đồng/hộ cho người dân di dời đến vùng biên giới, khu kinh tế quốc phòng. Đặc biệt, chính sách hỗ trợ 50 triệu đồng/hộ cho địa bàn nhận tái định cư xen ghép để nâng cấp hạ tầng (lớp học, trạm y tế, nước sạch) đã giải quyết bài toán áp lực lên hạ tầng tại nơi ở mới.
Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ thôi việc đối với Công an xã bán chuyên trách (Nghị quyết số 25/2024/NQ-HĐND) với mức hỗ trợ mỗi năm công tác bằng 1,5 tháng phụ cấp, cũng thể hiện sự quan tâm thấu đáo đến những người đã cống hiến cho an ninh cơ sở.
Có thể nói, hệ thống các nghị quyết của HĐND tỉnh Nghệ An giống như việc "mở đường lớn" thông qua các chính sách hạ tầng, đồng thời khơi thông nguồn lực an sinh thông qua các chính sách hỗ trợ sản xuất, y tế, giáo dục, giúp đồng bào các dân tộc thiểu số vững tin tiến về phía trước, thu hẹp khoảng cách với miền xuôi.
