Từ nhận thức đến hành động
Ngay sau khi bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành, xã Hải Lộc đã xác định giải quyết đơn thư là trọng tâm trong điều hành, chỉ đạo. Chính quyền địa phương đã kiện toàn Hội đồng tiếp công dân, bố trí cán bộ chuyên trách theo dõi, đôn đốc; đầu tư phòng tiếp dân, ban hành quy chế, nội quy, công khai lịch tiếp dân và số điện thoại lãnh đạo trên cổng thông tin điện tử.
Chánh Văn phòng HĐND - UBND xã Hải Lộc, Lưu Đình Hùng khẳng định: Chúng tôi xác định giải quyết đơn thư là thước đo trách nhiệm của chính quyền. Tất cả các vụ việc đều được xử lý bài bản, đúng quy trình. Những vụ vượt thẩm quyền đều được báo cáo kịp thời cấp trên để có hướng chỉ đạo, bảo đảm tính liên thông trong quản lý hành chính”. Chính nhờ sự bài bản đó, sau hơn 3 tháng vận hành bộ máy mới, xã Hải Lộc đã giải quyết 13/14 đơn thư của công dân, trong đó có nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài trong nhiều năm tiếp tục được làm rõ. Kết quả này không chỉ phản ánh tinh thần trách nhiệm, mà còn góp phần ổn định tình hình cơ sở, củng cố niềm tin của Nhân dân vào chính quyền mới.
Tại xã Đô Lương, trong bối cảnh khối lượng công việc tăng lên khi thực hiện chính quyền 2 cấp, chính quyền địa phương vẫn dành ưu tiên cao cho công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư. Đồng chí Trần Văn Sơn – Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đô Lương chia sẻ: “Giải quyết đơn thư không chỉ là xử lý một hồ sơ hành chính, mà là quá trình đối thoại, lắng nghe dân để tháo gỡ từ gốc rễ. Cán bộ phải chủ động tham mưu, báo cáo tiến độ từng vụ việc, để chính quyền chỉ đạo, đôn đốc thường xuyên, công khai”. Nhờ thực hiện nghiêm kỷ luật hành chính, phân công trách nhiệm rõ ràng, chỉ sau hơn 3 tháng, xã Đô Lương đã giải quyết dứt điểm 38/53 đơn thư, đạt 72%, số còn lại đang tiếp tục xử lý. Kết quả này không chỉ thể hiện tinh thần quyết liệt của chính quyền cơ sở sau khi vận hành chính quyền 2 cấp, mà còn khẳng định cách làm bài bản, coi giải quyết đơn thư là thước đo trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân, tạo nền tảng ổn định để tập trung phát triển kinh tế - xã hội.
Ngành Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Nghệ An - cơ quan bảo vệ công lý, cũng xác định rõ tinh thần “trọng dân, gần dân, hiểu dân, giúp dân” trong giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tố tụng. Phó Chánh Tòa án nhân dân tỉnh Lê Văn Quỳnh nhấn mạnh: Mỗi đơn thư không chỉ là văn bản pháp lý mà là tiếng nói của người dân cần được lắng nghe và bảo vệ. Chúng tôi luôn đảm bảo giải quyết đúng thẩm quyền, trình tự, khách quan và kịp thời, không để phát sinh điểm nóng hay khiếu kiện đông người. Tính từ ngày 1/7 đến 20/9/2025, Tòa án hai cấp trong tỉnh đã thụ lý 38 đơn khiếu nại, 12 đơn tố cáo, trong đó 20 đơn thuộc thẩm quyền đều được giải quyết đúng quy trình, không phát sinh khiếu nại lần hai, góp phần giữ vững ổn định xã hội và củng cố niềm tin của Nhân dân vào công lý.
Đồng chí Hoàng Thanh Linh - Phó Chánh Thanh tra tỉnh khẳng định: Ở đâu cán bộ nêu cao trách nhiệm, làm việc minh bạch, ở đó niềm tin của dân được củng cố. Đây cũng chính là “thước đo” về năng lực, hiệu lực, hiệu quả vận hành của chính quyền 2 cấp với mục tiêu cao nhất là gần dân, vì dân, phục vụ tốt nhân dân.
Những bất cập cần tháo gỡ
Công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư dù đã có những nỗ lực, tập trung, song thực tế vẫn đang đặt ra một số khó khăn, bất cập. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Quỳnh Anh - Hồ Quang Tuấn: Năng lực, trình độ chuyên môn tham mưu của cán bộ, công chức trong xử lý đơn thư hạn chế, trong khi đó số lượng đơn thư tồn đọng từ các xã cũ nhiều, trong đó có nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng giải quyết đơn thư của công dân.
Bên cạnh đó, ở một số địa phương, việc bàn giao hồ sơ theo dõi và kết quả giải quyết đơn thư, nhất là các vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài giữa cấp huyện và xã cũ trước đây với đơn vị hiện tại ở một số địa phương chưa được thực hiện một cách bài bản, gây khó khăn trong công tác xác minh, giải quyết, trả lời đơn thư công dân. Công tác phối hợp giữa các cấp, ngành trong giải quyết đơn thư có lúc còn thiếu đồng bộ, thiếu chiều sâu, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ giải quyết, kể cả công tác phản hồi kết quả giải quyết đến các cấp, các ngành và công dân chưa kịp thời, khiến công dân bức xúc, tiếp tục gửi đơn nhiều nơi. Còn đối với Tòa án nhân dân tỉnh, công tác phối hợp ở một số cơ quan, đơn vị có liên quan trong cung cấp chứng cứ, hồ sơ, tài liệu phục vụ công tác xét xử chậm, dẫn đến phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân đối với Tòa án.
Ngoài các vấn đề nêu trên, cơ sở cũng phản ánh tình trạng chồng chéo, bất cập giữa quy định của pháp luật và thực tiễn đang có độ “vênh” nhau, nhất là các vụ việc liên quan đến đất đai, bồi thường, giải phóng mặt bằng thường có nhiều “điểm nghẽn”; văn bản pháp luật thiếu thống nhất, thay đổi liên tục, nhiều khâu trung gian, gây khó khăn cho việc áp dụng. Một khó khăn nữa là nhiều trường hợp, dù đã được giải quyết đúng quy định, công dân vẫn không thỏa mãn, tiếp tục khiếu nại, tố cáo, thậm chí gửi đơn đến cơ quan không có thẩm quyền nhằm tạo áp lực. Điều này dẫn đến tình trạng đơn thư kéo dài, gây ảnh hưởng đến uy tín cán bộ, cơ quan.
Từ khó khăn, bất cập nên trên, nhiều sở, ngành, địa phương kiến nghị Trung ương tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật; sớm sửa đổi, bổ sung các quy định về đất đai, tố tụng để phù hợp với thực tiễn thống nhất trình tự, thủ tục, tránh tình trạng “nhiều khâu, nhiều bước”. Trung ương và tỉnh cần nghiên cứu để có quy định sửa đổi hợp lý cho công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư ở cấp xã; tổ chức tập huấn, đào tạo kỹ năng đối thoại, hòa giải, xử lý tranh chấp cho cán bộ, công chức; tăng cường đầu tư, xây dựng phần mềm lưu trữ, theo dõi tiến độ xử lý đơn thư; cập nhật kịp thời để người dân và các cấp, ngành theo dõi; nâng cao trách nhiệm người đứng đầu: Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND xã, phường phải trực tiếp đối thoại, giải quyết, gắn trách nhiệm cá nhân với từng vụ việc. Đặc biệt, tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức pháp luật cho nhân dân, hạn chế đơn thư vượt cấp, kéo dài.
Thông qua hoạt động giám sát chuyên đề việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân do Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh chuyển đến mà chưa có trả lời tại một số xã, phường và sở, ngành cấp tỉnh; bên cạnh ghi nhận các khó khăn, bất cập và tiếp thu các kiến nghị, đồng chí Thái Thị An Chung - Uỷ viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cũng đề nghị các sở, ngành, địa phương tăng cường phối hợp và thường xuyên thông tin, phản hồi về tiến độ giải quyết từng vụ việc với các cấp, các ngành để cùng đồng hành, tháo gỡ, nâng cao hiệu quả công tác giải quyết đơn thư. Quá trình giải quyết đơn thư cần nghiên cứu các quy định của pháp luật gắn với tình hình thực tiễn, tăng cường tiếp xúc, đối thoại với công dân, đảm bảo vừa đúng quy định của pháp luật, vừa đảm bảo quyền lợi của người dân; gắn công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật cho Nhân dân. Quan tâm bố trí cán bộ có trình độ, chuyên môn đảm nhận công tác tham mưu, giải quyết đơn thư, gắn với thực hiện chế độ chính sách cho cán bộ.
Giải quyết đơn thư trong bối cảnh vận hành chính quyền 2 cấp không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà là “phép thử” năng lực, bản lĩnh của bộ máy nhà nước trong phục vụ Nhân dân. Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm của các cấp, ngành, quyền và lợi ích chính đáng của người dân ngày càng được bảo đảm. Niềm tin của Nhân dân được vun đắp từ những hành động cụ thể, minh bạch và công tâm, chính là nền tảng bền vững để chính quyền 2 cấp ở Nghệ An tiếp tục khẳng định hiệu lực, hiệu quả, hướng tới một nền hành chính thật sự “vì dân và do dân”./.
