Bà Thái Hương sinh ra trong một gia đình nhà giáo gốc rễ nông dân tại xã Hòa Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Tuổi thơ của Thái Hương được tắm mình trong cuộc sống nhân ái, giàu tính lý tưởng dưới chế độ xã hội chủ nghĩa trên quê hương Xô Viết nhưng cũng cơ cực vì đói nghèo. Người cha cầm súng bảo vệ tổ quốc ở những chiến trường xa, để lại cho mẹ bà, một người đàn bà nhỏ nhắn, phải gánh vác trên đôi vai gầy một gánh nặng gia đình quá sức. Động lực làm mọi thứ để đổi đời, được nhen nhóm trong Thái Hương từ những ngày “đòn gánh tre chín dạn hai vai” ấy. Cảnh khổ tạo cho bà tình thương yêu con người, nhất là người nghèo, cũng trở thành một tài sản, một sức mạnh to lớn để làm nên sự nghiệp sau này.
Tốt nghiệp Đại học Kinh tế Quốc dân, bà được phân công về Hải Phòng công tác, sau đó làm việc tại Công ty vật liệu xây dựng chất đốt Nghệ An. Cuộc đời viên chức Nhà nước của bà chỉ kéo dài 8 năm, từ 1982-1990. Những năm này, Việt Nam đang bị cấm vận, cả nước rơi vào khủng hoảng kinh tế trầm trọng. Đồng lương không nuôi đủ bản thân, chưa nói phải lo liệu cho cả gia đình! Bản thân có thể chịu đựng, nhưng để chồng, con, gia đình phải chìm đắm mãi trong sự đói nghèo thì không! Thời thế cho phép, bà thành lập Công ty TNHH Hương Hà, và may mắn đầu tiên đến với người có tầm nhìn, có quyết tâm, biết chớp cơ hội, giống như một nhân vật ở thị trấn Saumur trong tiểu thuyết của Balzac, lúc giao thời vàng thau lẫn lộn, bà đã kinh doanh những thứ thời cũ, chủ cũ tưởng như bỏ đi lại thành châu báu trong thời kinh tế thị trường...
Tuổi thơ và những năm tháng đó, có những câu chuyện đẫm lệ, có những tình người không thể quên được, có những ngẫu nhiên không lặp lại, có bao điều phi lý đáng kể, bà từng kể cho tôi nghe một phần, “có thể viết tiểu thuyết được” và tôi tin như vậy.
Từ quyết tâm và may mắn ban đầu ấy, bà đã bước ra và đi tới hôm nay. Và tôi nghĩ, không phải riêng bà, chính cha mẹ, anh em, chồng con bà chính là những người bạn đường, từ trong tình yêu sâu sắc nhất, là xuất phát điểm, là nguồn sức mạnh bất khả chiến bại của Thái Hương!
Tiền chỉ là tiền, sữa chỉ là sữa. Chúng không là gì khi không mang hàm lượng giá trị con người.
Tôi muốn kể về con người Thái Hương mà tôi biết.
Đại hội Đảng lần thứ VI là Đại hội “cởi trói” cho sức sản xuất, “cởi trói” cho con người khỏi nhiều định kiến, xóa bỏ độc quyền sản xuất và lưu thông phân phối, xóa bỏ ngăn sông cấm chợ, cho phép phát triển kinh tế tư nhân. Nhưng muốn làm kinh tế thì phải có vốn. Lúc ấy tiếp cận nguồn vốn Nhà nước là cực kỳ khó khăn, thủ tục khá phức tạp. Biết rõ khó khăn của bạn bè, của những người bình dân, bà mở ngân hàng Bắc Á để người dân dễ vay vốn. Hồi đó, nhiều người cho rằng, Bắc Á là “sân sau” của một số quan chức trong tỉnh và trung ương. Là nhà báo ở địa bàn, tôi đã dày công tìm hiểu, xác minh những đồn đoán. Và đã thấy được thực tế không phải như vậy, mà chỉ có sự hùn vốn, góp vốn lành mạnh, không hề có đồng tiền nào của cán bộ to. Nhưng sự giúp đỡ của chính quyền, của hệ thống ngân hàng trong bước khởi đầu ấy là hết sức to lớn.
Tại trang trại bò sữa TH, nhờ công nghệ (chip điện tử) bò được kiểm soát thức ăn, kiểm soát thú y, động đực…
Có một dạo, không ai tìm thấy Thái Hương đâu cả. Và đồn đoán cũng dậy lên. Ấy là lúc bà “lánh” đi để thực hiện một sứ mệnh khác: Sinh con! Trước đây, cũng như bấy giờ, để tìm được hộp sữa tốt là phải mua sữa ngoại, mà không phải dễ, lại cũng chẳng chắc chắn về chất lượng. Một hôm, vào năm 2008, bất ngờ bà đọc được cái tin sữa bột của Tập đoàn Tam Lộc (Trung Quốc) có chứa melamine, một chất độc hại. Ngày 22 tháng 9-2008, người ta đã thống kê được gần 53.000 trẻ em bị bệnh, hơn 12.800 trẻ phải nằm viện, và 4 trẻ bị chết, với nguyên nhân là sỏi thận và suy thận do uống sữa có chứa melamine.
Bà thấy không thể để trẻ em Việt Nam phải uống sữa bẩn, sữa độc. Vậy là làm sữa sạch, sạch thật chứ không như quảng cáo “treo đầu dê bán thịt chó”. TH True Milk ra đời. Tôi đã thấy bà khóc, khóc một cách thật sự khi có dòng sữa TH đầu tiên chiết ra từ đất Phủ Quỳ.
Sau này làm dược liệu, rau sạch... bà cũng hướng tới mọi bếp Việt phải được ngon sạch, tầm vóc, thể chất người Việt phải cao lớn “không nhỏ bé như Hương nữa”, bà nói.
Truyền thông thường nhắc đến những tài giỏi, may mắn của bà, ít khi biết và ít nói đến những rủi ro, cay đắng mà bà phải gánh chịu một mình. Và tôi đã thấy, người con gái Đò Lường (Đô Lương) ấy đã vượt qua bằng tất cả sức mạnh.
Tôi đã được đọc những bài thơ, những bài hát do Thái Hương sáng tác. Nếu đủ thời gian cho việc này, tôi chắc bà cũng là một tác giả có tên tuổi trong lĩnh vực nghệ thuật. Thân sinh bà cũng là một nhà giáo, nhà thơ.
Tôi trân trọng bà, khi cưới con trai, bà đã gửi tấm Thiệp mời và một bức thư do chính bà viết tay. Và tôi tin rằng, bà sẵn sàng bỏ nhiều công việc quan trọng để sang nước Anh ngủ cùng con, ăn cùng con trong những ngày đầu con du học. Tuy nhiên, ở nước sở tại, người ta không cho phép điều ấy. Không có gì lo lắng, đau khổ bằng người mẹ phải xa con, nên bà đã quyết tâm xây dựng một ngôi trường quốc tế tại Việt Nam... Chắc hẳn bà còn nhiều mục tiêu khác, nhưng cảm xúc đầu tiên, mạnh mẽ nhất, chính là cảm xúc ấy!
Người Nghệ vốn yêu quê. Doanh nhân nào khi thành đạt, đầu tiên cũng đóng góp cho làng xóm, quê hương.
Nhưng Thái Hương là người yêu quê hương một cách đặc biệt. Đến giờ, trụ sở chính của Bắc Á vẫn đặt ở Vinh. Phủ Quỳ là nơi bà chọn để thay đổi hình ảnh đất nước. Bà dành tiền để xây các công trình thờ phụng Bác Hồ và các anh hùng liệt sĩ của quê hương với một lòng thành kính vô hạn. Bà tài trợ cho Đội bóng Sông Lam Nghệ An để khuyến khích một tinh thần xứ Nghệ...
Nói thêm về Nhà máy sữa TH và vùng nguyên liệu trên đất Phủ Quỳ. Người Pháp đã gieo lên vùng đất bazan màu mỡ này những điền trang lớn, sau này là những nông trường cao su, cam, cà phê..., song người lao động vẫn không thoát được cảnh nghèo đói, bị bóc lột. Rồi Liên doanh Mía đường Tate & Lyle với số vốn Công ty TNHH Mía Đường Nghệ An (NASU) tiền thân là Công ty liên doanh Mía Đường Nghệ An Tate & Lyle, thành lập ngày 3 tháng 2 năm 1996, có tổng vốn đầu tư 90 triệu USD từ năm 1996, có công ty mẹ từ Anh quốc, lần đầu đã đưa công nghiệp hiện đại vào nông nghiệp nhưng vẫn không có sự phát triển bền vững, chưa có sự hài hòa lợi ích giữa các bên.
Tôi nhớ, bà Thái Hương đã nhận chuyển nhượng công ty này vào năm 2011. Từ đó, vùng đất này mới thật sự cất cánh. Cả vùng rộng lớn Tây Nghệ, không chỉ là một vùng kinh tế công-nông nghiệp hiện đại mà còn là một điểm đến hấp dẫn của khách du lịch, một hình ảnh tươi sáng của nông thôn Việt Nam trong thời đại mới.
Con số là thông tin định lượng, thuyết phục hơn nhiều lời ca ngợi. Tạo việc làm cho hơn 12 nghìn lao động (đến năm 2022), đầu tư ngược ra nước ngoài, riêng ở Nga là 2,7 tỷ USD, bà Thái Hương, cũng như nhiều doanh nhân thành đạt khác, là hiện thân của ý chí Việt Nam, sức lớn Phù Đổng của đất nước Việt Nam.
Ở bà, tôi còn thấy sự hồn nhiên của người phụ nữ yêu cái đẹp, say mê làm đẹp. Nhìn bà, vào phòng làm việc của bà, đâu cũng thấy sự trau chuốt.
Bà quan tâm đến tất cả mọi người, chưa từng đuổi việc ai. Không nói về kinh doanh, chỉ nói về con người, ở một khía cạnh cơ bản, tôi thấy cái đẹp, sự yêu thương, trách nhiệm luôn quấn quýt theo mỗi bước chân bà.
Doanh nghiệp của bà Thái Hương đã nhận được nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Gần đây nhất là giải thưởng Chất lượng quốc tế Châu Á – Thái Bình Dương 2021 ở hạng mục cao nhất cho loại hình sản xuất lớn. Bản thân bà đã được Nhà nước phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lao động.
Tổng thống Israel, ông Shimon Peres từng ca ngợi bà Thái Hương là “Người phụ nữ đã tạo ra một cuộc cách mạng về sữa tươi sạch tại Việt Nam ”.
Tại Diễn đàn kinh tế quốc tế Phương Đông diễn ra ở vùng Viễn Đông - Liên bang Nga năm 2017, Tổng thống Nga Putin nói: “Bà Thái Hương là nữ doanh nhân tầm cỡ quốc tế với kế hoạch hành động hết sức hoàn hảo”.
Còn bà, bà coi trọng sự cao quý trong phẩm cách con người: “Làm kẻ chiến thắng đâu có đáng kể, giữ được cao quý trong thành công mới là hoàn hảo”.
Trong một cuộc phỏng vấn, tôi chỉ hỏi bà hai câu, và bà cũng chỉ trả lời có hai câu.
- Điều gì khiến bà tâm đắc nhất?
- Tôi tâm đắc nhất với câu nói của Bác Hồ: “Việc gì lợi cho dân ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân ta phải hết sức tránh”.
- Mong muốn lớn nhất của bà là gì?
- Tôi mong muốn đời người là cuốn sách mà trang nào cũng ghi đầy những kỷ niệm đẹp…
