Cuốn sách được tuyển chọn và biên soạn công phu, do Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh Nghệ An Nguyễn Như Khôi chủ biên và tập thể các nhà văn, nhà báo có uy tín thực hiện. Với 580 trang sách viết về 52 nhân vật đương đại trên nhiều lĩnh vực khác nhau, từ chính trị, kinh tế, xã hội, khoa học, giáo dục đến văn hóa, nghệ thuật…; từ tướng lĩnh đến các doanh nhân, tác phẩm không chỉ dừng lại ở sự ghi nhận những đóng góp cụ thể, mà còn khắc họa được khí phách, tâm hồn; truyền thống và hiện đại, dân tộc và thế giới chan hòa trong cuộc sống hôm nay.
Đằng sau mỗi cuộc đời là sức sống mãnh liệt của một vùng đất, của cả dân tộc – một dân tộc luôn chuyển động, thích ứng và tiến vượt lên mọi hoàn cảnh vươn lên không ngừng nghỉ để giành chiến thắng qua hai thế kỷ khắc nghiệt, khói lửa đạn bom và gập ghềnh dông bão.
“Mùa nhân cách” nở ra từ những trang sách
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan ngay sau khi đọc hết cuốn sách đã viết: “Đây là cuốn sách để đọc chậm, nghĩ sâu, để lòng mình mềm ra mà cũng thẳng hơn, bền hơn. Để mai này khi kể về quê hương, ta có thể nói rằng: Có một mùa mang tên “mùa nhân cách”, nở ra từ những trang sách như thế này”.
Còn PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương chia sẻ: Tôi đọc “Người Xứ Nghệ” với nhiều cảm xúc. Cuốn sách không chỉ dừng ở việc giới thiệu 52 gương mặt tiêu biểu mà còn gợi mở chiều sâu văn hóa và bản lĩnh tinh thần của người Nghệ: đoàn kết, nghĩa tình, dũng cảm, ham học, khí khái, nhân hậu, gắn bó máu thịt với quê hương, đất nước. Điều đáng quý là tác phẩm vừa tôn vinh cá nhân, vừa soi chiếu cộng đồng; vừa ghi chép, vừa suy tư, tạo nên một bức tranh sinh động, nhiều tầng nghĩa. Đây không đơn thuần là tuyển tập chân dung mà là một công trình lịch sử, văn hóa có giá trị lưu giữ ký ức và khơi gợi niềm tự hào. Có thể nói, “ Người Xứ Nghệ” đã chạm tới một quy luật văn hoá muôn đời: càng khắc nghiệt, càng sản sinh ra những tâm hồn mạnh mẽ, giàu sáng tạo.
Cuốn sách là một công trình có giá trị cả về nội dung và tinh thần. Nó mang đến cho độc giả một hành trình khám phá 52 con người tiêu biểu, giúp ta chạm đến hồn cốt sâu xa của người xứ Nghệ: can trường mà lãng mạn, thẳng thắn mà giàu nhân ái, kiêu hãnh mà luôn khiêm nhường. Vì thế dù mới ấn hành, “Người Xứ Nghệ” đã thu hút bạn đọc khắp mọi miền và Nhà xuất bản Nghệ An đã ngay lập tức nối bản để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc gần xa.
Cuốn sách là nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho lớp trẻ. Trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhiều thách thức,việc soi vào những tấm gương của người đi trước giúp thế hệ trẻ thêm tin tưởng vào con đường cách mạng, vào tương lai đất nước, vun đắp nghị lực, chắp cánh khát vọng. Đây chính là “di sản tinh thần”, là phản ứng dây chuyền mà cuốn sách tạo ra: Khơi nguồn tự hào để hun đúc niềm tin và trách nhiệm cho thế hệ hôm nay và mai sau như ý tưởng mà ông Nguyễn Như Khôi (chủ biên) và những người làm sách đã đề ra từ nhiều năm trước. “Đó không phải là tôi – ông Khôi nói, chính những người Nghệ nổi tiếng mà tôi được gặp trên mọi miền đất nước với cốt cách, trí tuệ, ý chí kiên định, khát vọng cống hiến và cả tấm lòng luôn thao thức vì sự phát triển của đất nước, quê nhà đã thôi thúc tôi muốn được chia sẻ, lan toả những giá trị tốt đẹp ấy tới nhiều người đã đeo đẳng như hối thúc không ngừng trong tôi”.
Điều dễ nhận thấy là càng đi xa, càng tiếp xúc và tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhiều vùng miền, nhiều châu lục, thì “chất Nghệ” trong mỗi con người ấy lại càng được kết tinh và toả sáng. Chính “chất Nghệ” ấy trở thành động lực mạnh mẽ thôi thúc sự nỗ lực, sáng tạo, làm nên những thành công; góp phần làm giàu thêm truyền thống quê hương xứ Nghệ bằng những giá trị mới mẻ, nhân văn và bền vững.
Từ “Người Xứ Nghệ” đến xây dựng nguồn lực
Nhà báo, nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại và nhà văn Bùi Ngọc, những người từ nhiều năm nay sát cánh bên nhà báo Nguyễn Như Khôi tổ chức bản thảo và biên tập cuốn sách này chia sẻ: Sức hấp dẫn, giá trị của cuốn sách đã không ngoài dự đoán. Vì nó có định hướng rõ ràng, được thảo luận kỹ từng bài, từng tác giả để có bản cuối tốt nhất. Sách không chỉ để khẳng định, tôn vinh những đóng góp có ý nghĩa lịch sử của các nhân vật được kể trong sách, mà khai thác sâu ở tầng văn hóa, vào “chất người”. Từ người Nghệ, người Việt Nam đẹp nhất là Bác Hồ; đến các vị tiền bối thời lập nước như Hồ Tùng Mậu, Đặng Thai Mai, Nguyễn Xiển, Tạ Quang Bửu…; các nhà ngoại giao Nguyễn Duy Trinh, Nguyễn Mạnh Cầm; đến các vị tướng tài ba Trần Quốc Hoàn, Chu Huy Mân, Hoàng Đan, Nguyễn Quốc Thước…; cùng các bác học và tài danh như Cao Xuân Huy, Nguyễn Thúc Hào, Nguyễn Tài Tuệ, Nguyễn Tài Cẩn, KTS trẻ Hoàng Thúc Hào, người sở hữu nhiều giải thưởng quốc tế nhất về kiến trúc; của các doanh nhân thành đạt như Thái Hương, Nguyễn Đăng Giáp… mỗi nhân vật mang một cá tính riêng, một thế giới riêng nhưng khi đặt cạnh nhau lại trở thành một tổng thể hài hoà, toát lên một vẻ đẹp chung nhất: tài hoa, bản lĩnh kiên cường và tinh thần không lùi bước và tâm hồn chan chứa nhân văn.
Đọc hết cuốn sách, ta thấy một chân lý: Không có một tình yêu lớn đối với con người, trước hết đối với những người thân thương trong gia đình, với làng quê thì không thể có tình yêu Tổ quốc. Không có tình yêu Tổ quốc, không có khát khao công hiến cho con người, cho đất nước thì không thể có ý chí lớn, tài năng lớn, thành công lớn. Con người quyết định vận mệnh của mình, quyết định lịch sử. Cuốn sách “Người Xứ Nghệ” ra đời, có thể coi là tập 1, còn những tập tiếp theo, chắc chắn sẽ góp phần xây dựng con người, xây dựng nguồn lực quyết định cho Xứ Nghệ nói riêng, cho đất nước nói chung để dân tộc tiến bước trên con đường phát triển.
Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Nguyễn Đức Trung, người vừa được Đại hội XX Đảng bộ tỉnh Nghệ An tín nhiệm bầu giữ chức Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ tiếp 2025 – 2030 khẳng định: “Cuốn sách không chỉ có giá trị tư liệu quý, mà còn là sản phẩm tinh thần ý nghĩa, tiếp thêm niềm tự hào, lan tỏa tinh thần người Xứ Nghệ tới các thế hệ hôm nay và mai sau”.
Nếu mỗi nhân vật trong sách là một vì sao, thì toàn bộ tác phẩm chính là một “dải ngân hà Người Xứ Nghệ” nơi ánh sáng của truyền thống và khát vọng hội tụ, soi rọi cho hiện tại và tương lai.
Vì vậy, khép lại trang sách, độc giả vẫn mãi còn dư âm: trên mảnh đất khắc nghiệt ấy, luôn nảy nở những sức sống bất diệt, những con người vừa cứng cỏi vừa tài hoa, vừa mộc mạc, đằm thắm, lại vừa tinh tế, lãng mạn. Đó cũng chính là sức mạnh Việt Nam, sức mạnh để đi qua thử thách, để vươn tới những thành công trong kỷ nguyên mới văn minh, giàu mạnh.
Từ một tỉnh giàu truyền thống cách mạng và văn hóa, Nghệ An đã và đang khẳng định vị thế của mình trong nhiều lĩnh vực. Những nhân vật được tuyển chọn trong sách, bằng tài năng và cống hiến, đã góp phần làm nên diện mạo mới của quê hương. Họ chính là những chứng nhân sống động cho sự chuyển mình mạnh mẽ, để hôm nay khi nhắc đến Nghệ An, người ta không chỉ nhớ đến “miền đất học” với bao hiền tài, mà còn nghĩ đến một vùng đất đang từng bước vươn lên hội nhập toàn cầu.
