Được mệnh danh là loài hoa “trồng chơi ăn thiệt”, mô hình trồng hoa thiên lý đến với vùng đất Khủn Tinh của xã Châu Cường cũng xuất phát từ những câu chuyện khá tình cờ. Ban đầu, có vài hộ trồng thiên lý ở hàng rào trước sân nhà, xem như trồng lấy cảnh. Sau đó thấy hoa nhiều, lại có người hỏi mua, dần dần người dân chuyển mục đích trồng thiên lý để bán hoa. Câu chuyện trồng thiên lý bán hoa tưởng như chuyện đùa, nhưng lại có hiệu quả kinh tế thật sự đang hiện hữu ở vùng đất Khủn Tinh.
Trước đây trên diện tích hơn 4 sào đất ruộng gia đình bà Lê Thị Nga ở bản Nhang Thắm, xã Châu Cường chỉ chuyên trồng một số cây ngô, lúa tuy nhiên hiệu quả kinh tế không cao. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, năm 2019, gia đình bà Nga đã cải tạo lại ruộng đưa cây hoa lý vào trồng.
Theo bà Nga, trồng hoa thiên lý không tốn chi phí đầu tư phân bón, thuốc trừ sâu hóa học nhưng đòi hỏi tính kiên trì vì thời gian trồng kéo dài. Với đặc tính là loại cây leo dàn, không tốn công chăm sóc, chi phí đầu tư thấp, có thể thu hoạch được nhiều lứa, ít sâu bệnh, không phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, hơn nữa hoa lý là loại rau sạch được thị trường rất ưa chuộng, đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Bà Lê Thị Nga bản Nhang Thắm, xã Châu Cường chia sẻ “Trước đây 4 sào đất gia đình tôi trồng lúa, ngô nhưng không hiệu quả, thu nhập kém. Sau khi được đi tập huấn nông, lâm nghiệp và đi tìm hiểu mô hình hoa thiên lý của các hộ khác trên địa bàn huyện, gia đình tôi đã đi mua giống về trồng. Đây là năm thứ 4 gia đình tôi trồng hoa thiên lý. Bà thấy thu nhập cây hoa thiên lý cao hơn các cây trồng trước đây, thời gian thu hoạch dài, bắt đầu từ tháng 3 đến tháng 10 hoặc đến khi thời tiết chuyển lạnh mới hết hoa; mỗi tháng có thể hái khoảng 10-11 lần, mỗi lần có thu nhập từ 1 triệu đồng trở lên”.
Nhờ tích góp kinh nghiệm thực tế từ chọn cây giống, cách chăm sóc phòng trừ sâu bệnh, nguồn nước tưới được đảm bảo nên toàn bộ diện tích hoa thiên lý của gia đình bà Nga luôn phát triển tốt. Riêng năm nay với 4 sào hoa lý, nhờ đầu tư chăm bón đúng quy trình kỹ thuật nên toàn bộ diện tích hoa lý phát triển tốt, vào mùa thu hoạch rộ, bình quân mỗi ngày thu hái từ 25-30 kg với giá bán từ 50-60 ngàn đồng/kg, mỗi ngày chị thu về 1-1,2 triệu đồng từ bán hoa lý. Đất đai để trồng thiên lý ở đây chủ yếu là đất được bà con tận dụng, có khi là vài chục hoặc vài trăm m2 đất xung quanh nhà, có khi là đất bờ ruộng. Tính bình quân cứ 1.000 m2 trở lên trồng hoa thiên lý thì lợi nhuận hàng tháng cũng lên đến hàng chục triệu đồng. Tuy đây không phải là nguồn thu nhập chính, nhưng lại là nguồn thu nhập rất đáng kể đối với nhiều hộ nông dân ở xã nghèo như Châu Cường.
Hiện tại, toàn xã Châu Cường có hơn 20 hộ trồng khoảng 3,5ha trồng cây hoa thiên lý, chủ yếu các bản Nhang Thắm, Đồng Tiến, Mường Ham và trồng nhiều ở xóm Hạ Đông. Thật ra, mô hình trồng hoa thiên lý bán hoa đã có ở nhiều nơi, không còn là mô hình xa lạ đối với bà con nông dân nữa. Nhưng ở vùng chuyên lúa như ở xã Châu Cường thì sự hình thành và phát triển mô hình trồng hoa thiên lý ở đất vườn, đất ruộng được xem là rất hiếm và cũng được xem là rất có ý nghĩa với chủ trương của Huyện uỷ Quỳ Hợp về chuyển đổi cơ cấu cây lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cây màu, cây trồng khác có hiệu quả, mang lại thu nhập cao hơn. Ông Vi Văn Tiếp - xóm trưởng xóm Nhang Thắm, xã Châu Cường, huyện Quỳ Hợp cho biết “Từ khi thực hiện kế hoạch của huyện, xã về việc chuyển đổi cơ cấu cây lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cây khác, xóm chúng tôi đã chuyển đổi được 8 ha trồng lúa kém hiệu quả để sang trồng mía, cây màu, cây dược liệu hoặc hoa thiên lý. Hiện tại như gia đình chị Nga Tâm trồng cây hoa thiên lý cho thấy đạt được kết quả tốt, giá cả và tiêu thụ ổn định. Hiện tại chúng tôi có kế hoạch nhân rộng mô hình trồng cây hoa thiên lý cho bà con toàn xóm, góp phần thực hiện xoá đói, giảm nghèo trên địa bàn”.
Các hộ nông dân trồng hoa thiên lý tại xã nghèo Châu Cường, cứ vài ba ngày là thu hoạch được vài chục đến hàng trăm kilogam, thu nhập hàng triệu đồng. Hoa lý ở đây sạch, chất lượng, vận chuyển trong ngày nên giữ được tươi ngon vì vậy được khách hàng rất ưa chuộng, các thương lái chuyên thu mua rau trên địa bàn xã Châu Cường đi tiêu thụ trong và ngoài tỉnh đã tìm về mua tại nhà. Điều này cho thấy, trồng hoa thiên lý không chỉ có thu nhập cao, mà nguồn thu nhập còn mang tính thường xuyên, nó giải quyết được bài toán chi tiêu hàng ngày, mà các gia đình ở nông nông thường hay gặp khó khăn.
