Thu qua tài khoản, siết chặt xử lý chậm đóng, trốn đóng
Chính phủ vừa ban hành Nghị định 233/2025 quy định cơ chế tài chính đối với BHXH, BHTN, BHYT. Điểm mới đáng chú ý là việc thu tiền đóng các loại bảo hiểm sẽ thực hiện tập trung qua tài khoản thu chế độ, sau đó chuyển về BHXH Việt Nam, nhằm tăng tính minh bạch và đồng bộ trong quản lý.
Nguồn tài chính của hệ thống bảo hiểm gồm quỹ BHXH (trong đó có phần ngân sách nhà nước cấp để chi trả lương hưu, trợ cấp cho các đối tượng do ngân sách đảm bảo), quỹ BHTN, quỹ BHYT cùng các nguồn tài chính hợp pháp khác. Cơ quan BHXH các cấp cũng như BHXH Quân đội và BHXH Công an nhân dân, sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thu và định kỳ chuyển tiền về BHXH Việt Nam theo quy định.
Nghị định cũng quy định rõ nguyên tắc phân bổ tiền đóng và tiền xử lý vi phạm. Khi tiếp nhận tiền đóng từ người sử dụng lao động, BHXH sẽ ưu tiên chi trả đúng hạn cho người lao động đủ điều kiện hưởng chế độ. Số tiền còn lại được phân bổ theo thứ tự: BHYT, BHTN, rồi đến các quỹ thành phần của BHXH. Đáng chú ý, toàn bộ tiền xử lý vi phạm do chậm đóng, trốn đóng sẽ bổ sung trực tiếp vào các quỹ để tăng nguồn lực chi trả.
Một lãnh đạo BHXH Việt Nam cho biết, toàn bộ các quỹ BHXH, BHYT, BHTN đều được quản lý tập trung, thống nhất tại Trung ương. Các địa phương sau khi thu được tiền từ người lao động và người sử dụng lao động đều chuyển về quỹ tập trung và không được giữ lại. Việc chi tiêu từ quỹ này cũng được thực hiện theo dự toán hàng năm và chỉ được cấp phát khi có quyết định từ Trung ương.
“Cuối năm, số thu trừ đi số chi sẽ tạo thành kết dư quỹ, được tiếp tục quản lý tập trung”, vị đại diện BHXH Việt Nam cho biết.
Về lãi đầu tư từ các quỹ chủ yếu được đầu tư thông qua kênh trái phiếu Chính phủ được ghi nhận riêng theo từng quỹ. Cụ thể, lãi từ đầu tư quỹ BHXH sẽ bổ sung vào chính quỹ BHXH; lãi của BHYT hay BHTN cũng được cộng vào quỹ tương ứng. Các quỹ đều được hạch toán độc lập, minh bạch. Lãi đầu tư không bị sử dụng cho mục đích ngoài quy định.
Về tiền lãi chậm nộp, các khoản thu từ việc phạt chậm nộp BHXH, BHYT, BHTN cũng được đưa vào các quỹ tương ứng, sau đó sử dụng theo đúng quy định chi trả trợ cấp, lương hưu, ốm đau, thai sản...
“Không có khoản nào thất thoát hay sử dụng sai mục đích”, đại diện BHXH Việt Nam nhấn mạnh.
Trường hợp được chi trả gộp 2 tháng lương hưu, trợ cấp BHXH
Một chính sách được người dân đặc biệt quan tâm tại Nghị định 233 là việc chi trả gộp lương hưu, trợ cấp BHXH 2 tháng tháng liên tiếp.
Theo đó, trong những trường hợp đặc biệt như thời điểm chi trả trùng sát Tết Nguyên đán hoặc khi quá trình chi trả gặp thiên tai, dịch bệnh, sự cố bất khả kháng hay có chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam sẽ xem xét, quyết định việc chuyển kinh phí để chi trả gộp 2 tháng cho người thụ hưởng.
Vị lãnh đạo BHXH Việt Nam cho biết, việc chi trả gộp 2 tháng chỉ thực hiện khi có chủ trương từ Chính phủ nhằm hỗ trợ người hưởng chế độ.
Việc cho phép chi trả gộp 2 tháng trong những tình huống đặc biệt là giải pháp linh hoạt, mang lại nhiều thuận lợi cho người dân. Trước hết, người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH sẽ có thêm nguồn tài chính kịp thời để chi tiêu trong dịp Tết Nguyên đán – giai đoạn nhu cầu tăng cao. Đồng thời, khi xảy ra thiên tai, dịch bệnh hoặc sự cố bất khả kháng, việc chi trả gộp giúp hạn chế rủi ro, giảm bớt khó khăn cho người thụ hưởng, đảm bảo quyền lợi không bị gián đoạn.
Đây không chỉ là sự hỗ trợ tài chính, mà còn thể hiện sự quan tâm, linh hoạt trong quản lý, chi trả chế độ BHXH, đặt lợi ích và sự an tâm của người dân lên hàng đầu.
Chi phí hoạt động được trích từ lãi trong quỹ đầu tư
Một điểm đáng chú ý là chi phí hoạt động của ngành BHXH, bao gồm lương cán bộ, được trích từ một phần nhỏ trong lãi đầu tư, theo định mức được Quốc hội phê duyệt. Như vậy, tiền đóng của người dân không bị sử dụng cho chi phí vận hành hệ thống. Toàn bộ lương, phụ cấp cho viên chức ngành bảo hiểm xã hội được lấy từ phần nhỏ lãi đầu tư, không ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia BHXH, BHYT.
