• Thực hiện Quyết định 33 của Thủ tướng Chính phủ với 2 phương thức: thực hiện định canh, định cư xen ghép đưa các hộ đồng bào còn sống rải rác trên các sườn núi, ngọn khe về sinh sống với cộng đồng tại các bản làng trên địa bàn đã ổn cư, nhà nước hỗ trợ cho từng hộ kinh phí vận chuyển nhà ở, kinh phí làm nhà và tiền san ủi nền nhà, hỗ trợ xã kinh phí để nâng cấp cơ sở hạ tầng các công trình công cộng của xã và bản.

    Phương thức thứ hai là xây dựng khu tái định cư tập trung, tập hợp tất cả các hộ gia đình còn sống du canh, du cư trong vùng để xây dựng một bản mới tập trung. Bản mới phải có từ 50 hộ trở lên. Địa phương phải xây dựng đề án chi tiết cụ thể, nhà nước đầu tư làm đường giao thông đi vào bản, giao thông nội vùng, xây dựng hệ thống nước sinh hoạt, kéo đường điện 35KW về bản và xây dựng trạm hạ thế cho dân, xây dựng trường học mầm non và tiểu học cho bản, làm nhà cộng đồng để có nơi dân bản sinh hoạt, hội họp, xây dựng hệ thống đập mương phai tưới tiêu cho đồng ruộng với những nơi có điều kiện.

    Qua hơn 7 năm thực hiện Quyết định 33 của Thủ tướng Chính phủ, trong tháng 5/2014, Ban Dân tộc HĐND tỉnh Nghệ An đã thành lập đoàn giám sát kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ định canh, định cư của Chính phủ trên các huyện miền núi như: huyện Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong, Qùy Hợp, Qùy Châu, Anh Sơn. Kết quả cho thấy, được sự chăm lo, chỉ đạo, điều hành triển khi thực hiện dự án của các cấp chính quyền từ huyện đến xã, sự quan tâm chỉ đạo, theo dõi sát sao của UBND tỉnh Nghệ An và Ban Dân tộc tỉnh.

    UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt 10 dự án định canh định cư tập trung cho 10 bản định canh đinh cư với 485 hộ, 25.742 khẩu. Tổng mức đầu tư hơn 170 tỉ đồng và 34 điểm định canh, đinh cư xen ghép cho 461 hộ, 2533 khẩu. Đến nay, đời sống của đồng bào tại các điểm định canh định cư tập trung và xen ghép cơ bản đã ổn định, đồng bào đã an tâm định cư phát triển sản xuất, từng bước nâng cao đời sống. Chính sách hỗ trợ định canh đinh cư của Chính phủ thực chất đã đi vào cuộc sống của đồng bào, đã tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số còn sống du canh du cư có nơi ở ổn định lâu dài, tạo lập cuộc sống nơi ở mới, điều kiện cơ sở hạ tầng được đảm bảo như đường giao thông đến tận bản, có điện lưới quốc gia, nước sinh hoạt, nhà cộng đồng, trường mầm non, trường tiểu học.

    Đoàn giám sát đến thăm điểm định canh đinh của bản Pũng xã Lưu Kiềm, huyện Tương Dương, đồng bào đến tập trung đông đúc và khoe với Đoàn răng bản Pũng xưa nay khổ lắm chưa có nước để dùng, chưa có điện chỉ dùng đèn dầu. Thực hiện chương trình định canh đinh cư nay bản đã khang trang, làm nhà theo từng lối từng ô, có vườn rau, nhà có ao cá, nhiều nhà đã lợp được ngói, tô tô đến tận bản, có hàng hóa gì cũng bán được, chúng tôi sẽ ổn định cuộc sống ở đây từ đời này đến đời khác. Hoặc điểm định canh, đinh cư tập trung của bản Kèo Pha Tú, xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn, mặc dù xã Bắc Lý cách trung tâm Mường Xén gần 100km, rồi từ xã đến bản Kèo Pha Tú hơn 20km nữa, bản nằm cheo leo trên sườn núi giáp biên giới Việt Lào. Lãnh dạo huyện Kỳ Sơn đã vận động hơn 50 hộ đồng bảo dân tộc Khơ Mú đang sinh sống du cư rải rác trên các sườn núi, ngọn khe về tập trung xây dựng bản mới khang trang đẹp đẽ có trường học, có nhà cộng đồng, có nước sinh hoạt hàng ngày, đồng bào có bản làng đẹp như hôm nay, trong mơ cũn không nghĩ đến sẽ có xe ô tô đến bản vì quá xa xôi, quá hiểm trợ, mấy đời trước chưa bao giờ nghĩ đến. Hôm nay, không phải mơ nữa mà thực tế xe ô tô đã chở vật liệu xây dựng, chở gạo, muối về tận bản. Đồng bào vui sướng lắm, dù ai có đuổi đi nơi khác, đồng bào Khơ Mú quyết không rời bản Kèo Pha Tú này.

    Với chủ trương xây dựng bản định canh, định cư của Chính phủ, đã tác động sâu sắc đến ý thức tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên thoát nghèo của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Trước hết đồng bào an tâm ổn cư lâu dài, tích cực sản xuất xóa đói giảm nghèo, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần.

    Đoàn giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh Nghệ An nhận thấy rằng chính sách hỗ trợ định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số đã thực tế hợp lòng dân, đi vào cuộc sống của người dân. Phần lớn các dự án mang lại hiểu quả thiết thực, đồng bào đã an tâm ổn cư nhưng cũng còn băn khoăn độ lâu dài, độ bền vững của chương trình, dự án vì thực trạng các điểm định canh định cư mới chưa có điều kiện ổn cư lâu dài, cũng do điều kiện tự nhiên, do địa hình phức tạp, hiểm trợ. Các điểm định canh, định cư không có đất bằng, ruộng nước do vậy các hạng mục công trình chưa có đểm nào có hạng mục đập thủy lợi, mương phai hoặc khai hoang phục hóa ruộng nước.

    Để đảm bảo cho đồng bào ổn cư và ổn định lâu dài, các cấp chính quyền cần coi trọng việc giao đất, giao rừng cho đồng bào, đất và rừng đã có chủ, đồng bào mới biết tiết kiệm trong khai phá sản xuất làm nương rẫy, bảo vệ đầu nguồn khe suối, cần quan tâm ổn canh và ổn cư cho đồng bào./.

    Moong Văn Hợi

    Trưởng Ban Dân tộc HĐND tỉnh Nghệ An