Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội trong Chương V của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 vừa được công bố về cơ bản giữ như quy định của Hiến pháp năm 1992; đồng thời, có sửa đổi, bổ sung để phù hợp với chức năng của cơ quan thực hiện quyền lập pháp và mối quan hệ giữa các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Chúng ta thấy một lần nữa Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 tiếp tục khẳng định Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước (Điều 74).
Điều 75 về nhiệm vụ và quyền hạn của Quốc hội được xây dựng trên cơ sở Điều 84 của Hiến pháp 1992, có sửa đổi, bổ sung thêm một số nội dung phù hợp hơn trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, quyền quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách và nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã hội của đất nước (Khoản 3 Ðiều 75) để xác định rõ hơn vai trò, trách nhiệm và mối quan hệ giữa Quốc hội và Chính phủ.
Điều 75 trong dự thảo cũng bổ sung thẩm quyền của Quốc hội trong việc phê chuẩn việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để phù hợp với yêu cầu đổi mới mô hình Tòa án nhân dân tối cao, nâng cao vị thế của Thẩm phán theo tinh thần cải cách tư pháp. Trong điều này còn bổ sung thẩm quyền của Quốc hội trong việc giám sát, quy định tổ chức và hoạt động, quyết định nhân sự đối với Hội đồng Hiến pháp, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan khác do Quốc hội thành lập (các khoản 2,6,7 và 9 Điều 75). Tại Khoản 8 Điều 75 tiếp tục quy định việc bỏ phiếu tín nhiệm và bổ sung quy định về lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Quy định rõ các điều ước quốc tế thuộc thẩm quyền phê chuẩn hoặc bãi bỏ của Quốc hội, đó là các điều ước quốc tế về chiến tranh và hòa bình, các vấn đề liên quan đến chủ quyền quốc gia, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tư cách thành viên của Việt Nam tại các tổ chức quốc tế và khu vực, thương mại quốc tế (Khoản 14 Ðiều 75).
Về Ủy ban thường vụ Quốc hội, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 làm rõ hơn thẩm quyền của Ủy ban thường vụ Quốc hội với tư cách là cơ quan thường trực của Quốc hội (Điều78).
Xuất phát từ tính chất hoạt động của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, cũng như yêu cầu của công tác cán bộ ở nước ta, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 quy định theo hướng Quốc hội bầu Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội. Phó chủ tịch Hội đồng Dân tộc và Ủy viên Hội đồng Dân tộc; Phó chủ nhiệm Ủy ban và Ủy viên Ủy ban của Quốc hội do Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn (Điều 80, Điều 81). Đồng thời, dự thảo còn quy định rõ hơn về quyền yêu cầu cung cấp thông tin và bổ sung quyền yêu cầu giải trình của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội (Điều 82). Do vậy, đề nghị nên giữ quy định Quốc hội bầu thành viên Hội đồng, thành viên Ủy ban như Hiến pháp 1992 là phù hợp.
Tại Điều 87 của Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992: Với mục đích tạo quyền chủ động của đại biểu Quốc hội trong việc tham gia hoạt động trong Hội đồng dân tộc hoặc Ủy ban của Quốc hội, Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã bổ sung quy định về quyền của đại biểu Quốc hội trong việc “tham gia làm thành viên của Hội đồng dân tộc hoặc Ủy ban của Quốc hội”. Đây là một quy định mới, cùng với các quy định khác về quyền và trách nhiệm của đại biểu, quy định này nhằm bảo đảm để đại biểu phát huy sở trường và năng lực, kinh nghiệm công tác của mình, tạo điều kiện để họ thực hiện tốt nhiệm vụ là người đại biểu của nhân dân.
Lê Văn Nghĩa
(VP Đoàn ĐBQH & HĐND tỉnh)
