Hệ thống pháp luật phải theo kịp Hiến pháp. Và, Luật Tổ chức chính quyền địa phương không thể lùi được

Phó chủ tịch QH Tòng Thị Phóng: Ưu tiên các luật cụ thể hóa được Hiến pháp mới

Tôi rất hoan nghênh sự chuẩn bị và chủ động của Chính phủ, trình dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh theo hướng rất tích cực. Trong thực tế, Chính phủ cũng đã tăng thêm cả phiên họp để xây dựng pháp luật và chỉ đạo các bộ, ngành tập trung cho công tác xây dựng pháp luật. Tuy nhiên, tôi đồng tình với ý kiến của anh Huỳnh Ngọc Sơn là phải có một phần trong Tờ trình của Chính phủ đánh giá về hiệu quả và kết quả thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2013 và năm 2014 để báo cáo với QH. Đây là nội dung rất quan trọng để chúng ta thấy, trong quá trình thực hiện Chương trình, chúng ta đã chủ động nhưng vẫn còn có những mặt cần tiếp tục khắc phục như thế nào. Đánh giá như vậy sẽ tạo sự đồng thuận trong QH và QH cũng chia sẻ cho hoạt động của UBTVQH cũng đã rất cố gắng, Chính phủ cũng đã cố gắng, nhưng đến nay mới đạt được kết quả như vậy vì hướng của chúng ta là coi trọng chất lượng hơn số lượng.

Hôm nay anh Nguyễn Sinh Hùng và chị Nguyễn Thị Kim Ngân đang họp Tiểu ban Kinh tế - Xã hội, nhưng tinh thần của Chủ tịch QH có dặn dò, một là, khi bàn, định hình Chương trình này thì phải bảo đảm tính khả thi của Chương trình; hai là, trong quan điểm chỉ đạo xây dựng Chương trình là bảo đảm ưu tiên cho các luật tổ chức bộ máy Nhà nước để thể chế nhanh Hiến pháp, từ luật gốc là Hiến pháp đến luật tổ chức bộ máy quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp thì lúc đó chúng ta sẽ định hình các nhiệm vụ và các luật để thực hiện, bảo đảm quản lý, điều hành đất nước kịp thời, không xáo trộn, có kế thừa, không xáo trộn nhưng phải tiếp tục đổi mới.

Từ những nội dung đó, tôi thấy với quan điểm ở đây xây dựng luật, pháp luật của chúng ta phải cụ thể hóa được Hiến pháp là yêu cầu số một, phải cụ thể hóa nhanh và ưu tiên cho các luật về tổ chức bộ máy Nhà nước. Cho nên dù Chính phủ có rút năm nay, Kỳ họp tới chưa trình Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương nhưng dứt khoát năm 2015 vẫn phải trình, vẫn phải thông qua. Cho nên, tại Kỳ họp tới mà chưa trình được, tại Kỳ họp sau nữa mới trình lần đầu thì đã chậm và sẽ vất vả lắm. Như vậy, chúng ta vẫn phải trình đồng loạt với Luật Tổ chức QH, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Luật Mặt trận Tổ quốc nếu chúng ta thông qua được trong thời kỳ này cũng góp phần bảo đảm tính đồng bộ trong thể chế chính trị. Cho nên, tôi đề nghị, phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất. Thống nhất ở đây là vừa thống nhất trước sau, tiền hậu bất nhất là khó, đã nói là phải làm; vừa là thống nhất giữa các luật, không được vênh nhau và phải bảo đảm đúng tiến độ như đã quy định. Trong hoạt động của QH không phải chỉ có xây dựng pháp luật mà còn bao nhiêu công việc khác, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, quyết định chương trình giám sát của QH và UBTVQH... Tôi đề nghị chúng ta cố gắng thực hiện, bảo đảm thực hiện được những nội dung trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của nhiệm kỳ này mà QH, quá trình tổ chức thực hiện chỉ có sắp đặt trước, sau thôi. Theo Chương trình tại Kỳ họp thứ Bảy, QH nghe, cho ý kiến tất cả 28 dự án Luật, tôi đề nghị kiên quyết giữ chương trình này. Tại Kỳ họp thứ Tám, chúng ta cũng cố gắng giữ được chương trình.

Phó chủ tịch QH Huỳnh Ngọc Sơn: Tôi thực sự lo lắng cho tính khả thi của dự kiến Chương trình

Qua Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật tôi thực sự lo lắng cho việc triển khai thực hiện Chương trình. Ông cha ta có câu lựa cơm gắp mắm nhưng tôi thấy trong này mắm quá nhiều mà cơm thì ít.

Tờ trình Chính phủ tôi thấy chưa có cơ sở thuyết phục để có sự tin tưởng. Chính phủ chưa có đánh giá việc triển khai thực hiện chương trình xây dựng luật, pháp lệnh vừa qua nên chúng ta chưa thấy hết được điểm yếu. Tôi thấy trong Tờ trình Chính phủ có nhiều dự án luật mới được bổ sung, có dự án luật thì lui lại, có dự án luật không nằm trong chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH nhiệm kỳ Khóa XIII. Nhưng làm sao để giải trình những việc này thì không nói, kể cả những dự án luật trong chương trình đã có nhưng lại không triển khai thực hiện được thì cũng không thấy nói lý do. Trong Tờ trình cũng không khẳng định đưa ra như thế thì tính khả thi thế nào, liệu có làm được hay không, hay tiếp tục lại đưa vào rồi lại rút ra, lại lùi, bởi vì tôi đọc thấy không có cơ sở nào để khẳng định có thể hoàn thành được như đề nghị. Việc đó chúng ta đã nói rút kinh nghiệm rồi, cái gì chưa được thì phải bỏ ra, chưa chín muồi thì không nên đưa vào.

Đọc dự kiến chương trình ở đây tôi thấy, hình như Chính phủ cũng chưa tính đến đặc điểm của năm 2015, có gắn với các hoạt động của QH và của Nhà nước. Ví dụ, đầu năm 2015, QH đăng cai tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới; tập trung cho nội dung này không phải chỉ riêng QH mà còn rất nhiều các cơ quan, tổ chức hữu quan, trong đó các cơ quan QH chịu trách nhiệm chính, mấy tháng đầu năm tôi nghĩ phải tập trung vào việc này. Năm 2015 là Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII. Bây giờ đề nghị QH họp thêm một Kỳ nữa để làm luật thì tôi không biết họp kiểu nào. Vì thế, tôi không nhất trí đề xuất này. Phải tính toán cho thật kỹ. Về nguyên tắc, về thứ tự ưu tiên trong dự kiến Chương trình xây dựng pháp luật, tôi nhất trí, nhưng đề nghị hai việc.Một là, không tổ chức thêm một Kỳ họp chuyên đề của QH như đề xuất. Hai là, phải rà soát lại Chương trình để bảo đảm tính khả thi, trong hai Kỳ họp của năm 2014 này và hai Kỳ họp của năm 2015, tập trung vào những vấn đề thi hành Hiến pháp mà Nghị quyết 64 của QH về một số điểm thi hành Hiến pháp đã đặt ra và những vấn đề có liên quan đến bầu cử QH nhiệm kỳ tới và tổ chức chính quyền địa phương sắp tới. Không đưa vào quá nhiều, quá nhiều là không làm được.

Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển: Quan điểm của tôi, dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương không thể lùi được

Tôi thống nhất với những đánh giá, nhận định về việc thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Ủy ban Pháp luật. Chúng ta thấy rõ ràng một vấn đề rất lớn hiện nay là tình hình thực hiện các chương trình xây dựng luật, pháp lệnh chưa thực sự nghiêm. Trong một chương trình đã được thông qua rồi thì cũng có rất nhiều nội dung, nhiều dự án luật rút ra khỏi chương trình hoặc lùi thời gian trình. Trong điều kiện Hiến pháp mới vừa được QH thông qua và có rất nhiều điểm đổi mới so với Hiến pháp trước đây thì hệ thống pháp luật cũng phải theo kịp. Như vậy, chúng ta vừa phải trả nợ, tức là theo chương trình cũ và vừa phải tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống pháp luật theo tinh thần của Hiến pháp mới. Cho nên khối lượng xây dựng luật, pháp lệnh tôi thấy rất lớn. Nếu chúng ta không cố gắng, tôi cho là cũng khó. Tôi đồng tình với ý kiến của Ủy ban Pháp luật, nếu thêm một kỳ họp chuyên đề của QH để làm luật cũng là một đề xuất hay. Nhưng vấn đề không phải do việc thêm một chương trình mà cái chính là do công tác soạn thảo các dự án Luật của chúng ta chậm, không bảo đảm bảo yêu cầu đặt ra. Theo tôi, với một lượng công việc lớn như thế, QH có thể kéo dài thời gian họp để có thể làm luật được tốt hơn và bảo đảm được yêu cầu đặt ra.

Tôi rất băn khoăn khi Chính phủ nêu 2 ý là dự kiến sẽ chuyển dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương từ Kỳ họp thứ Tám sang Kỳ họp thứ Chín. Như vậy, QH sẽ cho ý kiến dự án Luật này tại Kỳ họp thứ Chín và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười, cuối năm 2015. Vừa qua, dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) Chính phủ nói rằng phải lùi thời hạn trình QH cho ý kiến từ Kỳ họp thứ Bảy sang Kỳ họp thứ Tám vì dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương này chưa chắc chắn được. Nếu lùi dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương từ Kỳ họp thứ Tám sang Kỳ họp thứ Chín thì kéo theo dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) cũng phải lùi, không phải ở Kỳ họp thứ Tám mà sẽ sang cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Chín và thông qua tại Kỳ họp thứ Mười, tức là thông qua vào cuối năm 2015 thì vấn đề xây dựng dự toán ngân sách Nhà nước từ năm 2016 trở đi theo Hiến pháp mới và Luật Ngân sách Nhà nước mới sẽ bị chậm. Bước vào năm 2015 là phải bắt đầu xây dựng dự toán ngân sách Nhà nước. Vậy, dự toán ngân sách Nhà nước năm 2016 thì sẽ dựa vào Luật nào, Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi theo tinh thần mới hay là vẫn theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2002? Câu chuyện ở đây không phải kéo một luật này mà sẽ kéo theo hàng loạt, chỉ Luật Tổ chức chính quyền địa phương lùi thời hạn trình sẽ kéo theo một loạt các luật khác. Tôi đề nghị phải làm rõ vấn đề này. Quan điểm của tôi, dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương không thể lùi được. Đề nghị giữ nguyên, cố gắng làm song song với các dự án luật khác như dự án Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) để cùng trình QH cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Tám, thông qua tại Kỳ họp thứ Chín thì mới có thể tạo điều kiện và không gây vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật.

Chủ nhiệm UB Quốc phòng và An ninh Nguyễn Kim Khoa: Cần nghiên cứu việc xếp thứ tự ưu tiên các dự án luật, pháp lệnh, nếu không, làm luật sẽ rất vướng

Tôi đề nghị Chính phủ trong Tờ trình về dự kiến chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm phải có đánh giá kết quả đạt được, cái gì chưa đạt được trong năm vừa qua. Tôi đồng tình với ý kiến của Ủy ban Pháp luật, chúng ta thấy việc Chính phủ trình các luật, pháp lệnh theo chương trình QH đã thông qua thì cái yếu nhất và lâu nay nói mãi rồi nhưng vẫn chưa đáp ứng được đó là bảo đảm thời gian trình các dự án luật. Nếu so sánh về thời gian thì hầu hết các dự án Luật trình QH tại Kỳ họp thứ Bảy tới đã không bảo đảm đúng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Đến thời điểm này rồi, nhiều dự án Luật UBTVQH vẫn đang họp để cho ý kiến lần đầu. Có thể nói, đây là một sức ép rất lớn về mặt thời gian và lại là một vấn đề chất lượng, vì khi chúng ta làm ngắn thời gian quá, tiếp thu sửa đổi, bổ sung các nội dung không có tính hệ thống, không bảo đảm được tính nhất quán nên có những nội dung không bảo đảm chất lượng khi trình ra QH. QH cũng đã cho ý kiến rất nhiều về vấn đề này. Tôi đề nghị Tờ trình của Chính phủ nên có nội dung này để Ủy ban Pháp luật trên cơ sở đó đánh giá, sau đó mới đề xuất các chương trình tiếp theo.

Về bổ sung Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh cả nhiệm kỳ, năm 2014 và năm 2015, tôi nhất trí xác định các tiêu chí, thứ tự ưu tiên mà Ủy ban Pháp luật đã nêu trong Báo cáo thẩm tra. Đó là những tiêu chí hết sức quan trọng, chúng ta phải ưu tiên để triển khai thi hành Hiến pháp, tập trung xây dựng thể chế để phát triển kinh tế - xã hội. Cụ thể về chương trình, trên thực tế, chúng ta có rất nhiều nội dung liên quan đến việc triển khai thi hành Hiến pháp, đặc biệt là những vấn đề trái với quy định của Hiến pháp và những vấn đề có liên quan phải hoàn thiện pháp luật về bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp. Ngay trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, rất nhiều các luật, pháp lệnh chúng tôi đã rà soát và có văn bản gửi UBTVQH và Chính phủ nhưng có những nội dung bây giờ đưa vào thì Chính phủ không chuẩn bị kịp. Theo tôi cũng có những nội dung Chính phủ đề nghị nghiên cứu là những vấn đề nào làm trước, vấn đề gì làm sau, cái làm trước là căn cứ cho cái làm sau. Ví dụ, trong lĩnh vực quốc phòng, phải sửa Luật Quốc phòng trước, sau đó làm luật gì mới làm được bởi vì các luật liên quan khác mà trái với Luật Quốc phòng là rất khó. Cho nên Luật Quốc phòng là một luật rất quan trọng, trong khi đó, hiện nay, Luật Quốc phòng đang có một số nội dung trái với Hiến pháp mới, đặc biệt là nội dung quy định về nhiệm vụ của lực lượng vũ trang, nhưng cũng chưa thấy đưa Luật này vào Chương trình. Trong lĩnh vực an ninh quốc gia cũng vậy, nếu không sửa Luật An ninh quốc gia thì làm luật khác là rất khó. Đó là những vấn đề tôi đề nghị cần nghiên cứu trong việc xếp thứ tự ưu tiên các dự án luật, pháp lệnh, nếu không, làm luật sẽ rất vướng khi chúng ta nói luật này, pháp lệnh này phải thống nhất trong hệ thống pháp luật nhưng luật kia không đúng với Hiến pháp vậy chúng ta quy định dựa vào đâu là rất khó.