Sửa đổi để phù hợp thực tiễn
Đại biểu Nguyễn Vân Chi (Nghệ An) cho biết, thời gian chuẩn bị nội dung sửa đổi rất ngắn, Chính phủ và các cơ quan của Quốc hội đã phải khẩn trương sắp xếp để kịp đưa nội dung vào chương trình kỳ họp nhằm giải quyết sớm nhất các vướng mắc đang phát sinh
Theo đại biểu, việc sửa đổi được thực hiện theo Nghị quyết 26 với mục tiêu tháo gỡ khó khăn trong thực tiễn và các nội dung đã được Chính phủ báo cáo, cơ quan thẩm tra phân tích đầy đủ. "Dự thảo lần này có ba nhóm nội dung; trong đó, hai nhóm đầu liên quan trực tiếp đến chính sách thuế GTGT đối với nông sản chưa chế biến", đại biểu nêu rõ.
Hai phương án chính sách được đặt ra gồm: Phương án 1, xem nông sản chưa chế biến ở khâu thương mại là đối tượng không chịu thuế GTGT giống như ở khâu sản xuất, đồng thời doanh nghiệp thương mại vẫn được khấu trừ thuế đầu vào theo cơ chế đặc thù, giúp doanh nghiệp không phải nộp thuế rồi xin hoàn, giảm áp lực dòng tiền. Chính sách này từng được áp dụng giai đoạn 2016–2020 nhằm ngăn chặn gian lận hóa đơn và hoàn thuế do nông sản ở khâu thương mại thường thiếu hóa đơn hợp lệ
Phương án 2, xem nông sản chưa chế biến ở khâu thương mại là đối tượng chịu thuế GTGT như thông thường, áp dụng thuế suất 5% đầu ra và được khấu trừ thuế đầu vào theo nguyên tắc đầu ra chịu thuế thì đầu vào được khấu trừ hoặc hoàn.
Đại biểu nhấn mạnh mỗi phương án đều có mặt thuận và có tác dụng phụ: Phương án 1, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhưng đồng thời hình thành ngoại lệ lớn trong quản lý thuế; phương án 2 bảo đảm nguyên tắc của thuế GTGT nhưng gây áp lực về vốn do doanh nghiệp phải nộp trước rồi chờ hoàn, đồng thời tăng thủ tục hành chính.
Đại biểu phân tích thêm việc đánh thuế ở khâu thương mại theo phương án 2 có thể đem lại tác động tích cực như khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu mua trực tiếp từ nông dân, giảm phụ thuộc trung gian, tránh phải chịu thuế 5% đầu vào, giúp nông dân bán được giá cao hơn, giảm méo mó thị trường do tình trạng thương lái nước ngoài thu mua và tăng thu ngân sách tại các địa phương sản xuất lớn.
Đại biểu Nguyễn Vân Chi cho rằng, năm 2025 kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản chịu áp lực lớn về dòng tiền, trong khi việc hoàn thuế GTGT vẫn chậm dù đã có báo cáo giám sát riêng. Vì vậy đại biểu nhận định cần cân nhắc lựa chọn chính sách theo hướng ưu tiên giảm áp lực cho doanh nghiệp và trong trường hợp cần thiết có thể quay lại chính sách đã áp dụng từ năm 2016 đối với nhóm hàng này.
Trước ý kiến cho rằng chính sách thuế hiện hành có dấu hiệu phân biệt đối xử, đại biểu khẳng định: Luật Thuế GTGT không vi phạm nguyên tắc đối xử quốc gia theo các cam kết quốc tế và các quy định hiện hành không có sự phân biệt giữa hàng nhập khẩu và hàng sản xuất trong nước. Do đó, nhận định Luật 2024 có biểu hiện phân biệt đối xử là không chính xác
Đại biểu đặc biệt nhấn mạnh nội dung liên quan đến điều kiện hoàn thuế GTGT. Theo Luật Thuế GTGT năm 2024, để được hoàn thuế doanh nghiệp phải chứng minh nhà cung cấp đã nộp thuế GTGT đầy đủ đối với hóa đơn đầu vào và cơ quan thuế phải kiểm tra, xác định số thuế này đã được nộp vào ngân sách. Cùng với yêu cầu thanh toán không dùng tiền mặt, đây là điều kiện then chốt để chống gian lận hoàn thuế, bảo đảm minh bạch và bảo vệ doanh nghiệp làm ăn chân chính.
Giúp tăng thu nhập và giảm gánh nặng chi phí
Về chính sách thuế giá trị gia tăng, đại biểu Nguyễn Trường Giang (Lâm Đồng) cho biết: theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế – Tài chính hiện có hai nhóm ý kiến: nhóm thứ nhất, đề nghị thực hiện theo Nghị quyết 206 của Quốc hội, sửa đổi và hiệu lực đến năm 2027 và trước thời điểm đó nếu phù hợp thì tiếp tục sửa Luật. Nhóm thứ hai, chiếm đa số, đề nghị sửa đổi theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đại biểu nêu rõ, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 quy định trong thời gian Quốc hội họp, Chính phủ có quyền trình các nội dung cấp thiết để Quốc hội xem xét và luật không giới hạn thời điểm. Từ quy định này, đại biểu cho rằng: việc Chính phủ trình nội dung sửa đổi tại kỳ họp này là phù hợp và cần thiết vì tính cấp bách đã được thể hiện rõ trong tờ trình. Về nội dung sửa đổi, đại biểu Nguyễn Trường Giang hoàn toàn đồng ý với đề xuất của Chính phủ.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) tán thành với các ý kiến trước đó và nhấn mạnh sự cần thiết của việc sửa đổi cả về cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn.
Đại biểu cho biết: Luật số 48/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đang phát sinh nhiều vướng mắc về chính sách thuế GTGT trong hai lĩnh vực.
Đối với lĩnh vực nông nghiệp phát sinh bất cập liên quan đến doanh nghiệp và hợp tác xã, trong đó có sự mất công bằng giữa doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp trong nước, gây thiệt hại và khó khăn cho doanh nghiệp nội địa.
Đối với lĩnh vực thức ăn chăn nuôi hiện không được hoàn thuế đầu vào dẫn tới tăng chi phí cho người chăn nuôi trong bối cảnh nông nghiệp chịu nhiều tác động từ thị trường thế giới và thiên tai, lũ lụt gây thiệt hại nặng cho hộ sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, đại biểu cho rằng, việc sửa đổi nhằm bảo đảm công bằng và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nông nghiệp, hợp tác xã và người dân, giúp tăng thu nhập và giảm gánh nặng chi phí.
