Trình bày Tờ trình dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (HKDDVN) (thay thế), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn cho biết Dự án luật được xây dựng nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng về khoa học công nghệ, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế, sắp xếp bộ máy và phát triển kinh tế tư nhân; đồng thời khắc phục vướng mắc từ thực tiễn, đáp ứng cam kết quốc tế và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực hàng không dân dụng. Với cấu trúc tinh gọn, nguyên tắc rõ ràng và nội dung cập nhật thông lệ quốc tế, dự án Luật HKDDVN (thay thế) kỳ vọng tạo khuôn khổ pháp lý an toàn - hiệu quả - hội nhập.
Dự thảo gồm 11 chương, 109 điều (giảm 93 điều so với luật hiện hành), phạm vi điều chỉnh bao trùm tàu bay, cảng hàng không, nhân viên hàng không, hoạt động bay, vận tải hàng không thương mại, hàng không chung/chuyên dùng, an toàn an ninh hàng không, trách nhiệm dân sự…
Dự thảo kế thừa những quy định ổn định và lược bỏ thủ tục, điều kiện chi tiết để tránh chồng chéo, phù hợp pháp luật đầu tư, xử phạt hành chính. Trọng tâm tập trung làm rõ thẩm quyền Nhà chức trách hàng không/nhà chức trách an ninh hàng không; quản lý, khai thác tàu bay, vùng trời và hoạt động bay; quy định về hàng không chung/chuyên dùng, vận chuyển thương mại, nhân viên hàng không; quy hoạch, đầu tư, khai thác cảng hàng không và cơ chế giá, phí, lệ phí theo hướng nâng chất lượng dịch vụ, giảm chậm/hủy chuyến, huy động đa dạng nguồn lực đầu tư hạ tầng, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Dự thảo cũng bổ sung nhiều chính sách mới như khuôn khổ cho vận tải hàng không tầm thấp (gắn thiết bị bay không người lái), thiết chế giám sát viên hàng không, tiêu chuẩn sức khỏe tổ bay/kiểm soát viên không lưu, hệ thống quản lý an toàn; cơ sở dữ liệu ngành, chuyển đổi số và phát triển công nghiệp hàng không; quy định liên quan về quyền lợi quốc tế đối với tàu bay; cơ chế giữ lại phí để bảo đảm nguồn lực và tính độc lập tương đối cho nhà chức trách. Các chính sách môi trường theo CORSIA, SAF và giảm phát thải khí nhà kính cũng được lồng ghép để phát triển bền vững.
Thủ tục hành chính và phân cấp, dự thảo giữ tinh thần cắt giảm tối đa trong luật, giao Chính phủ quy định chi tiết; thiết kế phân cấp mạnh, bảo đảm Chính phủ thống nhất quản lý, các bộ–ngành thực hiện theo phân công, và UBND các cấp tham gia quản lý một số hoạt động hàng không trong thẩm quyền.
Thẩm tra dự án Luật HKDDVN (sửa đổi), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Trường Giang cho biết, cơ quan thẩm tra tán thành sự cần thiết phải sửa đổi toàn diện luật HKDDVN hiện hành, cho rằng dự thảo cơ bản phù hợp chủ trương, đường lối của Đảng và yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, song đề nghị tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chính sách về phát triển hàng không dân dụng trong giai đoạn mới.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang trình bày báo cáo thẩm tra
Về đầu tư xây dựng cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không (Điều 30), UBPLTP ủng hộ mở rộng cơ chế huy động nguồn lực xã hội, cho phép doanh nghiệp đầu tư trên đất quốc phòng, an ninh phục vụ mục đích lưỡng dụng, đồng thời đề nghị sửa đổi Luật Đất đai để bảo đảm đồng bộ pháp luật. Đối với quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp cảng hàng không, cần tiếp tục cắt giảm thủ tục đầu tư, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Đối với nhóm quy định về an toàn hàng không, UBPLTP đề nghị làm rõ phạm vi, đối tượng áp dụng hệ thống quản lý an toàn, cũng như tính kết nối, đồng bộ của hệ thống thu thập, xử lý dữ liệu an toàn, tránh chồng chéo và lãng phí nguồn lực. Đối với giám sát viên an toàn hàng không, cần rà soát quy định về việc ký hợp đồng với doanh nghiệp để bảo đảm phù hợp Luật Cán bộ, công chức.
Thành viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tham dự Phiên họp
Liên quan giá dịch vụ, phí và lệ phí hàng không (Điều 106), UBPLTP có hai nhóm ý kiến khác nhau: một nhóm tán thành cho phép nhà chức trách được giữ lại một phần phí để bảo đảm nguồn lực và thu hút nhân lực chất lượng cao; nhóm còn lại cho rằng nội dung này cần được xem xét kỹ, tránh mâu thuẫn với Nghị quyết 27-NQ/TW về cải cách tiền lương. Ngoài ra, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý thêm một số vấn đề như quy định hành vi bị nghiêm cấm, thuê, mua tàu bay, điều phối giờ cất - hạ cánh, chương trình an ninh hàng không, nội dung quản lý nhà nước và sửa đổi Luật Đất đai. UBPLTP khẳng định dự thảo đã đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10, song đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý để bảo đảm tính thống nhất, chặt chẽ và khả thi trong tổ chức thực hiện.
Tại phiên thảo luận, đa số các đại biểu thống nhất với tờ trình của Chính phủ. Song, một số ý kiến đề nghị, dự thảo Luật cần quy định cụ thể hơn về việc hãng hàng không phải bồi thường thiệt hại cho hành khách trong trường hợp hủy chuyến, trễ chuyến hoặc đổi chuyến hoặc có một điều giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.
Đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp phát biểu tại Phiên họp
Bày tỏ tán thành quy định khoản 2 Điều 106 dự thảo Luật, “Nhà chức trách hàng không Việt Nam, Nhà chức trách an ninh hàng không được hưởng hỗ trợ hằng tháng tối đa bằng 80% mức lương theo hệ số lương hiện hưởng (không bao gồm phụ cấp) từ nguồn phí để lại” đại biểu Trần Nhật Minh, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho biết, đây là một trong những nội dung thuộc cơ chế tài chính đặc thù đã được Thủ tướng Chính phủ cho phép áp dụng đối với Cục Hàng không Việt Nam theo Quyết định số 51/2016/QĐ-TTg ngày 29/11/2016. Quy định này nhằm bảo đảm Nhà chức trách hàng không Việt Nam thu hút và giữ được nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ giám sát viên an toàn hàng không. Song, để có cơ sở cho việc quy định nội dung này tại dự thảo Luật, đại biểu đề nghị cơ quan trình báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền.
Đồng thời, đại biểu đề nghị bổ sung tại Điều 2 dự thảo Luật về giải thích từ ngữ thế nào là an toàn bay, hoạt động bay để bảo đảm rõ ràng, thuận lợi trong thực hiện.
Đại diện Chính phủ ghi chép ý kiến tại Phiên họp
Liên quan đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người vận chuyển, khoản 2 Điều 64 dự thảo Luật quy định người vận chuyển không phải chịu trách nhiệm nếu thiệt hại xảy ra là do lỗi vốn có của hành lý, do chất lượng hoặc nhược điểm của hành lý. Một số đại biểu nêu rõ, trong thực tế, rất khó để chứng minh được chất lượng hoặc nhược điểm của hành lý, dẫn đến tình trạng hành khách phải khiếu nại nhiều lần. Do đó, dự thảo Luật cần thiết kế lại quy định này để bảo đảm quyền lợi cho hành khách khi ký gửi hành lý.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk góp ý tại Phiên thảo luận
Kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp ghi nhận sự nỗ lực, cố gắng, nghiêm túc của Chính phủ trong chuẩn bị hồ sơ dự án Luật bảo đảm đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Mười.
Các ý kiến tại phiên họp cũng cơ bản tán thành quy định tại Điều 30 dự thảo Luật về đầu tư xây dựng cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không. Tuy nhiên, vì còn liên quan đến một số quy định của Luật Đất đai, do đó, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với các bộ, ngành để xử lý, thiết kế hợp lý những nội dung này, bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng kết luận Phiên họp
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cũng như nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tiếp tục xem xét, làm rõ hơn về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật đối với hoạt động hàng không dân dụng trong vùng trời, vùng lãnh thổ của Việt Nam.
