Cân nhắc đầu tư cao tốc Vinh - Thanh Thủy 6 làn xe ngay từ đầu
Thảo luận về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy, ông Hoàng Minh Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, đại biểu đoàn Nghệ An, bày tỏ sự đồng tình cao với đề xuất của Chính phủ, đồng thời nêu ra 5 nhóm vấn đề nhằm làm rõ tính cần thiết và các yêu cầu đặt ra trong quá trình chuẩn bị đầu tư.
Ông nhấn mạnh, trước hết tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy hoàn toàn phù hợp với Quy hoạch tổng thể quốc gia đã được Quốc hội thông qua, trong đó định vị rõ hành lang kinh tế Đông - Tây.
Bên cạnh ý nghĩa chiến lược về phát triển vùng, dự án còn mang tầm quan trọng đặc biệt trên phương diện kinh tế đối ngoại. Chuyến thăm, làm việc tại Lào của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm trong các ngày 1,2/12/2025, đặt mục tiêu nâng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều giữa hai nước lên 10 tỷ USD từ mức 2,5 tỷ USD.
Thực tế cho thấy tiềm năng giao thương giữa 2 nước còn rất lớn nhưng chưa được khai thác tối ưu, một phần do hạn chế về cơ sở hạ tầng giao thông; trong đó dãy Trường Sơn ngăn cách khiến việc vận chuyển hàng hóa gặp nhiều khó khăn.
Mặt khác, các tuyến đường hiện tại nối 2 nước trong khu vực này như Quốc lộ 7 hiện cung đã quá tải, xuống cấp không đáp ứng được nhu cầu giao thương ngày càng tăng. Do đó, theo đại biểu, việc đầu tư tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy sẽ góp phần hiện thực hóa chủ trương này.
Không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, ông Hoàng Minh Hiếu còn đặc biệt nhấn mạnh, tuyến đường này có giá trị quan trọng về mặt đối ngoại, là một trục trong tuyến cao tốc nối thủ đô 2 nước là Hà Nội - Viêng Chăn. Vì vậy, việc mở tuyến cao tốc này là rất phù hợp và cần thiết.
Về quy mô đầu tư, đại biểu đề nghị cân nhắc bổ sung vốn để đầu tư 6 làn đường tiêu chuẩn ngay từ đầu, thay vì 4 lần. Dẫn khuyến nghị các chuyên giao giao thông cho rằng, nếu thi công theo giai đoạn, trước 4 làn, sau đó mới mở rộng lên 6 làn, chi phí phát sinh sẽ rất lớn, cao hơn nhiều so với việc đầu tư đồng bộ từ đầu. Do đó, ông đề nghị Chính phủ nên cân nhắc đầu tư tổng thể, hợp lý ngay từ ban đầu đối với dự án này.
Liên quan đến nhận định trong báo cáo thẩm tra rằng dự án có thể ảnh hưởng tới hiệu quả khai thác tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn BOT Diễn Châu - Bãi Vọt, đại biểu cho rằng đánh giá này chưa phù hợp. Vinh - Thanh Thủy là tuyến Đông - Tây, trong khi Diễn Châu - Bãi Vọt thuộc trục Bắc - Nam; hai tuyến không cạnh tranh mà bổ trợ lẫn nhau, mở rộng không gian phát triển và nâng cao hiệu quả mạng lưới giao thông toàn vùng.
Vấn đề chuyển mục đích sử dụng rừng, đặc biệt rừng đầu nguồn ở miền Tây Nghệ An để thực hiện dự án cũng được ông đặc biệt lưu ý. Do diện tích chuyển đổi dự kiến khá lớn, đại biểu đề nghị Chính phủ rà soát kỹ hướng tuyến, lựa chọn giải pháp kỹ thuật phù hợp, kể cả xây dựng cầu cạn ở những đoạn nhạy cảm, nhằm giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái ở khu vực vốn hay xảy ra thiên tai.
Vấn đề cuối cùng liên quan đến năng lực triển khai tại cấp xã, trong dự thảo nghị quyết, UBND cấp xã được giao khá nhiều nhiệm vụ trong quá trình thực hiện dự án. Theo đánh giá của đại biểu, nhiều xã dự án đi qua thuộc miền Tây Nghệ An có điều kiện kinh tế khó khăn, năng lực chưa tương đương với các xã ở đồng bằng.
Do đó, ông cho rằng cần cân nhắc cơ chế hỗ trợ từ cấp tỉnh theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trong trường hợp UBND cấp xã không thể thực hiện được, UBND tỉnh cần có phương thức hỗ trợ hoặc trực tiếp thực hiện một số nhiệm vụ để đảm bảo tiến độ.
Vì với thời gian dự kiến hoàn thành 60 km vào năm 2029, tiến độ dự án là khá cấp bách, cho nên việc lường trước các khó khăn và có giải pháp cụ thể ngay từ giai đoạn chuẩn bị là rất quan trọng để đảm bảo dự án triển khai đúng tiến độ và đạt được mục tiêu đề ra.
Liên quan đến dự án này, ông Nguyễn Hữu Thông - đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cũng đề nghị cân nhắc đầu tư đồng bộ 6 làn nay từ đầu. Ông cũng lưu ý về nguồn vốn, bởi nguồn lực tỉnh Nghệ An cũng còn có hạn nên đề nghị Chính phủ cần xem xét hỗ trợ thêm cho tỉnh đối với phần vốn thực hiện thuộc phạm vi ngân sách Nghệ An thực hiện, đặc biệt liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng.
Ưu tiên đầu tư cho vùng lõi khó khăn
Liên quan đến chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035 được xây dựng trên cơ sở tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay, ông Vi Văn Sơn - Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh, đại biểu đoàn Nghệ An bày tỏ sự đồng thuận.
Đại biểu nhìn nhận chủ trương này giúp giảm đầu mối, giảm thủ tục, tăng phân cấp và tạo không gian chủ động cho địa phương. Tuy vậy, ông cho rằng khi tích hợp, cần nhấn mạnh những đặc thù riêng có của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, một chương trình mang tính chiến lược, có cơ chế triển khai hoàn toàn khác với hai chương trình còn lại.
Ông phân tích, nông thôn mới và giảm nghèo bền vững đã được vận hành từ nhiều năm, cơ chế triển khai tương đối ổn định; giao vốn là thực hiện. Trong khi đó, Chương trình về vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ thực sự đi vào guồng từ năm 2023. Đến nay, một số quy định vẫn còn vướng mắc. Vì vậy, nếu tích hợp cứng vào các hợp phần khác có thể gây gián đoạn, nhất là khi chương trình đang vừa vận hành ổn định.
Cho nên, theo đại biểu, dự thảo thiết kế theo 2 hợp phần là phù hợp. Với hợp phần nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, đại biểu nhấn mạnh yêu cầu xây dựng bộ tiêu chí chung để đánh giá; huy động nguồn lực địa phương, xã hội hóa là chủ yếu, ngân sách Trung ương chỉ đóng vai trò vốn “mồi”. Hợp phần này nên được triển khai như một cuộc vận động lớn nhằm thúc đẩy phát triển nông thôn hiện đại, bền vững và nâng cao đời sống người dân.
Còn hợp phần dành cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, theo ông phải được xem như tâm điểm ưu tiên, bởi đây là nơi “vùng lõi của khó khăn”, có khoảng cách phát triển lớn nhất cả nước. Muốn tạo cú hích, cần tập trung nguồn lực tương xứng, trong đó ngân sách Trung ương giữ vai trò quyết định. Ông đề nghị mức bố trí không thấp hơn giai đoạn 2021 - 2025 và cần phân định rõ nguồn lực cho từng hợp phần, tránh gộp chung dễ gây lệch pha khi tổ chức thực hiện.
Về mục tiêu đến năm 2030 - 2035, ông cho rằng một số chỉ tiêu đặt ra quá cao, nhất là yêu cầu 100% xã thoát nghèo hoặc “cơ bản không còn xã, thôn đặc biệt khó khăn”. Hiện danh mục xã, thôn nghèo vẫn đang rà soát, trong khi nhiều thôn còn tiếp tục sáp nhập, nên cần cân nhắc kỹ tính khả thi.
Cuối cùng, ông đề nghị xác định rõ cơ quan chủ chương trình: Hợp phần 1 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì; Hợp phần 2, mang tính đặc thù dân tộc, cần do Bộ Dân tộc và Tôn giáo đảm nhiệm để bảo đảm tính kế thừa và thống nhất chỉ đạo. Đồng thời, Chính phủ cần quy định cơ chế phối hợp giữa 2 bộ trong xây dựng nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn.
.jpg)
.jpg)
