Dự án có ý nghĩa chiến lược trên 3 phương diện: Đối ngoại, quốc phòng - an ninh và phát triển kinh tế
Phát biểu thảo luận, ông Trần Nhật Minh - ĐBQH chuyên trách Đoàn Nghệ An nhấn mạnh đây là dự án có ý nghĩa chiến lược trên 3 phương diện: đối ngoại, quốc phòng - an ninh và phát triển kinh tế.
Về đối ngoại, cao tốc Vinh - Thanh Thủy là cấu phần quan trọng của tuyến cao tốc nối Thủ đô Viêng Chăn (Lào) với Hà Nội. Khi hoàn thành, đây sẽ là tuyến kết nối đường bộ thuận lợi nhất giữa hai thủ đô, mang ý nghĩa lớn trong đối ngoại nhà nước, đối ngoại nhân dân và tăng cường hợp tác quốc phòng - an ninh hai nước.
Việc Quốc hội xem xét thông qua chủ trương đầu tư vào thời điểm hiện nay tạo thêm điểm nhấn quan trọng, hiện thực hóa nội hàm “hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện, gắn kết chiến lược” mà lãnh đạo cấp cao hai nước đã thống nhất.
Về quốc phòng - an ninh, tuyến cao tốc sẽ góp phần đảm bảo an ninh biên giới Việt - Lào, nâng cao năng lực cơ động, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân ở khu vực biên giới. Đồng thời, tuyến mang tính lưỡng dụng cao, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng biên, gắn phát triển với giữ vững chủ quyền.
Ở góc độ phát triển kinh tế, đại biểu Trần Nhật Minh nêu rõ cao tốc Vinh - Thanh Thủy sẽ mở ra cơ hội lớn cho hành lang kết nối Đông - Tây, thúc đẩy lưu thông hàng hóa giữa Lào, Đông Bắc Thái Lan, Myanmar với Bắc Trung Bộ của Việt Nam.
Về phía Lào, tuyến đường tương lai giúp vận chuyển hàng hóa trực tiếp từ Viêng Chăn về các cảng biển như Cửa Lò, Nghi Sơn, Vũng Áng. Ngược lại, Việt Nam mở rộng kết nối liên vận sang Lào và các nước ASEAN nội khối, tạo thuận lợi cho chuỗi cung ứng khu vực. Đây là điều kiện quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng vững chắc kim ngạch thương mại Việt Nam - Lào.
Đối với Nghệ An, tuyến cao tốc chủ yếu đi qua các xã miền Tây, địa bàn vốn còn nhiều khó khăn, thu nhập bình quân thấp. Việc hình thành tuyến đường sẽ tạo nền tảng hạ tầng then chốt để phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu Thanh Thủy, mở không gian phát triển mới cho vùng lân cận, giúp người dân thuận lợi giao thương, phát triển du lịch, nâng cao đời sống.
“Đây cũng là mong mỏi nhiều năm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Nghệ An, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, nhằm tăng sức hút đầu tư và cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh”, vị đại biểu đoàn Nghệ An chia sẻ.
Góp ý về dự thảo Nghị quyết chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy, đại biểu cho rằng, quy định về quy mô đầu tư chưa thật rõ ràng.
Dự thảo xác định tuyến cao tốc xây dựng theo tiêu chuẩn 6 làn xe nhưng giai đoạn 2026 - 2030 mới triển khai 4 làn và giải phóng mặt bằng theo quy mô 6 làn. Tuy nhiên, phần quy định về tổng mức đầu tư chưa thể hiện rõ đây là tổng mức cho toàn bộ dự án 6 làn hay chỉ cho giai đoạn 4 làn kèm giải phóng mặt bằng.
Trong khi đó, tiêu đề Nghị quyết chỉ nói chung “đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Vinh - Thanh Thủy”. Để phản ánh chính xác nhu cầu vốn, ông đề nghị chỉnh sửa thành “sơ bộ tổng mức đầu tư và nguồn vốn giai đoạn 2026 - 2030” trong nội dung về nguồn vốn.
Đại biểu Trần Nhật Minh nhấn mạnh: Khi Quốc hội thông qua chủ trương, toàn bộ tuyến cao tốc nằm trên địa bàn Nghệ An và UBND tỉnh sẽ là cơ quan chủ quản đầu tư. Đây là cơ hội lớn để tỉnh bứt phá về hạ tầng, tăng cường hợp tác liên vùng, đồng thời nâng cao năng lực quản lý đầu tư công. Chính quyền và nhân dân Nghệ An cam kết nỗ lực cao nhất để dự án triển khai đúng tiến độ.
Thay mặt cử tri Nghệ An, đại biểu bày tỏ cảm ơn sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và sự đồng thuận của các đại biểu Quốc hội đã đóng góp nhiều ý kiến thiết thực cho dự án.
Còn đại biểu Trần Văn Tiến - đoàn Phú Thọ cho biết, đoạn tuyến từ Km 25+200 đến Km 37+500 nằm ở vùng trũng, thường xuyên ngập, nhưng thiết kế hiện nay chủ yếu là nền đắp.
Ông đề nghị chuyển các đoạn nền đất sang cầu cạn để bảo đảm dòng chảy, giảm ngập và hạn chế thu hồi đất. Từ Km 37+500 trở đi, tuyến qua vùng dốc lớn nên cần tính toán mái taluy phù hợp địa chất để tránh sạt lở khi mưa bão kéo dài.
Đại biểu Tô Văn Tám - đoàn Quảng Ngãi cũng cho rằng, việc đầu tư tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy là hoàn toàn cần thiết, phù hợp các cơ sở chính trị, pháp lý và mang ý nghĩa chiến lược.
Đại biểu tán thành việc đầu tư công và giao thêm nhiệm vụ cho chính quyền cấp xã. Về quy mô, tờ trình xác định giải phóng mặt bằng theo 6 làn xe nhưng giai đoạn 2026 - 2029 mới đầu tư 4 làn, ông đề nghị thực hiện ngay từ đầu 6 làn để tránh đội vốn và đáp ứng tầm quan trọng của tuyến.
Để triển khai hiệu quả, vị đại biểu đoàn Quảng Ngãi kiến nghị Nghị quyết cần nhấn mạnh các yêu cầu: Bảo đảm tiến độ; ưu tiên giải phóng mặt bằng, tái định cư bền vững cho các hộ dân bị ảnh hưởng, nhất là khu vực biên giới đời sống còn khó khăn; áp dụng công nghệ thi công hiện đại, thích ứng biến đổi khí hậu; tăng cường giám sát chất lượng và chuẩn bị kế hoạch khai thác, vận hành ngay từ đầu.
Ông cũng lưu ý bổ sung nội dung trồng rừng thay thế đối với khoảng 182 ha rừng phòng hộ bị sử dụng và đề nghị cho phép áp dụng cơ chế tại Nghị quyết số 137/2024/QH15 của Quốc hội: Về bổ sung thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Nghệ An để khoanh nuôi, xúc tiến tái sinh rừng tự nhiên, tạo thuận lợi cho Nghệ An khi thực hiện dự án.
Tăng cường kết nối hạ tầng chiến lược Việt Nam - Lào
Giải trình trước Quốc hội về dự án cao tốc Vinh - Thanh Thủy, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh đây là tuyến kết nối quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Trung và liên vùng.
Mặc dù hiện đã có các tuyến 8, 9, 12 nối sang Lào nhưng tất cả đều chỉ đạt tiêu chuẩn cấp III miền núi, quy mô nhỏ, khả năng cơ động thấp, không đáp ứng yêu cầu phát triển mới.
Trong khi đó, xu thế mở rộng hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối từ Lào sang Myanmar, Thái Lan đòi hỏi hạ tầng hiện đại hơn cả về đường bộ lẫn đường sắt.
Bộ trưởng cho biết, tuyến Vinh - Thanh Thủy còn xuất phát từ thống nhất cấp cao giữa lãnh đạo Đảng, Nhà nước hai nước Việt Nam - Lào về việc tăng cường kết nối hạ tầng chiến lược.
Ở giai đoạn một, tuyến cao tốc tại phía Việt Nam chỉ dài khoảng 60km. Theo tính toán lưu lượng đến năm 2035, quy mô 4 làn xe là phù hợp; giai đoạn 2045 - 2050 mới nâng lên 6 làn. Vì vậy, phương án đầu tư trước mắt 4 làn xe là hợp lý.
Về vấn đề kết nối khi tuyến về đến vùng đô thị Vinh, Bộ trưởng khẳng định có 2 trục chính: Tuyến cao tốc Bắc - Nam và Quốc lộ 46; cùng với đó là trục Vinh - Cửa Lò 12 làn xe và hệ thống kết nối ra cảng biển, khu du lịch. Như vậy, kết nối liên vùng và ra biển đã được tính toán đầy đủ.
Liên quan các ý kiến băn khoăn về lý trình, địa hình và một số km cụ thể, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết những thông số trong báo cáo tiền khả thi chỉ là sơ bộ.
Trong bước nghiên cứu khả thi, các yếu tố về địa chất, thủy văn, địa hình sẽ được khảo sát kỹ hơn, bảo đảm lựa chọn phương án an toàn, phù hợp. Tỉnh Nghệ An và các đơn vị tư vấn đang triển khai khảo sát thực địa nghiêm túc, nên đại biểu không nên lo ngại về những số liệu tạm thời nêu trong giai đoạn tiền khả thi.
.jpg)
