Báo cáo kết quả giám sát tình hình giải quyết ô nhiễm môi trường tại Trại lợn giống ngoại Thái Dương, xã Đại Sơn, huyện Đô Lương

Nội dung báo cáo:

Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh nhận được một số đơn, thư khiếu nại, kiến nghị, phản ánh của nhân dân xã Đại Sơn, huyện Đô Lương; Công ty TNHH lợn giống ngoại Thái Dương (sau đây gọi tắt là Công ty Thái Dương) và các ý kiến của chính quyền địa phương, UBMTTQ và các tổ chức có liên quan đề nghị giải quyết dứt điểm tình hình ô nhiễm môi trường tại Trại lợn giống ngoại Thái Dương và đảm bảo an ninh, trật tự trên địa bàn xã Đại Sơn, huyện Đô Lương. Xét thấy đây là vụ việc phức tạp, kéo dài, có nhiều tranh chấp, chưa được giải quyết dứt điểm, liên quan chặt chẽ đến quyền lợi của nhân dân và doanh nghiệp, Thường trực HĐND tỉnh đã thành lập Đoàn giám sát, ban hành Kế hoạch giám sát đồng thời đã tổ chức buổi làm việc trực tiếp yêu cầu Ủy ban nhân dân tỉnh, các Sở:Tài nguyên & Môi trường, Nông nghiệp và PTNT, Công an tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Thường trực HĐND, UBND huyện Đô Lương và xã Đại Sơn, Công ty Thái Dương, trên cơ sở chức năng, thẩm quyền báo cáo với Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh về tình hình, tiến độ, kết quả giải quyết ô nhiễm môi trường xảy ra tại Trại lợn giống ngoại Thái Dương, các vấn đề còn tồn tại, các nguyên nhân chủ quan và khách quan, các kiến nghị, đề xuất để giải quyết vụ việc, ổn định tình hình. Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh đã trực tiếp giám sát về việc thực hiện khắc phục ô nhiễm môi trường tại Trại lợn của Công ty Thái Dương. Kết quả giám sát như sau:

1. Khái quát về quy mô hoạt động kinh doanh và đăng ký tiêu chuẩn môi trường đã được cấp phép của Công ty TNHH lợn giống ngoại Thái Dương

Dự án Trại lợn giống ngoại Thái Dương do Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thái Dương (Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần 1 số 0103000325 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội cấp ngày 26/4/2001) làm chủ đầu tư. Dự án được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại Quyết định số: 1217/QĐ.UB.ĐT ngày 19/4/2005, trong đó phê duyệt quy mô định hình đến năm 2009 đạt 7.000 lợn nái với giống lợn ngoại siêu nạc. Trung bình 01 con lợn nái (ông bà) 01 năm 2 lứa, mỗi lứa từ 11 đến 13 con. Lợn con xuất chuồng để lại 30% để làm giống bố mẹ, 35% làm con giống thương phẩm từ (20-40 kg), 35% nuôi lợn thịt.

Diện tích đất được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số DD297812 là: 215.069 m2 tại Xóm 9, xã Đại Sơn, huyện Đô Lương. Chủ sử dụng đất là Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi Thái Dương.

Công ty Thái Dương lập bản đăng ký tiêu chuẩn môi trường cho dự án đầu tư xây dựng trại lợn giống ngoại Thái Dương, được Sở Tài nguyên & Môi trường (TN-MT) cấp phiếu xác nhận bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường số 59/PXNTC-TNMT ngày 25/5/2004, đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường với quy mô đàn lợn 5.000 con trong đó có 4.000 lợn nái. Tại bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường được phê duyệt thì hệ thống xử lý chất thải gồm:

- Hệ thống thu gom và xử lý nước thải:

+ Đối với nước mưa chảy tràn: Nước mưa chảy tràn qua mặt bằng Trại giống được thu gom bằng hệ thống mương thoát nước và được lắng đọng qua các hố ga bố trí trong nội vi của trại giống trước khi thải vào thủy vực tiếp nhận.

+ Đối với nước thải sinh hoạt: Nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý bằng hệ thống bể phốt tự hoại sau đó thải vào hệ thống thoát nước chung của Trại giống và thoát ra thủy vực tiếp nhận.

+ Đối với nước thải sản xuất: Nước thải sản xuất được xem là nguồn ô nhiễm chính của dự án do nhu cầu sử dụng và khối lượng nước thải lớn, hàm lượng chất hữu cơ cao do vậy Công ty áp dụng biện pháp xử lý nước thải theo quy trình khép kín đảm bảo nước thải đã xử lý đạt tiêu chuẩn VN 5495.1995.

- Quản lý chất thải rắn:

+ Đối với các sản phẩm bao bì không sử dụng, thức ăn rơi vãi và rác thải sinh hoạt được thu gom và vận chuyển đến tập kết rác thải theo quy định của địa phương.

+ Đối với xác lợn nuôi bị chết được khử trùng bằng vôi bột, hóa chất và chôn lấp hợp vệ sinh theo quy định hiện hành để tránh các mầm bệnh dịch và ô nhiễm nước ngầm.

+ Phân chuồng được thu gom từ chuồng nuôi đến hầm chứa. Phân được thu gom từ các sàn lót nền chuồng xuống các hầm dưới chuồng được xây bằng vật liệu không thấm nước. Sau đó phân chuồng chuyển vào bể ủ Bioga (Bản đăng ký không ghi rõ thể tích bể Bioga). Khí Bioga được sử dụng làm nhiên liệu đốt phục vụ cho trại giống. Chất thải rắn còn lại bán cho nông dân làm phân bón chuồng và một phần được bổ sung vào bể UASB của hệ thống xử lý chất nước thải để tăng số lượng vi sinh. Nước thải được bơm sang hệ thống xử lý nước thải.

2. Qúa trình diễn biến, xảy ra vụ việc tranh chấp giữa nhân dân xã Đại Sơn (là vùng chịu ảnh hưởng trực tiếp ô nhiễm môi trường) và Công ty TNHH lợn giống ngoại Thái Dương đóng trên địa bàn xã Đại Sơn.

Sau khi Trại lợn đi vào hoạt động, kể từ năm 2006 trở đi, Trại lợn đã liên tục gây ô nhiễm môi trường, nhất là 3 năm gần đây, Công ty đã xả nước thải chưa qua xử lý, vượt tiêu chuẩn cho phép ra môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng. Công ty đã tự ý thay đổi công nghệ xử lý chất thải: Nước sản xuất – Chất thải rắn từ công nghệ đã đăng ký sang công nghệ bằng Bioga bọc phủ bạt HDPE Theo báo cáo của UBND xã Đại Sơn, UBND huyện Đô Lương: “Với một hệ thống xử lý môi trường thô sơ và không được chú trọng, Trại lợn Thái Dương đã gây ô nhiễm nặng nề cho môi trường xung quanh. Lượng nước thải chưa qua xử lý thường xuyên chảy vào đập Chọ Ràn với khối lượng lớn khiến nước đập bị ô nhiễm nặng. Các sinh vật trong nước đập không tồn tại được, nước chảy vào ao cá của hộ dân bị chết đồng loạt, nước thải chảy ra đồng làm cho lúa sản xuất mất trắng, nước chảy ngấm vào lòng đất làm cho các giếng nước ăn của các hộ dân không sử dụng được, mùi hôi thối nồng nặc bốc lên, các chất thải như rau thai, xác lợn chết, ống kim tiêm vứt bừa bãi, ruồi nhặng tụ tập tấn công nhà dân khu vực gần Trại lợn…”. Sở Tài nguyên Môi trường đã kiểm tra, giám định, tại văn bản số 1634/TNMT ngày 25/6/2010 đã kết luận: Nước thải vượt tiêu chuẩn nhiều lần, COD vượt 9,1 lần, BOD 5 vượt 15,6 lần, SS vượt 3,05 lần, tổng N vượt 3,5 lần, Coliform vượt 4,5 lần”.

Trước tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng như vậy, từ năm 2006 đến nay, nhân dân xã Đại Sơn, nhất là các hộ dân thuộc xóm 6,7,8,9,10 đã nhiều lần gửi đơn thư kiến nghị, phản ánh, đề nghị các cấp chính quyền, các ngành chức năng của tỉnh xem xét, giải quyết, đồng thời yêu cầu công ty Thái Dương khắc phục ô nhiễm. Các cấp, các ngành chức năng đã quan tâm chỉ đạo giải quyết theo thẩm quyền nhưng tình hình chậm được khắc phục, đời sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng nên nhân dân đã kéo đến Công ty đòi chấm dứt ô nhiễm, yêu cầu bồi thường, thể hiện thái độ bất bình trước hành xử thiếu tôn trọng và hợp tác của Công ty Thái Dương.

Từ tháng 8/2009 đến nay các cơ quan, ban ngành chức năng: Phòng PC49 – Công an tỉnh Nghệ An, Sở TN-MT, UBND huyện Đô Lương, UBND xã Đại Sơn đã 11 lần ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty với tổng số tiền 72.850.000 đồng.

Thời điểm cuối năm 2011, mâu thuẫn xung đột ngày càng bị đẩy lên cao, nhân dân đã tụ tập trước Trại lợn phản đối quyết liệt, cản trở hoạt động của Trại lợn, một bộ phận quá bức xúc đã có hành động đập phá, lùa lợn ra khỏi chuồng, trại. Đỉnh điểm xung đột diễn ra vào ngày 31/12/2011, gần 2000 người dân đã tụ tập phản đối, hùa nhau xông vào trại đuổi lợn ra ngoài. Khi lực lượng Công an can thiệp, một bộ phận đã chống đối, có hành động cản trở đối với lực lượng thực thi nhiệm vụ, vụ việc hiện đang được điều tra, xử lý.

Hiện tại các xung đột, các chủ trương, biện pháp liên quan đến vụ việc gây ô nhiễm của Trại lợn Thái Dương vẫn đang trong quá trình giải quyết.

3. Trách nhiệm và quá trình giải quyết vụ việc của các cấp chính quyền, các ngành chức năng và công ty Thái Dương:

3.1 UBND xã Đại Sơn:

UBND xã Đại Sơn đã nhiều lần làm việc với Công ty, lập nhiều biên bản quả tang về tình trạng gây ô nhiễm của Trại lợn Thái Dương xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Từ tháng 8/2010 đến tháng 11/2011, UBND xã Đại Sơn xử phạt 05 lần với tổng số tiền 10.000.000 đồng về hành vi: Xả nước thải chưa qua xử lý ra ngoài khuôn viên trại đồng thời yêu cầu công ty khắc phục và chấm dứt ô nhiễm. Tuy vậy, Công ty Thái Dương vẫn không thực hiện đầy đủ, tình trang ô nhiễm vẫn diễn ra ngày càng trầm trọng thêm.

3.2 UBND huyện Đô Lương:

Kể từ khi có đơn kiến nghị của nhân dân xã Đại Sơn phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường do trại lợn Thái Dương gây ra, HĐND huyện, xã đã kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết. UBND huyện đã nhiều lần chỉ đạo, kiểm tra, lập biên bản xử lý vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Thái Dương, yêu cầu Công ty Thái Dương khắc phục ô nhiễm, tổ chức nhiều cuộc kiểm tra, họp, trực tiếp làm việc với Công ty Thái Dương, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo (Thông báo, công văn, quyết định, báo cáo…) để giải quyết vụ việc. Ngày 21/5/2010 và 13/6/2011 UBND huyện Đô Lương 02 lần xử phạt hành chính với tổng số tiền 37.850.000 đồng về các hành vi: Xả nước thải vào nguồn nước không có giấp phép; Khai thác, sử dụng nước mặt, nước dưới đất không có giấy phép.

Huyện ủy Đô Lương đã thành lập Đoàn công tác để chỉ đạo tham gia giải quyết mâu thuẫn giữa một bộ phận nhân dân xã Đại Sơn và công ty Thái Dương. Mặc dù đã có nhiều ý kiến chỉ đạo, nhiều văn bản do UBND huyện Đô Lương yêu cầu khắc phục ô nhiễm, nhưng Công ty Thái Dương đã không thực hiện nghiêm túc.

3.3 UBND tỉnh Nghệ An:

UBND tỉnh đã nhiều lần tổ chức các cuộc họp với sự tham gia của các cấp, các ngành liên quan, thành lập Ban chỉ đạo giải quyết các vấn đề liên quan đến Trại lợn Thái Dương, phân công các nhiệm vụ cho các thành viên Ban chỉ đạo thực hiện theo thẩm quyền, tổ chức các cuộc đối thoại với nhân dân xã Đại Sơn và Công ty Thái Dương.

Từ tháng 6/2010 đến 31/12/2011, UBND tỉnh đã ban hành 7 Thông báo nêu các kết luận chỉ đạo, các biện pháp nhằm ổn định tình hình, khắc phục ô nhiễm môi trường và 2 Công văn để xử lý tình hình phức tạp tại Trại lợn Thái Dương. UBND tỉnh đã tổ chức nhiều cuộc họp và làm việc với các sở ngành liên quan, UBND huyện Đô Lương, chính quyền và nhân dân xã Đại Sơn, Công ty Thái dương để giải quyết vụ việc. Tuy vậy, các ý kiến chỉ đạo, các văn bản của UBND tỉnh chưa được Công ty Thái Dương chấp hành kịp thời, tình trạng ô nhiễm vẫn chậm được khắc phục.

3.4 Công an tỉnh: Ngày 17/8/2009 Phòng PC49 – Công an tỉnh Nghệ An đã xử phạt vi phạm hành chính đối với công ty Thái Dương số tiền 2.000.000 đồng về hành vi: Không thực hiện đầy đủ các nội dung theo bản cam kết bảo vệ môi trường.

Đã thành lập Ban chuyên án 910 G, huy động lực lượng với số lượng đông để ngăn chặn các hành động chống đối gây rối khu vực Trại lợn Thái Dương, tổ chức cưỡng chế giải tỏa đám đông, bắt giữ các đối tượng quá khích vào ngày 31/12/2011, khởi tố vụ án gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ đồng thời đã duy trì lực lượng để theo dõi, bảo vệ an ninh trật tự trong khu vực.

3.5 Sở Tài nguyên Môi trường: Đã kiểm tra, kết luận về tình trạng ô nhiễm môi trường và 3 lần xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Thái Dương. (Ngày 29/11/2010; ngày 29/7/2011 và ngày /3/2012) với tổng số tiền 37.500.000 đ, đối với công ty về hành vi: Xây dựng không đúng công trình xử lý môi trường đã được phê duyệt và thải vào đất các chất gây ô nhiễm ở thể rắn, bùn.

Đã chủ trì cùng với Sở Nông nghiệp & PT NT, Kế hoạch và Đầu tư, UBND huyện Đô Lương, phòng CSMT Công an tỉnh thẩm định phương án xử lý chất thải của Trại lợn, giám sát quá trình thực hiện, tham mưu cho UBND tỉnh các phương án xử lý.

3.6 Công ty Thái Dương:

Trong thời gian dài công ty đã nhận được nhiều văn bản và các ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh, các sở ngành chức năng, UBND huyện Đô Lương và xã Đại Sơn yêu cầu thực hiện các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, nhưng Công ty Thái Dương dây dưa, chấp hành không nghiêm túc, chậm khắc phục, xử lý… do đó tình trạng ô nhiễm tiếp tục kéo dài, gây nhiều thiệt hại và bức xúc cho nhân dân.

Cho đến thời gian gần đây, trước bức xúc của nhân dân, sự chỉ đạo của các cấp chính quyền, ý thức được hậu quả hành vi vi phạm của mình, ngày 17/12/2010 công ty đã chi trả số tiền 46.530.000 đ, thực hiện bồi thường thiệt hại về lúa năm 2010 cho các hộ dân; chi trả 246.299.970 đ, bồi thường thiệt hại về lúa năm 2011 (ngày 25/10/2011); bồi thường thiệt hại về cá cho các hộ dân với số tiền 296.337.300 đ (ngày 02/3/2012); chi tiền khám sức khỏe cho nhân dân khu vực xung quanh trại lợn số tiền 41.443.000 đ ( ngày 15/3/2012); hỗ trợ cho các hộ dân bị ảnh hưởng khắc phục khó khăn về nước sạch số tiền 22.800.000 đ, đã hỗ trợ 700.000.000đ vốn đối ứng xây dựng hạ tầng khu tái định cư, đã giảm đàn lợn (tính đến ngày 28/3/2012) xuống 8.171 con, số đã di chuyển về trại lợn tại huyện Nam Đàn là 1.225 con..

4. Các hậu quả, thiệt hại đã xảy ra từ việc gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, dây dưa, chậm khắc phục xử lý của Công ty Thái Dương

4.1 Đối với UBND tỉnh, các sở ngành chức năng, các cấp, các ngành tại huyện Đô Lương và xã Đại Sơn:

Đã phải tốn kém nhiều công sức, thời gian và chi phí để họp bàn các biện pháp chỉ đạo giải quyết: UBND tỉnh đã phải tổ chức nhiều cuộc họp, ban hành nhiều văn bản các loại, Sở Tài nguyên Môi trường phải thanh tra kiểm tra, giám sát; Công an tỉnh, Công an huyện Đô lương phải huy động đông đảo lực lượng cán bộ, chiến sỹ tổ chức canh giữ và cưỡng chế đối với nhân dân xã Đại Sơn đã nhiều lần tụ tập đông người (đông nhất là 2000 người) phản đối Công ty Thái Dương; kinh phí hỗ trợ di dời đàn lợn; xây dựng khu tái định cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng do ô nhiễm…

Niềm tin của nhân dân đối với hiệu lực, hiệu quả trong việc thực thi pháp luật và quản lý nhà nước bị suy giảm.

4.2Đối với Công ty Thái Dương: Từ việc sai phạm: xây dựng không đúng công trình xử lý môi trường đã được phê duyệt; thải vào đất các chất gây ô nhiễm ở thể rắn, bùn; không chấp hành nghiêm túc các biện pháp chỉ đạo giải quyết của tỉnh, huyện và các ngành chức năng để khắc phục ô nhiễm môi trường, Công ty Thái Dương đã phải gánh chịu các thiệt hại như:

+ Không thể ổn định tình hình để chăn nuôi, sản xuất.

+ Phải chi phí tốn kém để khắc phục ô nhiễm, đàn lợn bị ảnh hưởng, bị thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế.

+ Không nhận được sự giúp đỡ, hợp tác của nhân dân xã Đại Sơn, bởi vì nhân dân bất bình trước thái độ thiếu tôn trọng, hợp tác của doanh nghiệp Thái Dương đóng trên địa bàn

+ Luôn phải ứng phó các tình huống có thể xảy ra.

4.3 Đối với nhân dân xã Đại Sơn: Kể từ khi Công ty Thái Dương tăng quy mô sản xuất chăn nuôi, gây ô nhiễm môi trường xung quanh khu vực nhất là địa bàn xóm 6,7,8,9,10 xã Đại Sơn, từ năm 2006 đến nay, nhân dân xã Đại Sơn đã phải hứng chịu các thiệt hại nghiêm trọng như sau:

+ Thiệt hại về kinh tế: Nước thải từ Công ty Thái Dương ra ngoài đã gây ô nhiễm trên diện rộng, gây cá chết, ruộng lúa ô nhiễm mất trắng sản lượng, nhiều hộ dân trong khu vực bị ảnh hưởng, không thể tiếp tục chăn nuôi, sản xuất.

+ Thiệt hại về sức khỏe và đời sống: Môi trường nước và không khí bị ô nhiễm đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sức khỏe của nhân dân, gây xáo trộn về sinh hoạt và tư tưởng. Nhân dân xã Đại Sơn nhất là các xóm 6,7,8,9,10 luôn phải phản ánh, kiến nghị, cao điểm đã phải tập trung lực lượng đông người yêu cầu Công ty Thái Dương phải chấp hành nghiêm túc các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường. Nhiều hộ dân không thể an tâm để ổn định cuộc sống và sản xuất.

+ Thiệt hại liên quan đến vụ án chống người thi hành công vụ và gây rối trật tự công cộng:

Ngày 31/12/2011, nhân dân xã Đại Sơn đã tập trung đông người (gần 2000 người), một bộ phận nhân dân do bức xúc nên đã có hành động quá khích: lùa đàn lợn ra ngoài trại, chống đối lực lượng cảnh sát, đập phá một số tài sản của Công ty Thái Dương nên đã bị bắt giữ. Hiện tại, Công an huyện Đô Lương đã khởi tố vụ án hình sự về tội gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ, đã khởi tố 17 bị can, trong đó 13 bị can đang bị tạm giam. Vụ án đã có kết luận điều tra và đang được tiếp tục xử lý.

+ Thiệt hại về niềm tin: Vụ việc chậm được giải quyết, gây nên nhiều hậu quả nghiêm trọng như trên đã ảnh hưởng đến tư tưởng, tình cảm và niềm tin của nhân dân xã Đại Sơn, nguyện vọng và mục đích của nhân dân về mô hình phát triển nông thôn, chăn nuôi có sự trợ giúp của doanh nghiệp… đã không thể thực hiện được.

5. Đánh giá của Đoàn giám sát về tình hình giải quyết vụ việc tại trại lợn Thái Dương:

5.1 Về ưu điểm: Sau khi nhận được các kiến nghị của nhân dân và doanh nghiệp và các vụ việc xung đột đã xảy ra, UBND tỉnh, các sở, ngành chức năng của tỉnh, UBND huyện Đô Lương và xã Đại Sơn đã quan tâm, tập trung giải quyết, thực hiện nhiều biện pháp như: Thành lập ban chỉ đạo của tỉnh và huyện, kiểm tra, giám định, xử phạt vi phạm hành chính, yêu cầu công ty Thái Dương thực hiện các giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, bồi thường thiệt hại cho các hộ dân bị ảnh hưởng, tổ chức đối thoại, tuyên truyền vận động nhân dân giữ gìn trật tự, không được gây rối, cản trở hoạt động của trại lợn... Xây dựng dự án tái định cư cho 16 hộ dân chịu ảnh hưởng ô nhiễm nặng nhất xung quanh trại lợn.

Tổ chức bố trí lực lượng cảnh sát giữ gìn an ninh trật tự, xử lý các đối tượng vi phạm.

5.2 Về khuyết điểm, tồn tại, hạn chế.

- Công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước đối với Doanh nghiệp về việc thực hiện: xây dựng công trình xử lý môi trường, cam kết đăng ký tiêu chuẩn môi trường đã được phê duyệt… chưa được chú trọng; chậm xử lýkhi nhận được các ý kiến, kiến nghị của người dân( việc gây ô nhiễm môi trường nhân dân kiến nghị từ năm 2006 đến 2009 mới bắt đầu được xử lý)

- Trong quản lý điều hành, chỉ đạo của của UBND tỉnh và các cấp, các ngành chức năng của tỉnh và huyện Đô Lương đối với quá trình giải quyết vụ việc chưa kiên quyết, chưa phân định rõ chức năng nhiệm vụ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ. Từ năm 2009 các cấp, các ngành đã quan tâm chỉ đao nhưng hiệu lực, hiệu quả thực hiện rất hạn chế, không cương quyết ngăn chặn vi phạm của doanh nghiệp, chỉ xử phạt vi phạm hành chính, không có biện pháp để giám sát cụ thể việc khắc phục ô nhiễm của doanh nghiệp; việc áp dụng xử phạt bổ sung chưa triệt để theo quy định của pháp luật. Vì vậy cho đến nay, (trải qua hơn 5 năm), nhưng vụ việc, tình hình xảy ra liên quan đến trại lợn Thái Dương vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, thậm chí đang tiềm ẩn nguy cơ xấu có thể xảy ra. Các quyền lợi, yêu cầu chính đáng của nhân dân chưa được đảm bảo, chậm được thực hiện nên đã tích tụ, gây nên bức xúc ngày càng lớn trong nhân dân.

- Các cấp, các ngành ban hành nhiều văn bản, nhưng việc chỉ đạo, kiểm tra, giám sát đến tận cùng hiệu lực của văn bản không cương quyết, nhất là không có biện pháp cưỡng chế giám sát, bắt buộc doanh nghiệp phải chấp hành thực hiện sự chỉ đạo.

- UBND tỉnh, huyện Đô Lương đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo xử lý nhưng không xác định hiệu lực thi hành của từng văn bản, một số quy định khó vận dụng, không dứt khoát nên hiệu lực thấp (ví dụ: Thông báo số 445/TB- UBND ngày 23/11/2011 của UBND tỉnh yêu cầu Công ty Thái dương phải dừng hoạt động, tiến hành di dời hết đàn lợn ra khỏi địa bàn xã Đại Sơn trước ngày 30/12/2011, nhưng Thông báo số 508 ngày 30/12/2011 của UBND tỉnh lại gia hạn thời gian di dời giảm số lượng đàn lợn gây nên sự hiểu nhầm trong dư luận, nhân dân thiếu tin tưởng v..v.. Từ năm 2010 đến nay nhiều thông báo, công văn của UBND tỉnh, UBND huyện Đô Lương cùng một lúc đã ban hành chỉ đạo, xử lý có nội dung khác nhau về trại lợn Thái Dương, gây nên sự chồng chéo và lúng túng trong triển khai thực hiện.

- Việc cấp phép đạt tiêu chuẩn môi trường cho Trại lợn Thái Dương của Sở Sở Tài nguyên Môi trường chưa chặt chẽ (Công ty Thái Dương lập bản đăng ký tiêu chuẩn môi trường cho dự án đầu tư xây dựng trại lợn giống ngoại Thái Dương được Sở TNMT cấp phiếu xác nhận bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường số 59/PXNTC-TNMT ngày 25/5/2004, đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường với quy mô đàn lợn 5.000 con trong đó có 4.000 lợn nái. Theo Công ty Thái Dương trích dẫn công văn số 1037 ngày 1/9/2010 của Cục chăn nuôi Bộ Nông nghiệp & PT NT trả lời thì: “ số lượng các loại lợn theo số lợn nái 4000 con thì tổng số lợn có mặt thường xuyên sẽ là 31.547 con, phù hợp với định mức chăn nuôi.”). Đây là nội dung để doanh nghiệp lợi dụng tăng tổng đàn lợn trái với cấp phép.

- Ngành Công an chưa sớm dự báo về nguy cơ xung đột để chủ động thực hiện các giải pháp phòng ngừa từ nguồn gốc mặc dù tình trạng này diễn ra trong một thời gian dài. Trong quá trình xử lý, cưỡng chế ngăn chặn sự gây rối, chống đối của của một bộ phận quanh vùng ít nhiều đã gây tác động phản cảm đến nhân dân.

- Công ty Thái Dương thiếu hợp tác, chưa thiện chí, chưa tôn trọng nhân dân quanh vùng, không chấp hành nghiêm túc các biện pháp chỉ đạo giải quyết của tỉnh, huyện và các ngành chức năng để khắc phục ô nhiễm. Tiến độ triển khai các hạng mục, các cam kết của Công ty Thái Dương là quá chậm. Công ty Thái Dương đã vi phạm các cam kết, gây ô nhiễm môi trường trong một thời gian dài, ngày càng nghiêm trọng, gây ức chế, bức xúc trong nhân dân xã Đại Sơn. Tình trạng đã xảy ra từ nhiều năm mà đỉnh điểm là năm 2010, 2011 đã gây ra nhiều thiệt hại và hậu quả nặng nề.

5.3. Nguyên nhân chính:

Các ngành chức năng không sớm dự báo, phát hiện tình hình, khi nhận được các ý kiến, kiến nghị của nhân dân chậm xử lý, không kịp thời ngăn chặn từ nguồn gốc vụ việc, giải quyết không dứt điểm, để đến khi các mâu thuẫn xung đột diễn ra bùng phát, phức tạp thì mới vào cuộc cho nên giải quyết vụ việc gặp nhiều cản trở, khó khăn.

Công tác quản lý điều hành, chỉ đạo của các cấp, các ngành chức năng(tỉnh, huyện, xã) chưa nghiêm, hiệu lực, hiệu quả thực hiện đạt được còn hạn chế; Quá trình xử lý không cương quyết để ngăn chặn sự vi phạm, không bắt buộc khắc phục ô nhiễm môi trường của doanh nghiệp.

Công ty Thái Dương thực hiện không đúng cam kết về xây dựng thiết kế công trình xử lý môi trường đã được phê duyệt; Công ty đã xả nước thải, chất thải chưa qua xử lý, vượt tiêu chuẩn cho phép trực tiếp ra môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng; Tăng tổng đàn lợn vượt nhiều lần định mức cho phép, nhất là tăng số lượng lợn thương phẩm; không chấp hành nghiêm túc các biện pháp chỉ đạo giải quyết của tỉnh, huyện và các ngành chức năng để khắc phục ô nhiễm môi trường ; thiếu thiện chí, chưa tôn trọng nhân dân quanh vùng. Tinh thần hợp tác để thực hiện các cam kết còn yếu.

Một bộ phận nhân dân xã Đại Sơn thiếu kìm nén, bức xúc, vội vàng trong hành động, gây nên tình hình căng thẳng, tạo áp lực cho các cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc giải quyết vụ việc.

6. Kiến nghị các giải pháp để giải quyết, ổn định tình hình:

Để giải quyết dứt điểm vụ việc, ổn định tình hình an ninh trật tự, nhân dân yên tâm, doanh nghiệp tiếp tục sản xuất và phát triển, Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh kiến nghị:

6.1. Đối với UBND tỉnh: Tập trung chỉ đạo quyết liệt các sở, ngành chức năng, UBND huyện Đô Lương thực hiện các nội dung sau:

- Rà soát, xem xét toàn diện về quá trình hoạt động của Trại lợn giống ngoại thuộc Công ty TNHH Thái Dương đóng trên địa bàn xã Đại Sơn kể từ khi được cấp phép đầu tư năm 2005 cho đến nay, đánh giá các kết quả, thành tích mà doanh nghiệp đã đạt được, việc thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp và đóng góp đối với địa phương, các cam kết mà tỉnh Nghệ An đã thực hiện để kêu gọi thu hút đầu tư thuộc dự án. Nêu rõ các tồn tại, hạn chế, khuyết điểm.

- Rà soát lại tất cả các văn bản đã ban hành để chỉ đạo, xử lý liên quan đến vụ việc xảy ra tại Traị lợn Thái Dương, xác định thời hiệu, hiệu lực của từng văn bản để xử lý phù hợp; loại bỏ, bổ sung, hoặc ban hành văn bản mới để áp dụng thống nhất, nâng cao chất lượng hiệu quả văn bản chỉ đạo.

- Giao nhiệm vụ, trách nhiệm rõ ràng, cụ thể cho các sở, ngành chức năng, UBND huyện Đô Lương, nêu rõ thời hạn thực hiện, đồng thời giám sát, đôn đốc, kiểm tra sâu sát hiệu quả cuối cùng của công việc được giao.

- Chỉ đạo Sở Tài nguyên & Môi trường phối hợp với Sở NN&PTNT làm rõ nội dung cấp phép đạt tiêu chuẩn môi trường cho Trại lợn Thái Dương. Sở TN – MT cần quy định bằng văn bản số lượng cụ thể tổng đàn lợn tương ứng với quy mô hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường tại trại lợn Thái Dương.

- Kiên quyết yêu cầu, bắt buộc công ty phải thực hiện các giải pháp xử lý ô nhiễm, đồng thời đôn đốc, giám sát sâu sát quy trình thực hiện đúng thiết kế đã được phê duyệt; giao cụ thể lộ trình, tiến độ, thời hạn việc khắc phục ô nhiễm môi trường, nếu công ty lần lữa chậm thực hiện hoặc không chấp hành đúng thời hạn phải đình chỉ hoạt động của Công ty tại Trại lợn Thái Dương theo đúng quy định của pháp luật.

Cần công khai chính xác các thông tin về lộ trình, tiến độ, thời hạn khắc phục của Công ty để nhân dân được biết và giám sát.

- Chậm nhất là 15/6 có kết luận chính thức về các sai phạm của Công ty tại trại lợn Thái Dương, các thiệt hại do vi phạm của Công ty gây ra (có thống kê chi tiết về thiệt hại). Thực hiện các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đúng quy định của pháp luật.

- Xem xét các kiến nghị chính đáng của Công ty Thái dương chỉ đạo các sở, ngành chức năng tham mưu để kịp thời giải quyết tạo điều kiện cho doanh nghiệp ổn định, phát triển bền vững .

- Giải quyết hỗ trợ kinh phí di dời các hộ dân bị ảnh hưởng, kinh phí xây dựng hạ tầng khu tái định cư, hệ thống nước sinh hoạt.

- Kịp thời đánh giá, rút bài học kinh nghiệm từ vụ việc xảy ra tại Trại lợn Thái Dương để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phát hiện sớm vi phạm gây ô nhiễm môi trường để kịp thời xử lý; có giải pháp chỉ đạo hiệu lực và hiệu quả hơn đối với các vụ việc tương tự, nhất là đối với các dự án đầu tư sắp tới tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường, phải chú trọng xem xét thấu đáo về tính khả thi, hiệu quả các giải pháp bảo vệ môi trường (cần nghiêm khắc hơn trong việc phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và cấp phép).

- Nâng cao năng lực, trình độ nghiệp vụ, chuyên môn và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện công tác thẩm định, kiểm tra giám sát, quản lý bảo vệ môi trường

6.2 Đối với huyện Đô Lương:

- Phối hợp với Sở TN-MT(Chi cục môi trường) giám sát, kiểm tra việc xây lắp, cải tạo các hạng mục công trình xử lý môi trường tại trại lợn giống ngoại Thái Dương theo thẩm quyền .

- Tiếp tục tăng cường, kiểm tra, giám sát thường xuyên các hoạt động của trại lợn để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý các vi phạm.

- Hoàn thành sớm công tác giải phóng mặt bằng, xây dựng xong hạ tầng khu tái định cư cho nhân dân xung quanh trại lợn.

- Thực hiện dự án xây dựng cung cấp nước sạch cho xã Đại Sơn nhất là khu vực xóm 6,7,8,9,10. Yêu cầu Công ty Thái Dương có trách nhiệm hợp tác hỗ trợ.

- Có biện pháp chỉ đạo các tổ chức, đoàn thể tuyên truyền, vận động, giải thích, nói rõ hướng giải quyết để nhân dân yên tâm chờ đợi sự khắc phục ô nhiễm môi trường của công ty; giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn xã Đại Sơn.

6.3. Đối với Công an tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dântỉnh:

- Tiếp tục thực hiện các giải pháp để giữ gìn an ninh trật tự khu vực trại lợn giống ngoại Thái Dương trên địa bàn xã Đại Sơn. Dự báo về tình hình các nguy cơ xung đột có thể xảy ra để kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn.

- Tiếp tục thực hiện các giải pháp thuộc chức năng của ngành để bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân và doanh nghiệp.

- Khẩn trương xử lý vụ án gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ, cố ý làm hư hỏng tài sản liên quan đến vụ việc xảy ra tại trại lợn giống ngoại Thái Dương, xã Đại Sơn. Xác định rõ các nguyên nhân, điều kiện và hoàn cảnh dẫn đến vi phạm của các đối tượng để truy tố và xét xử cho phù hợp.

- Xử lý các sai phạm của Công ty tại trại lợn Thái Dương theo thẩm quyền, đúng quy định của pháp luật.

- Kịp thời đánh giá, rút bài học kinh nghiệm từ vụ việc xảy ra tại Trại lợn Thái Dương đã gây ra nhiều hậu quả, thiệt hại nghiêm trọng, nhất là các giải pháp dự báo, phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật.

6.4 Đối với Công ty TNHH Thái Dương:

- Tôn trọng và thực hiện đầy đủ các quy định của luật pháp về môi trường

- Khẩn trương thi công hoàn thành các hạng mục công trình xử lý ô nhiễm môi trường đúng cam kết tiến độ và thời gian theo đúng thiết kế đã được phê duyệt.

- Có thái độ hợp tác, thiện chí chấp hành nghiêm các ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh, các sở ngành chức năng và UBND huyện Đô Lương, giảm tổng đàn theo bản cam kết môi trường đã được phê duyệt. Nếu Công ty Thái Dương tăng công suất chăn nuôi phải lập dự án đầu tư, xây dựng hệ thống xử lý môi trường và Báo cáo đánh giá tác động môi trường tương ứng với quy mô chăn nuôi trình Sở TN - MT thẩm định và chỉ được phép triển khai thực hiện khi dự án đã được UBND tỉnh phê duyệt.

- Tiếp tục hỗ trợ kinh phí đối ứng xây dựng hạ tầng khu tái định cư và bồi thường hỗ trợ cho các hộ bị ảnh hưởng môi trường phải di dời, tái định cư.

- Phối hợp thực hiện các giải pháp đảm bảo an ninh trật tự trong khu vực thuộc địa bàn xã Đại Sơn, cần có biện pháp để ổn định tư tưởng trong nhân dân. Phải có thái độ thiện chí, tôn trọng, tích cực hợp tác với nhân dân và chính quyền địa phương, tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân để tạo môi trường, điều kiện cho doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững.

Trên đây là báo cáo kết quả giám sát tình hình, kết quả giải quyết việc ô nhiễm môi trường xảy ra tại Trại lợn giống ngoại Thái Dương, xã Đại Sơn, huyện Đô Lương của Đoàn giám sát Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An. Đoàn giám sát Thường trực HĐND tỉnhkiến nghị UBND tỉnh tập trung chỉ đạo các sở, ngành chức năng của tỉnh, huyện Đô Lương, Công ty Thái Dương tăng cường các giải pháp để giải quyết các vấn đề đang tồn tại, khắc phục ô nhiêm môi trường, ổn định tình hình xã hội, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển bền vững và báo cáo tình hình, kết quả giải quyết lên Thường trực HĐND tỉnh để giám sát/.

Tải file báo cáo tại đây.