Được đón xuân trong căn nhà mới, các hộ nghèo, cận nghèo, hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn có thêm sự tự tin vươn lên, xây dựng đời sống mới, hướng về một tương lai tốt đẹp hơn.
Hỗ trợ nhà ở cho người nghèo vùng dân tộc thiểu số, miền núi
Xây dựng, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo, gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Bám sát chủ trương này, những năm qua, công tác vận động, hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, gia đình chính sách, hộ còn khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã được các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, địa phương quan tâm thực hiện.
Trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Nghệ An, việc hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo được thực hiện ở ba chương trình gồm: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (ban hành kèm theo Quyết định 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021); Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 (ban hành kèm theo Quyết định số 90/QĐ-TTg ngày 18/01/2022) và Chương trình vận động, hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người nghèo, người có khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2023-2025 (Chương trình 1838).
Theo kế hoạch nguồn vốn được giao, giai đoạn 2021-2025, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hỗ trợ xây dựng nhà mới cho 632 hộ; Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, hỗ trợ xây mới 3.310 hộ, sửa chữa 2.362 hộ. Theo kết quả rà soát đối tượng có nhu cầu hỗ trợ trong thực hiện Chương trình 1838, giai đoạn 2023-2025 có 17.761 hộ có nhu cầu hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở (trong đó, số hộ đề nghị hỗ trợ xây dựng nhà lắp ghép: 3.590 hộ; số hộ đề nghị hỗ trợ xây dựng xây mới (tự xây): 9.443 hộ; số hộ đề nghị hỗ trợ sửa chữa (tự sửa): 4.728 hộ). Việc bố trí nguồn vốn của 2 Chương trình mục tiêu quốc gia được thực hiện từ nguồn hỗ trợ của các Chương trình mục tiêu quốc gia (Trung ương cấp và ngân sách tỉnh đối ứng với tổng kinh phí hỗ trợ 44 triệu đồng mỗi nhà xây mới, 22 triệu đồng mỗi nhà sửa chữa), kết hợp nguồn hỗ trợ bổ sung của Chương trình 1838 (6 triệu đồng mỗi nhà xây mới, 3 triệu đồng mỗi nhà sửa chữa, với tổng kinh phí 12 tỷ đồng) để bảo đảm mặt bằng chung trên địa bàn tỉnh cho cả 3 Chương trình là hỗ trợ xây mới 50 triệu đồng/nhà; sửa chữa 25 triệu đồng/nhà. Riêng Chương trình 1838 được xã hội hóa 100%. Tính đến ngày 10/12/2024, thông qua thực hiện các Chương trình, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây dựng, sửa chữa được 11.787 nhà (gồm 3.590 nhà lắp ghép, 6.298 nhà xây mới và 1.899 nhà sửa chữa).
Có thể thấy, việc triển khai cả 3 Chương trình hỗ trợ nhà ở nói trên là một chính sách mang tính nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, qua đó không chỉ hỗ trợ, tạo điều kiện nhà ở cho nhiều hộ nghèo, cận nghèo, mà còn tạo chuyển biến về đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc, củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương.
Xuân ấm trong những ngôi nhà mới
Khó có thể diễn tả được niềm vui của gia đình ông Cụt Văn Lương bản Nhãn Cù, xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Với hoàn cảnh gia đình khó khăn, được hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia, gia đình ông đã vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội, cùng nội lực của gia đình và bà con lối xóm hỗ trợ ngày công, năm nay, gia đình ông được đón Tết trong ngôi nhà mới, khang trang, chắc chắn sẽ giúp gia đình ổn định cuộc sống, yên tâm phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo.
Khác với không khí giá rét ngoài trời, trong ngôi nhà mới của vợ chồng anh chị Vi Xuân Huế bản Kẻ Tằm, xã Châu Bình, huyện Quỳ Châu đang rất ấm áp với niềm vui chào đón năm mới. Anh Huế cho biết, ngay trước Tết, vợ chồng chị đã “chia tay” với ngôi nhà cũ “trống trước, hở sau” luôn không đủ giữ ấm cho gia đình trong những ngày mưa rét để chuyển lên ngôi nhà mới. Ước mơ của vợ chồng anh về một ngôi nhà mới khang trang giờ đã thành sự thật. “Ngôi nhà trước đã xập xệ lắm rồi, gió lùa, mưa ướt, dột nát, tạm bợ. Được Nhà nước, chính quyền, đoàn thể địa phương, anh em họ hàng hỗ trợ làm nhà, vợ chồng tôi rất mừng. Có nhà mới vững chắc, vợ chồng tôi sẽ cố gắng để làm ăn vượt lên khó khăn, sau này chắc là khá hơn trước”.
Trong những ngôi nhà mới trên vùng cao rộn rã tiếng cười, những món quà nghĩa tình trước thềm năm mới đã thể hiện sự quan tâm, chăm lo của Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền, sự chung tay hỗ trợ của cộng đồng đối với những người kém may mắn. Ngôi nhà được xây mới, không chỉ góp phần giúp các hộ gia đình có nơi ăn, chốn ở ổn định, mà còn thể hiện tính nhân văn từ Chương trình. Đây chính là cầu nối đưa chủ trương của Đảng vào thực tiễn, là nguồn động viên to lớn để họ vững tin, vượt qua khó khăn vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no, đủ đầy hơn.
Để có thêm nhiều những ngôi nhà mới
Đến nay trên địa bàn toàn tỉnh vẫn còn rất nhiều hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn có nhu cầu cần hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà ở. Theo Ban Chỉ đạo vận động, hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà cho người nghèo, người có khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Nghệ An (gọi tắt là Ban Chỉ đạo 1838 tỉnh), phấn đấu trong năm 2025 sẽ hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, trên thực tế và theo báo cáo thống kê cho thấy, nhu cầu hỗ trợ về nhà ở chủ yếu tập trung tại các huyện miền núi cao như Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp. Đây là những địa bàn có địa hình phức tạp, thời tiết không thuận lợi; nguồn cát xây dựng khan hiếm, giá thành cao. Việc rà soát, phê duyệt đối tượng có nhu cầu hỗ trợ trong cả giai đoạn 2023-2025 của một số địa phương còn chậm, phải điều chỉnh bổ sung nhiều lần, số lượng phê duyệt thay đổi liên tục bởi phải đảm bảo về đất ở.
Mặc dù hàng loạt chính sách ưu tiên đã được triển khai, việc bố trí đất ở cho các hộ nghèo, cận nghèo vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn. Nhiều hộ gia đình rơi vào tình trạng không có đất ở hoặc đất ở chưa đủ điều kiện pháp lý để thực hiện xây dựng, sửa chữa nhà." Một số hộ dân chưa làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đang canh tác trên đất lâm nghiệp, một số giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp đang thế chấp tại ngân hàng, không có điều kiện lấy bìa để chuyển đổi. Căn nhà lắp ghép từ những tấm gỗ tạm, nhiều năm căn nhà đã xuống cấp, thuộc diện được hỗ trợ căn nhà với tiêu chuẩn 3 cứng theo Chương trình mục tiêu quốc gia nhưng không thể giải ngân vì trường hợp đang ở trên đất sản xuất, đất lâm nghiệp. Để hoàn thành kế hoạch, chương trình, bên cạnh việc huy động mọi nguồn lực, triển khai các giải pháp, rà soát nhu cầu thực tế, đề xuất kiến nghị với cấp có thẩm quyền phê duyệt danh sách hỗ trợ từ nguồn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn tiếp theo thì một trong những giải pháp quan trọng nhất là cần phải khắc phục những vấn đề về đất ở và năm sau sẽ có thêm nhiều ngôi nhà mới, bà con được ấm hơn, có thêm hàng trăm gia đình được đón xuân, vui tết đầm ấm trong những căn nhà mới./.
