Hoạt động giám sát là chức năng, thẩm quyền quan trọng và mang tính pháp lý cao của HĐND các cấp được quy định bằng Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND. Hoạt động giám sát được triển khai ở 4 cấp độ: giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các ban HĐND và giám sát của các đại biểu HĐND.
Phát biểu khai mạc tại hội nghị, đồng chí Nguyễn Nam Đình - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh cho rằng, trong quá trình tổ chức thực hiện, bên cạnh những thuận lợi, hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND tỉnh, huyện vẫn còn những vướng mắc, bất cập cả về quy định của pháp luật và thực tiễn triển khai. Việc tổ chức hội nghị là nhằm cùng nhau trao đổi, thảo luận những vướng mắc, khó khăn, đồng thời, thảo luận những kinh nghiệm, những giải pháp hay để cùng nhau thực hiện tốt hơn nữa các hoạt động giám sát chuyên đề trong thời gian tới.
Đồng chí Trần Đình Toàn – Phó Trưởng ban Pháp chế, HĐND tỉnh cho rằng, một trong những yếu tố quan trọng là chọn nội dung có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với yêu cầu cuộc sống trong từng thời kỳ, thời điểm liên quan đến các nhiệm vụ chính trị mà địa phương cần tập trung hoặc vấn đề bức xúc, tồn tại kéo dài. Gắn với lựa chọn nội dung thì phải quan tâm đến cách thức, phương pháp giám sát để có sự đánh giá cơ bản, tổng thể, trong đó cần tổ chức hoạt động khảo sát đến tận đối tượng ảnh hưởng, tác động để có cái nhìn nhiều chiều của vấn đề.
Đồng chí Nguyễn Thế Mạnh – Phó Chủ tịch HĐND huyện Con Cuông nhấn mạnh: Việc theo dõi thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát là một khâu quan trọng để đảm bảo hoạt động giám sát có hiệu quả. Bởi vậy, ở huyện Con Cuông, sau khi HĐND huyện thông qua nghị quyết về kết quả giám sát, Thường trực HĐND huyện phân công Văn phòng HĐND – UBND, các ban và các đại biểu HĐND thường xuyên theo dõi các cơ quan chịu sự giám sát trong việc thực hiện các kết luận sau giám sát thông qua các hình thức như nhắc nhở tại các hội nghị, ban hành văn bản đôn đốc, yêu cầu báo cáo kết quả thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát.
Đồng chí Kha Văn Ót – Phó Chủ tịch HĐND huyện Tương Dương kiến nghị Thường trực HĐND tỉnh nghiên cứu khâu nối, điều hoà các hoạt động giám sát của Quốc hội, của HĐND và các hoạt động kiểm tra, thanh tra, kiểm toán của Đảng, Nhà nước tại địa phương để tạo hiệu quả và tránh trùng lặp nội dung giữa các cơ quan và giữa các cấp, đồng thời giảm các cuộc giám sát, kiểm tra, kiểm toán trên cùng một địa bàn. Thường trực HĐND tỉnh cũng cần quan tâm hỗ trợ HĐND cấp huyện trong việc hiện thực hoá mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động của HĐND.
Đồng chí Nguyễn Thị Quỳnh Nga – Phó Chủ tịch HĐND huyện Thanh Chương nêu kinh nghiệm trong cách xác định nội dung giám sát chuyên đề của HĐND huyện thông qua giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, những nội dung nào kéo dài chưa được giải quyết mang tính phổ biến (như cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) hoặc những nội dung dễ xảy ra sai phạm (như lấn chiếm đất công) để đưa vào nội dung giám sát. Sau giám sát, nếu còn có những vấn đề vướng mắc chưa được giải quyết, khắc phục thì tiếp tục tổ chức phiên giải trình của Thường trực HĐND huyện để đảm bảo hiệu quả giám sát cao hơn. Quá trình giám sát, bên cạnh tìm hiểu thực trạng thì HĐND huyện cũng xác định đây là dịp để hướng dẫn, nâng cao năng lực quản lý Nhà nước cho đội ngũ cán bộ, công chức về lĩnh vực giám sát.
Chất lượng hoạt động giám sát phụ thuộc vào chủ thể thực hiện. Do vậy, cần quan tâm bồi dưỡng kỹ năng hoạt động giám sát cho các đại biểu Hội đồng nhân dân huyện, khi thành lập đoàn giám sát cần lựa chọn đại biểu có kinh nghiệm, am hiểu về lĩnh vực, nội dung giám sát, cung cấp kịp thời các Luật, văn bản liên quan đến nội dung giám sát cho các thành viên đoàn giám sát nghiên cứu kỹ trước khi tiến hành giám sát. Không ngừng xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách của Hội đồng nhân dân huyện có trình độ chuyên môn sâu theo vị trí công việc, có kinh nghiệm thực tiễn, có trách nhiệm, bản lĩnh.
Đồng chí Nguyễn Thị Ánh Tuyết - Trưởng ban Dân vận Thành uỷ, Chủ tịch Uỷ ban MTTQ, Trưởng Ban Pháp chế HĐND thành phố Vinh chia sẻ về thành phần đoàn giám sát phải đảm bảo đầy đủ các thành phần, gồm Thường trực HĐND, Phó Trưởng ban chuyên trách, đại diện UBMTTQ, đại diện đại biểu HĐND thành phố và đại diện lãnh đạo có chuyên môn để đảm bảo tính chuyên sâu, chuyên nghiệp trong các lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội. Do giám sát của HĐND khác thanh tra, kiểm tra,nên quá trình giám sát cần tạo tâm thế thoải mái cho đối tượng giám sát để có sự trao đổi cởi mở, thẳng thắn những vấn đề bất cập, vướng mắc, từ đó đưa ra các giải pháp sát thực tiễn.
Đồng chí Nguyễn Hồng Quang – Phó Chủ tịch HĐND thị xã Cửa Lò phản ánh khó khăn trong hoạt động giám sát của HĐND thị xã Cửa Lò, do địa phương chỉ có 7 đơn vị hành chính, nên việc xác định nội dung giám sát không trùng với nội dung kiểm tra, giám sát của Đảng, thanh tra Nhà nước, không trùng với nội dung giám sát của MTTQ và các đoàn thể là vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, thị xã Cửa Lò cũng đã lựa chọn một số nội dung trọng tâm để giám sát. Quá trình giám sát nghiên cứu các văn bản, quy định của pháp luật về nội dung giám sát; phát huy trí tuệ, vai trò trách nhiệm của các đại biểu HĐND chuyên trách; tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa cấp, cơ quan liên quan, nhất là các cơ quan chuyên môn thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát để cung cấp thông tin, phối hợp kiến nghị, xem xét giải quyết.
Đồng chí Thái Thị An Chung - Uỷ viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh chia sẻ kinh nghiệm lựa chọn, xác định chuyên đề giám sát của Quốc hội căn cứ vào tiêu chí những vấn đề bức xúc có tính phạm vi rộng lớn và phục vụ xây dựng pháp luật của Quốc hội; đồng thời nêu một số vấn đề liên quan đến điều hoà phối hợp giám sát giữa Quốc hội và HĐND đảm bảo hiệu quả.
Đồng chí Nguyễn Hữu Sáng – Bí thư Huyện uỷ, Chủ tịch HĐND huyện Anh Sơn cho rằng, quá trình triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách ở các cấp có những khó khăn, tồn tại, hạn chế; hoạt động giám sát của HĐND là nhằm định hướng, tư vấn, trao đổi để các cơ quan liên quan thực hiện tốt hơn, góp phần giảm thiểu những các bức xúc trong Nhân dân. Để hoạt động giám sát có hiệu quả, Thường trực HĐND huyện Anh Sơn xác định rõ đối tượng giám sát số 1 là các cơ quan hành chính cùng cấp, chứ không phải cấp dưới để tránh chồng chéo giám sát, kiểm tra của đảng uỷ, hội đồng nhân dân xã; đồng thời nâng cao năng lực cho đại biểu HĐND, đặc biệt là đại biểu nắm vững các quy định khi thực hiện chức năng, vai trò, hoạt động của mình.
Kết luận tại hội nghị, đồng chí Nguyễn Nam Đình - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh đánh giá cao chất lượng hội nghị và ý thức tham gia trách nhiệm của các đại biểu để hoàn thành các nội dung mà hội nghị đề ra.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng giám sát chuyên đề của HĐND, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh nhấn mạnh sự quan tâm lựa chọn nội dung giám sát chuyên đề trên cơ sở căn cứ đầu tiên là thông qua nắm bắt, theo dõi các ý kiến kiến nghị, phản ánh của cử tri kéo dài, chưa được giải quyết, tạo bức xúc trong dư luận Nhân dân; thông qua các hoạt động của HĐND, từ tổ chức kỳ họp, tiếp xúc cử tri, tổ chức phiên giải trình, chất vấn - những vấn đề đã trả lời, đã hứa nhưng thực hiện chưa đúng cam kết; những nội dung, hoạt động ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và đời sống của Nhân dân.
Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh cũng nhấn mạnh: Việc xác định nội dung giám sát cần có sự thông tin, trao đổi cùng với ngành dọc và cùng cấp, tránh nội dung bức xúc mà không có cơ quan, tổ chức nào giám sát hoặc có nội dung nhiều cơ quan cùng giám sát. Việc thành lập đoàn giám sát phải đảm bảo cơ cấu hợp lý về thành viên, quan tâm mời đội ngũ chuyên gia am hiểu sâu nội dung giám sát cùng tham gia. Chú trọng đổi mới phương thức giám sát, giám sát trực tiếp tại cơ sở, giám sát tại các cơ quan chuyên môn liên quan; sử dụng nhiều phương pháp giám sát như đối thoại, điều tra xã hội học, tạo cái nhìn đa chiều. Báo cáo kết quả giám sát đảm bảo tính khách quan, cụ thể, rõ đối tượng, địa chỉ; đưa ra kiến nghị và thời hạn cụ thể cho cơ quan có thẩm quyền triển khai các giải pháp để thực hiện các kiến nghị, kết luận giám sát. Đặc biệt, Thường trực HĐND các cấp cần quan tâm theo dõi thường xuyên việc thực hiện các kiến nghị giám sát; đồng thời tiến hành tái giám sát và đưa ra chế tài đối với tổ chức, cá nhân không thực hiện kết luận, các kiến nghị của đoàn giám sát như thông qua thực hiện quyền lấy tín nhiệm đối với các chức danh do HĐND bầu, 2 lần/nhiệm kỳ.
Đồng chí Nguyễn Nam Đình cũng giao Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tỉnh tham mưu văn bản gửi Thường trực HĐND cấp huyện liên quan đến thông tin, tổng hợp các chuyên đề giám sát hàng năm; thông qua việc cung cấp 2 chiều sẽ giúp Thường trực HĐND tỉnh và các huyện, thành, thị xã nắm được nội dung cử tri và Nhân dân đang quan tâm để tiến hành hoạt động giám sát trên địa bàn tỉnh.
Ngọc Minh
