Ngày 17/10, Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 560, nêu rõ kết luận của Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình tại cuộc họp ngày 15/10 về việc hợp nhất 3 chương trình MTQG: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững, Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình 1719).
Việc hợp nhất 3 chương trình MTQG thực hiện theo nguyên tắc: Giữ nguyên mục tiêu, nhiệm vụ, địa bàn, rà soát kỹ đối tượng, nội dung chính sách để tránh trùng lặp.
Chương trình sau khi hợp nhất gồm các hợp phần, nhưng phải bảo đảm nguyên tắc: Rõ chính sách, rõ địa bàn, rõ đối tượng thụ hưởng, không trùng lắp, chồng chéo, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm; Phân cấp, phân quyền triệt để đi đôi với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Trung ương quản lý tổng thể, ban hành cơ chế, chính sách, thực hiện nhiệm vụ hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện...
Nhiều ý kiến cho rằng, việc hợp nhất 3 chương trình MTQG là cần thiết, phù hợp với thực tiễn và mang lại nhiều thuận lợi. Chủ trương này cũng phù hợp với sự thay đổi về địa giới hành chính, mô hình tổ chức chính quyền địa phương cũng như định hướng phân quyền, phân cấp triệt để trong quản lý phát triển.
Đặc biệt, trong giai đoạn tới, Chính phủ dự kiến bổ sung thêm một số chương trình mục tiêu về y tế, giáo dục, văn hóa, đòi hỏi phải có một cơ chế điều phối tổng thể, tránh chồng lấn, bảo đảm tính thống nhất trong phát triển.
Cũng theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng, thời gian thực hiện chương trình MTQG sau khi hợp nhất 3 chương trình được kéo dài đến năm 2035. Điều này thể hiện tầm nhìn dài hạn của Chính phủ: không chỉ hướng tới mục tiêu thoát nghèo, mà còn xây dựng nền tảng phát triển bền vững, thu hẹp dần khoảng cách giữa vùng thuận lợi và vùng khó khăn.
Hợp nhất để “một mũi tên trúng nhiều đích”
Trong nhiều năm qua, 3 chương trình MTQG đã mang lại những kết quả đáng ghi nhận, góp phần thay đổi diện mạo, nâng cao đời sống người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy ở nhiều nơi vẫn có sự chồng chéo về nội dung, đối tượng, nguồn lực và cơ chế quản lý giữa các chương trình, dẫn đến tình trạng dàn trải, thiếu tính liên kết.
Việc hợp nhất thành 1 chương trình MTQG thống nhất được xem là giải pháp hữu hiệu, không chỉ giúp tinh gọn bộ máy, giảm trùng lặp trong đầu tư, mà còn phát huy hiệu quả tổng thể của các nguồn lực nhà nước.
Và trên thực tế, nhiều địa phương đã cho thấy hiệu quả rõ rệt khi các nguồn lực được kết hợp đồng bộ.
Trước đây, cùng một xã miền núi ở Điện Biên có thể nằm trong cả 2 chương trình MTQG, dẫn đến trùng lặp đầu tư. Một tuyến đường dân sinh được bố trí vốn từ cả Chương trình Giảm nghèo bền vững và Chương trình 1719, sau khi lồng ghép vào chương trình chung, công trình hoàn thành nhanh hơn và tiết kiệm khá nhiều chi phí hành chính.
Hoặc ví dụ khác, một số hộ nghèo ở xã Quảng Chu, tỉnh Bắc Kạn cũ từng bị “bỏ sót” do nơi cư trú nằm ở địa bàn giáp ranh giữa hai vùng dự án khác nhau. Khi chương trình được tích hợp và danh mục thụ hưởng được rà soát lại, các hộ này được đưa vào diện hỗ trợ sinh kế và đã thoát nghèo vào cuối năm 2024.
Còn tại Cao Bằng, việc hợp nhất các nguồn lực từ 3 chương trình đã giúp nhiều xã đặc biệt khó khăn chuyển mình: tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, đồng thời hệ thống trường học, trạm y tế, chợ nông sản được đầu tư đồng bộ, tạo đà cho phát triển bền vững.
Những kết quả nêu trên cho thấy hợp nhất 3 chương trình MTQG không chỉ là biện pháp kỹ thuật hành chính, mà còn là giải pháp mang tính chiến lược để phát huy tối đa hiệu quả đầu tư công, hướng tới phát triển toàn diện cả con người, hạ tầng và sinh kế.
Quyết tâm đổi mới tư duy quản lý
Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Tài chính cùng các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng dự thảo báo cáo của Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư chương trình MTQG khi hợp nhất 3 chương trình, kịp báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra.
Quy trình này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đổi mới tư duy quản lý, thống nhất chiến lược phát triển nông thôn - giảm nghèo - phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi trong cùng một hệ thống chính sách.
Hợp nhất 3 chương trình MTQG không chỉ giúp giảm gánh nặng hành chính, mà quan trọng hơn, sẽ đưa các chính sách thực sự đến với người dân nhanh hơn, hiệu quả hơn.
Khi các nguồn lực được sử dụng đồng bộ, các cấp chính quyền chủ động, linh hoạt trong triển khai, mỗi đồng vốn đầu tư sẽ phát huy giá trị gấp nhiều lần.
Với tầm nhìn đến năm 2035, chương trình MTQG hợp nhất hứa hẹn sẽ trở thành nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện và bền vững vùng nông thôn và miền núi, đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong kỷ nguyên vươn mình.
