Đâu là giải pháp để tháo gỡ những điểm nghẽn và động lực tăng trưởng trong các tháng cuối năm, cũng như trong năm 2024? Đây là vấn đề được nhiều đại biểu nêu ra tại phiên thảo luận tổ và đề nghị cần được quan tâm khi Quốc hội thảo luận tại hội trường trong tuần này.
Ba động lực tăng trưởng giảm sút là khó khăn hiện hữu
Năm 2023, tình hình kinh tế thế giới tiếp tục hồi phục bấp bênh do gặp những “cơn gió ngược” từ hệ quả của đại dịch Covid-19, căng thẳng địa chính trị, xung đột quân sự, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn cũng như tình trạng lạm phát cao và kéo dài. Trong bối cảnh đó, Ủy ban Kinh tế - cơ quan chủ trì thẩm tra các báo cáo của Chính phủ nhận thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng; sự chủ động và giám sát hiệu quả của Quốc hội; sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị; sự ủng hộ, chia sẻ, tin tưởng của các tầng lớp Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp, tình hình kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục xu hướng phục hồi tích cực, tháng sau tốt hơn tháng trước, quý sau cao hơn quý trước, cơ bản đạt được mục tiêu tổng quát đề ra và nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực. Trên cơ sở kết quả của 9 tháng, ước cả năm 2023 có 10/15 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đề ra.
Bên cạnh kết quả đạt được, Ủy ban Kinh tế đề nghị, Chính phủ quan tâm, tập trung đánh giá kỹ hơn một số vấn đề gồm: có 5/15 chỉ tiêu không đạt mục tiêu đề ra (năm 2022 có 2/15 chỉ tiêu không đạt), trong đó chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động xã hội không đạt năm thứ 3 liên tiếp; các động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế chậm lại, thậm chí suy giảm và đang chịu áp lực rất lớn từ bên ngoài; nền kinh tế khát vốn nhưng khó hấp thụ vốn; thị trường tài chính, tiền tệ vẫn còn tiềm ẩn rủi ro; thị trường bất động sản tiếp tục trầm lắng, tiềm ẩn rủi ro…
Thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước trong tuần qua, nhiều đại biểu Quốc hội tán thành cao với những vấn đề được Ủy ban Kinh tế đưa ra. ĐBQH Nguyễn Vân Chi (Nghệ An) cho rằng, tại Diễn đàn kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2023, có nhiều ý kiến chuyên gia nêu rõ cả ba động lực về đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu của nền kinh tế đều gặp khó khăn.
Dẫn số liệu minh họa cụ thể tại Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, đại biểu Nguyễn Vân Chi nêu rõ, xuất khẩu hàng hóa 9 tháng giảm 8,2% so với cùng kỳ, nhiều nhóm hàng xuất khẩu chủ lực tiếp tục giảm sâu, các thị trường xuất khẩu lớn giảm hoặc tăng rất thấp. Tiêu dùng phục hồi chưa vững chắc, tăng trưởng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng giảm dần qua các quý (quý I tăng 13,9% đến quý III chỉ còn tăng 7,3%)… “Đây là những khó khăn hiện hữu, cần có giải pháp khắc phục kịp thời”, đại biểu Nguyễn Vân Chi đề nghị.
Bày tỏ lo lắng trước tình trạng thị trường bất động sản đóng băng thời gian qua, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách, nhiều lĩnh vực kinh tế khác, cũng như lao động việc làm, ĐBQH Trần Đức Thuận (Nghệ An) phân tích, tình trạng này có nhiều nguyên nhân, như người dân có tâm lý trông chờ vào các dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Nhà ở (sửa đổi) tới đây sẽ được Quốc hội xem xét thông qua; nguồn vốn đầu tư cho bất động sản hiện đang bị thắt chặt… Do vậy, Chính phủ phải nghiên cứu xây dựng những chính sách hợp lý để đưa thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, không để “đóng băng” mà cũng không để phát triển “nóng”.
Vì sao xuất khẩu giảm nhưng vẫn xuất siêu?
Đây là một vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, thảo luận tại phiên họp tổ về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước. Theo báo cáo của các cơ quan chức năng, xuất khẩu hàng hóa 9 tháng giảm 8,2%, nhiều nhóm hàng chủ lực liên tục giảm sâu, các thị trường xuất khẩu giảm hoặc tăng rất thấp. Tuy nhiên, trong 9 tháng nước ta vẫn xuất siêu 15 tỷ USD.
Đánh giá về tình trạng này, ĐBQH Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, việc vẫn xuất siêu trong điều kiện xuất khẩu hàng hóa giảm thời gian qua đã góp phần bảo đảm cán cân thanh toán, giảm bớt áp lực về ngoại tệ. Nhưng, căn nguyên của hiện tượng này cũng bởi nhập khẩu thiết bị, máy móc, nguyên vật liệu cho sản xuất giảm mạnh hơn so với tốc độ giảm của xuất khẩu hàng hóa. Như vậy sẽ gây khó khăn cho tới đây, và tình hình xuất, nhập khẩu của chúng ta cũng sẽ khó được cải thiện. Do vậy, theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, cần chú trọng triển khai các biện pháp để phát triển thị trường trong nước, vì quốc gia có 100 triệu dân như Việt Nam sẽ là một thị trường lớn cho các nhà sản xuất.
Nhìn chung, để tháo gỡ các điểm nghẽn tăng trưởng trong ngắn hạn, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng, trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt và hiệu quả, vừa ổn định kinh tế vĩ mô, vừa bảo đảm hỗ trợ tăng trưởng; tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa mở rộng một cách hợp lý; tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, ngân sách và ưu tiên nguồn lực cho đầu tư công.
“Trong thời gian qua, việc dồn nguồn vốn lớn cho đầu tư công là hướng đi đúng, vì trong 3 động lực tăng trưởng thì động lực về xuất khẩu bị ảnh hưởng từ bên ngoài, tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Cùng với đẩy nhanh được tiêu dùng, thì tăng giải ngân đầu tư công sẽ hỗ trợ cho nhiều mặt. Đó là giúp tháo gỡ được các điểm nghẽn về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng giao thông, đồng thời thúc đẩy giải quyết công ăn việc làm, giảm thất nghiệp và lan tỏa đến nguồn vốn huy động trong xã hội, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, đại biểu Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh.
Cũng tại phiên họp tổ tuần qua, nhiều đại biểu quan tâm đến việc từ ngày 1.7.2024 sẽ thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách tiền lương. Theo ĐBQH Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội), việc cải cách tiền lương phải gắn với bảo đảm kiềm chế lạm phát, giá cả hàng hóa trên thị trường gia tăng, vì những năm qua, mức điều chỉnh lương cho cán bộ, công chức, viên chức chưa theo kịp sự tăng giá của các mặt hàng trên thị trường. “Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, trong 4 tháng đầu năm 2023, có 31% các hộ gia đình bị ảnh hưởng của việc giá cả tăng cao. Nếu như chúng ta tăng lương mà không áp dụng song hành với các biện pháp kiềm chế lạm phát, thì ý nghĩa của việc tăng lương không bảo đảm”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai thẳng thắn.
Rõ ràng, bên cạnh những nỗ lực và kết quả rất đáng ghi nhận đạt được, thì tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước của đất nước cũng đặt ra không ít khó khăn, thử thách và "điểm nghẽn" cần tập trung giải quyết. Mong rằng, những khó khăn, vướng mắc và "điểm nghẽn" mà các đại biểu chỉ ra tại phiên thảo luận tổ sẽ tiếp tục được mổ xẻ, phân tích đa chiều, và có những giải trình làm rõ thuyết phục từ Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan, nhằm tìm ra những phương án tối ưu cho việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước trong bối cảnh hiện nay.
Thanh Hải
