Ảnh minh họa (Nguồn: BNA)
Hoạt động xe buýt trên địa bàn tỉnh được bắt đầu từ năm 1997 do Xí nghiệp xe khách Nghệ An thực hiện việc khai thác. Đến năm 2004, hoạt động này bị ngừng do lượng khách không nhiều để chuyển sang hoạt động theo tuyến vận tải khách cố định. Năm 2008, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 45/2008/QĐ-UBND phê duyệt Đề án vận tải khách công cộng bằng xe buýt tại thành phố Vinh và vùng phụ cận giai đoạn 2008 - 2015. Từ đó đến nay, vận tải khách bằng xe buýt đã dần phát triển. Đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh có 16 tuyến xe buýt hoạt động ổn định với số phương tiện là 279 xe do 07 đơn vị khai thác. Số lượng hành khách mỗi năm bình quân 07 triệu lượt, chủ yếu là người có thu nhập thấp và trung bình, không có phương tiện cá nhân như học sinh, sinh viên, người lao động từ các huyện, thị xã về học tập, khám chữa bệnh tại thành phố Vinh và ngược lại. Các tuyến xe buýt được đầu tư, hoạt động bằng 100% vốn xã hội hóa.
Để nắm bắt thực trạng chất lượng phương tiện và chất lượng dịch vụ của hình thức vận tải khách bằng xe buýt làm cơ sở xây dựng chính sách quản lý, phát triển, Thanh tra Sở Giao thông vận tải đã trực tiếp đi trên các phương tiện này, phát phiếu điều tra xã hội học lấy ý kiến người dân, hành khách đi xe. Nhìn chung, người dân đánh giá hoạt động vận tải bằng xe buýt hiện nay cơ bản phục vụ tốt nhu cầu đi lại, chất lượng khá tốt, điểm trung bình cho các tuyến đang vận hành đạt 94/100 điểm. Mặc dù vậy, ngoài hạn chế, bất cập về hạ tầng, những hạn chế, bất cập về chất lượng dịch vụ, thậm chí là tình trạng vi phạm pháp luật về an toàn giao thông như tranh giành khách, phóng nhanh vượt ẩu cũng như thái độ của lái xe và nhân viên trên xe chưa văn minh, lịch sự, chưa đáp ứng yêu cầu của hành khách tuy đã được phản ánh, xử lý và có chiều hướng giảm vẫn cần tiếp tục quan tâm chấn chỉnh.
Ban đầu, phương án được dự kiến là sẽ hình thành 03 tuyến xe buýt hoạt động trong nội thành tại thành phố Vinh, đồng thời với đó sẽ điều chỉnh các tuyến xe buýt đi các huyện. Tuy nhiên, qua khảo sát, đánh giá của các cơ quan chức năng, việc hình thành các tuyến xe buýt nội thành trong giai đoạn hiện nay chưa phù hợp, nhu cầu kinh phí đầu tư lớn khoảng 22,1 tỷ đồng/năm khi nguồn thu ngân sách còn khó khăn thì cần cân nhắc, tính toán để ưu tiên lĩnh vực quan trọng hơn và đảm bảo an sinh xã hội.
Với đề xuất giữ nguyên hiện trạng mạng lưới tuyến xe buýt như hiện nay, trong thời gian tới, ngoài việc Nhà nước căn cứ nguồn lực để hỗ trợ đầu tư hệ thống hạ tầng theo Quyết định số 13/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, cần nâng cao hơn nữa công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động này. Trong đó, cơ quan chức năng cần tăng cường ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý như phối hợp hệ thống thành phố thông minh của UBND thành phố Vinh để chia sẻ, trích xuất dữ liệu từ camera phục vụ công tác kiểm tra, xử lý đối với các phương tiện xe buýt vi phạm; sử dụng vé xe buýt dạng thẻ thông minh thay cho vé giấy...Ngoài ra, kiện toàn Tổ chỉ đạo hoặc xem xét việc thành lập Trung tâm quản lý điều hành hoạt động xe buýt theo như đề xuất của cơ quan Công an. Việc hình thành các tuyến xe buýt nội thành tại thành phố Vinh nhằm hạn chế lưu thông phương tiện cá nhân, góp phần giải quyết ùn tắc giao thông cũng cần được tiếp tục quan tâm nghiên cứu để triển khai thực hiện tại thời điểm phù hợp, đáp ứng yêu cầu của sự phát triển./.
Nguyễn Thị Anh Hoa
Phó Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh
