Nội dung thảo luận tập trung vào việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của của 11 luật trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng.
Đề xuất bỏ mô tả ranh giới cũ trong Nghị quyết sáp nhập tỉnh
Phát biểu thảo luận, đại biểu Thái Thị An Chung - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An đã có nhiều góp ý cụ thể đối với Dự thảo Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Góp ý đầu tiên được đại biểu Thái Thị An Chung nêu là về tên gọi của dự thảo. Hiện tên đang là “Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025”. Theo bà, cách đặt tên như vậy dễ gây hiểu nhầm là toàn bộ 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều thuộc diện sắp xếp, trong khi nội dung Nghị quyết chỉ đề cập đến 52 tỉnh được sáp nhập, còn 11 tỉnh giữ nguyên hiện trạng thì không được nêu rõ.
Vị đại biểu đoàn Nghệ An đề xuất: Nếu vẫn giữ tên gọn như dự thảo thì cần bổ sung quy định về việc giữ nguyên 11 đơn vị hành chính cấp tỉnh còn lại để đảm bảo tính bao quát. Ngược lại, nếu không đề cập đến các đơn vị giữ nguyên thì nên điều chỉnh tên Nghị quyết thành “Nghị quyết về việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh”; đồng thời đối với cả 2 phương án đặt tên, theo đại biểu nên bỏ cụm từ “năm 2025”.
Đại biểu cho rằng, phần mô tả ranh giới các đơn vị hành chính cũ được đưa vào dự thảo là không cần thiết, bởi khi triển khai sẽ căn cứ trên ranh giới hành chính mới sau sáp nhập. Bà đề xuất tham khảo cách làm trước đây, như năm 1975, khi Quốc hội quyết định sáp nhập tỉnh, Nghị quyết chỉ nêu ngắn gọn việc “sáp nhập tỉnh A và tỉnh B thành tỉnh mới tên là…” mà không đưa chi tiết về dân số, diện tích. Các nội dung cụ thể được giao cho Chính phủ hướng dẫn, triển khai.
Đối với hiệu lực thi hành của Nghị quyết, đại biểu đề nghị nên quy định hiệu lực từ ngày được Quốc hội thông qua thay vì từ ngày 1/7/2025 như trong dự thảo. Việc quy định hiệu lực ngay sau khi được thông qua sẽ kịp thời hơn, phù hợp với tính chất của một quyết định tổ chức lại đơn vị hành chính có tác động lớn đến toàn bộ hệ thống chính trị.
Liên quan đến tổ chức thực hiện, đại biểu đề nghị mở rộng đối tượng chịu trách nhiệm thi hành, không chỉ giới hạn ở Chính phủ, HĐND và UBND các tỉnh, thành phố, mà cần bổ sung trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tòa án nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, bởi việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh còn kéo theo điều chỉnh về tổ chức bộ máy, nhân sự HĐND cấp tỉnh, hệ thống Tòa án và Viện Kiểm sát ở các địa phương sáp nhập.
Thuế tối thiểu toàn cầu và bài toán thu hút định chế tài chính hàng đầu
Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Vân Chi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội góp ý nhiều nội dung vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam.
Vị đại biểu đoàn Nghệ An nhận định, dự thảo bước đầu đã phân loại hai nhóm chủ thể chính hoạt động trong TTTCQT, bao gồm: Nhóm các định chế tài chính và nhóm tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ. Tuy nhiên, ngoài hai nhóm nêu trên, dự thảo còn bổ sung nhóm “các tổ chức phi tài chính và các chủ thể khác theo quy định của Chính phủ”. Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần làm rõ nội hàm “tổ chức phi tài chính”.
Liên quan đến phạm vi áp dụng và cơ chế đặc thù, dự thảo nêu rõ rằng, các cơ chế đặc thù sẽ được áp dụng trong phạm vi địa lý hành chính của Trung tâm tài chính quốc tế. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần làm rõ hơn: liệu các cơ chế đặc thù sẽ áp dụng theo vị trí đặt trụ sở hay theo phạm vi hoạt động của chủ thể? Vì các định chế tài chính có thể đặt trụ sở tại TTTCQT, nhưng lại cung cấp dịch vụ cho khách hàng tại nhiều khu vực, kể cả quốc tế dựa trên nền tảng số, xuyên biên giới.
Dự thảo đã quy định ba nguyên tắc hoạt động là: hiệu quả, minh bạch, liêm chính; chuyên nghiệp trong cung cấp dịch vụ và áp dụng chuẩn mực quốc tế. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Vân Chi, cần bổ sung thêm nguyên tắc về trách nhiệm của các thành viên, đặc biệt là trách nhiệm bảo đảm quyền lợi khách hàng và trách nhiệm bảo vệ an ninh, an toàn tài chính.
Về cơ chế giám sát và phòng ngừa rủi ro tài chính, vị đại biểu đoàn Nghệ An nhận định: Dự thảo bước đầu quy định về cơ quan quản lý nhà nước trong TTTCQT, trong đó có chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm. Tuy nhiên, hiện chưa thể hiện rõ cơ chế cảnh báo rủi ro, giám sát rủi ro hệ thống trong môi trường số, nơi dữ liệu và giao dịch trực tuyến là trung tâm.
Đặc biệt, liên quan đến cơ chế ưu đãi nhằm thu hút các định chế tài chính lớn hàng đầu thế giới, nhất là các tổ chức trong danh sách Fortune Global 500 nhằm xây dựng một TTTCQT có tầm cỡ khu vực và quốc tế, đại biểu phân tích điểm khó khăn hiện nay là nhiều tập đoàn trong danh sách này có doanh thu nằm trong diện chịu điều chỉnh của quy định thuế tối thiểu toàn cầu (GloBE), với mức thuế tối thiểu 15%.
Trong khi đó, dự thảo hiện quy định nhiều mức ưu đãi thuế vượt khung thông thường, thậm chí cao hơn so với ưu đãi theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Tuy nhiên, những ưu đãi này sẽ không có nhiều tác dụng thực tế nếu doanh nghiệp vẫn phải nộp mức thuế bổ sung tối thiểu 15%, theo Nghị quyết 107/2023/QH15 về thuế tối thiểu toàn cầu. Do vậy, cần tính toán kỹ để đảm bảo rằng, cơ chế ưu đãi vừa phù hợp với nghĩa vụ quốc tế, vừa có tác dụng thu hút thực sự.
Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Vân Chi cũng góp ý nhiều nội dung nhằm hoàn thiện các quy định về quyền và nghĩa vụ của thành viên trong TTTCQT, thời điểm Nghị quyết có hiệu lực.
Sửa luật về quân sự, quốc phòng để đảm bảo thống nhất với Hiến pháp
Thiếu tướng Trần Đức Thuận - ĐBQH là Ủy viên hoạt động chuyên trách Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội cũng trao đổi thêm một số nội dung về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng dưới góc độ cơ quan thẩm tra.
Theo ông, nội dung sửa đổi, bổ sung lần này tập trung thể chế hóa chủ trương của Đảng về tinh gọn tổ chức bộ máy, đặc biệt là việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, dự thảo Luật cũng đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất với Hiến pháp và các luật có liên quan.
Một số điều khoản được sửa đổi để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn đã được kiểm nghiệm, chứng minh là cần thiết. Với những nội dung khác còn có ý kiến khác nhau hoặc chưa đủ điều kiện sửa đổi tại thời điểm này, cơ quan soạn thảo đã tiếp thu và giải trình cụ thể theo chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội…
Về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội liên quan đến việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, tướng Thuận đồng tình với ý kiến đại biểu Thái Thị An Chung về việc nghiên cứu lại tên gọi, đồng thời đề nghị Chính phủ và các địa phương tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, giải thích, vận động nhân dân, tạo sự đồng thuận cao hơn nữa trong xã hội.
Đối với Nghị quyết thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế Việt Nam, ông cho biết: Theo khảo sát, hiện có khoảng 120 quốc gia trên thế giới đã thiết lập TTTCQT, trong đó chỉ có khoảng 10 - 15 trung tâm có ảnh hưởng toàn cầu, còn lại chủ yếu phục vụ trong phạm vi khu vực.
Ông nói rằng, Việt Nam đi sau nhưng cũng có nhiều thuận lợi, đặc biệt có thể rút ra bài học kinh nghiệm, cả thành công lẫn thất bại từ các quốc gia đi trước. Do đó, vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện các báo cáo đánh giá tác động chính sách, không chỉ dừng ở các mặt thuận lợi mà cần phân tích kỹ các nguy cơ, rủi ro tiềm ẩn như: Nguy cơ rửa tiền, trốn thuế, thao túng thị trường tài chính…
Ông cũng đề nghị cần xây dựng chương trình đào tạo bài bản ngay từ bây giờ để chuẩn bị đội ngũ nhân lực cho hoạt động của TTTCQ; cũng như chuẩn bị đội ngũ trọng tài tài chính chuyên nghiệp, am hiểu sâu về luật pháp quốc tế, để đảm nhiệm giải quyết các tranh chấp tài chính vốn thường rất phức tạp, yêu cầu cao về kỹ thuật và kinh nghiệm.
