Đề xuất xây dựng Luật Dinh dưỡng học đường

Bếp ăn tập thể của gần 40% trường chưa đạt yêu cầu

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, cả nước hiện vẫn còn gần 40% số trường có bếp ăn tập thể, căng tin chưa bảo đảm yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm. Đội ngũ cán bộ cấp dưỡng trong trường học chưa được đào tạo bài bản, thực đơn bữa ăn chưa khoa học. Công tác tổ chức bữa ăn bán trú còn nhiều khó khăn, đặc biệt là các trường, điểm trường vùng sâu, vùng xa, miền núi, do điều kiện kinh tế còn hạn chế.

Chế độ dinh dưỡng chưa khoa học kết hợp với các hoạt động thể chất chưa đầy đủ và hợp lý dẫn đến tỷ lệ trẻ em thừa cân, béo phì ở Việt Nam tăng gấp 2,2 lần (từ 8,5% năm 2010 lên 19% năm 2020 theo kết quả Tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc 2019 - 2020 của Viện Dinh dưỡng quốc gia). Gánh nặng kép về dinh dưỡng ở tuổi học đường và tiền học đường gồm thiếu và thừa dinh dưỡng là “cửa ngõ” của nhiều bệnh mãn tính không lây nguy hiểm. Bên cạnh đó, tầm vóc thanh niên Việt Nam cũng hạn chế. Chiều cao bình quân của thế giới là 177cm với nam và 164cm với nữ, trong khi đó ở Việt Nam con số này lần lượt là 168cm và 156cm, mặc dù đã nỗ lực cải thiện trong nhiều năm qua.

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, trẻ em từ 2 - 12 tuổi là thời kỳ vàng. 86% chiều cao của một người phụ thuộc vào sự phát triển ở độ tuổi này. Do vậy, dinh dưỡng, thể lực học đường nói riêng và Sức khỏe học đường nói chung là những việc cần làm bài bản nhất nếu muốn có những thế hệ khỏe mạnh toàn diện cả về thể lực và trí lực.

Cơ sở khoa học và thực tiễn cho xây dựng Luật

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021 - 2025 được kỳ vọng mang đến thay đổi tích cực và toàn diện cho gần 23 triệu học sinh cả nước. Song, theo các chuyên gia, về lâu dài rất cần luật hóa các quy chuẩn về dinh dưỡng học đường, tạo hành lang pháp lý vững chắc và thống nhất trong quản lý lĩnh vực này.

Thực tế tại nhiều quốc gia từng triển khai thành công chương trình dinh dưỡng và bữa ăn học đường trên thế giới cho thấy, muốn trẻ nâng cao tầm vóc, thể lực thì chất lượng/thực đơn bữa ăn học đường thực sự phải được chuẩn hóa.

Chẳng hạn, tại Nhật Bản, từ năm 1954 đã “luật hóa” - đưa ra tiêu chuẩn dinh dưỡng và tiêu chuẩn quản lý an toàn thực phẩm cho bữa ăn học đường thông qua Luật Dinh dưỡng học đường. Từ đó đến nay, hầu như mọi trường tiểu học và trung học công lập tại Nhật Bản đều có bữa ăn học đường được quản lý nghiêm ngặt về chất lượng, đáp ứng 100% tiêu chuẩn dinh dưỡng theo các quy định đã được ban hành. Chính phủ Nhật công nhận bữa ăn học đường là một phần chính thống của chương trình giáo dục.

Nhìn vào thực tế tại Việt Nam hiện nay, khi vấn nạn an toàn thực phẩm cũng như tỷ lệ ngày càng cao trẻ em Việt Nam bị các đại dịch không lây của thế kỷ “tấn công”, bà Thái Hương, Nhà sáng lập Tập đoàn TH (đơn vị phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện Mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên từ năm 2019) cho rằng: “Một quốc gia chỉ vững mạnh khi con người được phát triển toàn diện cả thể lực và trí lực, trong đó yếu tố tiên quyết cho sự phát triển này không những là nguồn dinh dưỡng thiết yếu như lúa, gạo, thực phẩm mà cần có một chế độ chăm sóc sức khỏe bền vững”.

Thực tế triển khai thời gian qua cho thấy, Mô hình điểm đã đưa ra những giải pháp đột phá trong tương quan giữa hai trụ cột quan trọng của sức khỏe học đường, đó là dinh dưỡng và thể lực, kết hợp dinh dưỡng lành mạnh và tăng cường vận động tối ưu đồng thời có sự tham gia và phối hợp chặt chẽ của giáo viên, cấp dưỡng viên, phụ huynh. Điều đáng chú ý là trong Mô hình điểm, bữa ăn học đường được tiếp cận theo hướng sử dụng thực phẩm hoàn toàn từ tự nhiên, dựa trên lợi thế về nông nghiệp của vùng miền, sữa tươi sạch nguyên chất được đưa vào cấu phần bữa ăn một cách khoa học.

Mặc dù Mô hình điểm đã có kết quả rõ rệt song theo bà Thái Hương, các quy chuẩn về dinh dưỡng học đường hiện vẫn chưa rõ ràng và tản mạn, cần sớm được chuẩn hóa và luật hóa. Chỉ khi Luật Dinh dưỡng học đường ra đời mới có thể kiểm soát hiệu quả vấn đề an toàn thực phẩm và bảo đảm dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em, góp phần dự phòng và giảm thiểu các bệnh mãn tính không lây. Kết quả triển khai Mô hình điểm sẽ là căn cứ khoa học và thực tiễn để có cơ sở xây dựng, chuẩn hóa về dinh dưỡng học đường và chính sách quốc gia, là nền tảng để xây dựng Luật về Dinh dưỡng học đường trong thời gian tới, bà Thái Hương nhấn mạnh.