Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định Lý Tiết Hạnh: Pháp luật được thực thi nghiêm ngặt, xã hội kỷ cương, trật tự
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ lưỡng trước khi chọn lĩnh vực tòa án và kiểm sát cho hoạt động chất vấn tại Phiên họp thứ 21 này, bởi đây là 2 lĩnh vực đóng vai trò nòng cốt, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mà Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm hiện nay.
Thực tiễn xã hội thời gian qua cho thấy, một trong những vấn đề quan trọng mang tính cấp bách đặt ra là cải cách tư pháp, đổi mới hoạt động của các cơ quan tư pháp. Trong đó, trọng tâm là từng bước làm cho hệ thống pháp luật của chúng ta ngày càng đầy đủ, khoa học, chuyên nghiệp, mang tính hiệu lực, hiệu quả cao. Tôi cho rằng, luật pháp nghiêm ngặt, chuẩn chỉ, khắc phục được những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn sẽ giúp cho xã hội trật tự, kỷ cương, vận hành theo chiều hướng ngày càng tốt đẹp hơn.
Đơn cử như tại Bình Định là địa phương đang trên đà phát triển, với rất nhiều công trình, dự án đang triển khai, bên cạnh công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng được chú trọng, thì số vụ việc khiếu kiện liên quan đến đất đai cũng nhiều lên. Nhiều vụ việc tranh chấp dân sự, người dân yêu cầu chính quyền phải giải quyết. Vấn đề đặt ra ở đây là phải làm cho người dân hiểu được chức năng, vai trò của tòa án; từ đó vừa xét xử, giải quyết dứt điểm vụ việc theo đúng quy định của pháp luật, vừa góp phần đưa pháp luật vào thực tiễn cuộc sống, lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật.
Để góp phần giải quyết tốt các vụ khiếu nại, tố cáo, hạn chế vượt cấp, kéo dài và nâng cao hiệu quả xét xử, một trong những giải pháp quan trọng, theo tôi là liên thông cơ sở dữ liệu giải quyết khiếu nại, tố cáo với cơ quan xét xử. Bên cạnh đó, cần tập trung mở rộng, thực hiện hiệu quả hơn nữa các phiên tòa trực tuyến để kết nối nhiều chủ thể ở nhiều không gian khác nhau. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu giám sát chặt chẽ diễn biến phiên tòa của những người có trách nhiệm khi không có điều kiện có mặt trực tiếp ở hiện trường xét xử.
Tôi kỳ vọng và tin tưởng rằng, tại Phiên chất vấn này các đại biểu sẽ đặt ra những vấn đề rõ ràng, trực tiếp đi vào những khó khăn, vướng mắc cụ thể. Từ đó, đòi hỏi những người có trách nhiệm liên quan phải trả lời thẳng thắn, không né tránh những vấn đề đặt ra trong quá trình thi hành pháp luật. Có vậy mới làm cho công tác của ngành tòa án, kiểm sát ngày càng bài bản, chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.
ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp): Nâng cao hơn nữa chất lượng truy tố và xét xử ở các vụ án hành chính, dân sự
Đối với công tác của tòa án, tôi nhận thấy, trong thời gian qua, dù số lượng các loại vụ án phải thụ lý giải quyết tăng nhiều và có tính chất ngày càng phức tạp, nhưng hệ thống Tòa án nhân dân đã chủ động triển khai thực hiện tốt 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử. Quá trình giải quyết những vụ án kinh tế, tham nhũng, các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước. Khi xét xử, Tòa án đã chú trọng tuyên thu hồi tiền, tài sản đối với các bị cáo trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Ghi nhận những kết quả đã đạt được trong công tác của ngành Tòa án, nhưng trong báo cáo của Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao cũng nêu rõ, tỷ lệ án hành chính bị hủy, sửa còn cao. Tôi nhận thấy, hạn chế này xảy ra một phần nguyên nhân chủ quan từ thẩm phán, nhân lực ngành tòa án thiếu, một phần do một số cán bộ thẩm phán, thư ký trình độ có, song năng lực có hạn chế. Trong thời gian tới, tôi mong muốn, Chánh án sẽ đưa ra giải pháp, chỉ đạo ngành đưa ra xét xử đúng tiến độ các vụ án, tránh để xảy ra hạn chế nêu trên, nhất là với các vụ án hành chính, dân sự vì sẽ gây tốn kém cho người dân. Từng cấp tòa án xét xử công khai, minh bạch, công tâm, khách quan và thực sự đúng chuyên môn, nghiệp vụ, thì tình hình án hủy, sửa hay chậm xét xử sẽ được hạn chế ở mức thấp nhất.
Trong thời gian qua, cử tri, người dân đánh giá cao công tác xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng, nhiều vụ án nghiêm trọng, phức tạp được điều tra, truy tố, xét xử thành công đã góp phần cảnh tỉnh, răn đe, tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc thu hồi tiền, tài sản của các bị cáo ở những vụ án này đang đặt ra, đòi hỏi Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao cần phối hợp với một số cơ quan hữu quan như các Bộ Tư pháp, Công an, Thanh tra Chính phủ, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao như thế nào để bảo đảm thu hồi nhiều tài sản, tiền ở các vụ án này, tránh tình trạng “hy sinh đời bố củng cố đời con”.
Ngoài ra, trong thực tế đã có một số lúng túng với bản án khi được thi hành phải tiến hành phá dỡ nhà ở, công trình trên đất để giao đất cho người được thi hành án. Bởi, đã có trường hợp sau khi bản án này được thi hành, người bị thi hành án kháng án, khiếu nại lên tòa án cấp cao để xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm lại và có những bản án ngược với kết quả ở xét xử phúc thẩm. Lúc này, người được thi hành án thường đã đưa mảnh đất đó đi bán, thế chấp vay vốn ở ngân hàng rồi, thì sẽ xử lý hậu quả như thế nào? Chánh án cần giải trình, chia sẻ giải pháp đối với những vụ án này. Vấn đề này cũng sẽ được tôi gửi câu hỏi đến Bộ trưởng Bộ Tư pháp.
Tại Báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao gửi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội tham dự phiên chất vấn hôm nay đã cho thấy rất nhiều nỗ lực, cố gắng của Viện trưởng và Viện Kiểm sát Nhân dân các cấp. Trong đó, ấn tượng nhất là Viện Kiểm sát Nhân dân các cấp đã giữ nghiêm quyền công tố, phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, vụ án, đề nghị truy tố bị can, nhất là truy tố bị can trong các đại án tham nhũng, kinh tế lớn thời gian qua. Cử tri tán đồng, hoan nghênh các kết quả này. Tuy nhiên, cần quan tâm đến tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm án hành chính, kháng nghị giám đốc thẩm án dân sự chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội. Nguyên nhân chính của tình trạng này ở đâu, giải pháp khắc phục trong thời gian tới như thế nào?
Quy định pháp luật về bảo vệ quyền con người ngày càng cao, đòi hỏi hạn chế bồi thường Nhà nước trong xét xử cũng đang được đặt ra. Vậy, với vai trò thực hiện quyền công tố thì Viện trưởng có giải pháp nào để hạn chế thấp nhất xảy ra trường hợp Toà án trả hồ sơ để yêu cầu khởi tố tội phạm mới và người phạm tội mới; bị can phải đình chỉ do không có sự việc phạm tội hoặc hành vi không cấu thành tội phạm, có trường hợp Viện kiểm sát phải rút quyết định truy tố.
ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai): Thể hiện sự quan tâm sát sao của Quốc hội nhằm đáp ứng niềm tin của Nhân dân
Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm và thúc đẩy quyền con người, đặc biệt là khía cạnh bảo vệ quyền con người. Bên cạnh đó, từ góc độ tư pháp, các cơ quan này cũng xây dựng những cơ chế bảo đảm quyền con người, như cơ chế tòa án độc lập, cơ chế thẩm phán độc lập trong khi xử án... Việc Tòa án và Viện kiểm sát thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ cũng chính là đáp ứng niềm tin của Nhân dân đối với hệ thống tư pháp của đất nước.
Chính vì lẽ đó, tại Phiên họp thứ 21, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và quyết định chất vấn đối với hai lĩnh vực này là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp, thể hiện sự quan tâm sát sao của Quốc hội đối với hiệu quả hoạt động của các cơ quan này, nhất là khi Quốc hội Khóa XIV cũng đã tiến hành chất vấn tại kỳ họp thường kỳ và tại mỗi Kỳ họp Quốc hội, các cơ quan này đều phải có báo cáo trước Quốc hội.
Tại Phiên chất vấn lần này, tôi đặc biệt quan tâm đến các giải pháp liên quan đến giải quyết các vấn đề liên quan đến vụ án hành chính và dân sự. Thực tế cho thấy, tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm án hành chính, kháng nghị giám đốc thẩm án dân sự hiện chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội. Điều này cho thấy vai trò “trung gian” của Tòa án và Viện kiểm sát chưa đáp ứng được mong đợi và yêu cầu của người dân, thậm chí có rất nhiều vụ án tồn đọng, kéo dài hàng chục năm nhưng chưa được giải quyết dứt điểm.
Mặc dù ngành tòa án và viện kiểm sát đã có rất nhiều cố gắng, đột phá trong thực hiện nhiệm vụ, song việc không làm tốt các vụ án hành chính, dân sự có thể dẫn đến những tồn đọng rất khó tháo gỡ, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân.
Do đó, tôi mong muốn, người đứng đầu ngành tòa án và viện kiểm sát sẽ nêu rõ được các nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và các giải pháp để khắc phục. Đồng thời, chính tòa án và viện kiểm sát cũng cần có những cơ chế nhằm tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ; chú trọng đào tạo lại, thường xuyên bồi dưỡng về nghiệp vụ giải quyết án hành chính cho đội ngũ Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký Tòa án cũng như có biện pháp nâng chất đội ngũ Kiểm sát viên, bảo đảm về chất lượng, tính ổn định, đáp ứng yêu cầu chuyên sâu trong việc thực hiện công tác. Ngoài ra, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm các sai phạm nếu có trong quá trình xử lý các vụ án hành chính, dân sự.
