Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong thời gian qua, Hội đồng nhân dân tỉnh Nghệ An xác định hoạt động tiếp công dân là một trong những phương thức để đại biểu duy trì mối liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của nhân dân để phản ánh tới Hội đồng nhân dân và các cơ quan nhà nước hữu quan; là dịp để đại biểu tuyên truyền phổ biến, giải thích chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước cho nhân dân, nhất là những vấn đề liên quan đến nội dung khiếu nại, tố cáo của công dân. Tiếp nhận và xử lý đơn thư của HĐND tỉnh và đại biểu HĐND tỉnh có vai trò quan trọng và ý nghĩa thiết thực đến hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền, làm cho việc giải quyết được nhanh chóng, khách quan, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
Thường trực HĐND tỉnh tham gia phiên tiếp công dân của Hội đồng Tiếp công dân tỉnh
Xuất phát từ nhận thức đó, năm 2018 công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư của Hội đồng nhân dân tỉnh đã tập trung các hoạt động sau:
Hoạt động tiếp công dân : Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh đã tham gia 12 phiên tiếp công dân theo định kỳ hàng tháng tại Hội đồng tiếp công dân tỉnh, đã tiếp khoảng 340 lượt công dân, cùng với Hội đồng tiếp công dân của tỉnh giải thích, trả lời những phản ánh và kiến nghị của công dân, hướng dẫn cho công dân thủ tục gửi đơn thư đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng quy định hiện hành. Bên cạnh tiếp công dân thường kỳ, khi có công dân tới gửi đơn hoặc đề nghị trực tiếp gặp Thường trực, các Ban HĐND tỉnh để kiến nghị, tố cáo, phản ánh, Văn phòng đã bố trí để đại biểu chuyên trách tiếp công dân tại phòng làm việc hoặc bố trí tiếp tại phòng tiếp công dân. Năm 2018, đã có 36 lượt công dân được tiếp, trao đổi, giải thích, tư vấn liên quan đến vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. Việc tiếp công dân của đại biểu HĐND tỉnh được thực hiện tại Hội đồng tiếp công dân của các huyện, thành phố, thị xã (nơi đại biểu ứng cử) vào ngày 10 và ngày 20 hàng tháng theo phân công của Thường trực HĐND tỉnh hoặc Tổ trưởng Tổ đại biểu. Nhiều đại biểu đã sắp xếp thời gian, nghiên cứu các văn bản liên quan để tham dự các phiên tiếp dân. Các đại biểu đã thể hiện được tinh thần trách nhiệm trong quá trình tiếp cận đơn, thư và ý kiến phản ánh; thể hiện được vai trò trách nhiệm và chia sẻ với công dân, tạo được không khí dân chủ trong các phiên tiếp dân.
Công tác xử lý đơn thư : Năm 2018, HĐND tỉnh đã tiếp nhận 377 đơn, trong đó có 132 đơn khiếu nại, 96 đơn tố cáo, 149 đơn kiến nghị, phản ánh gửi đến Thường trực, các Ban HĐND tỉnh. Qua nghiên cứu, phân loại, Thường trực đã chuyển các cấp, các ngành giải quyết 222 đơn, lưu 155 đơn theo quy định của pháp luật. Nhìn chung, việc tiếp nhận, cập nhật, phân loại và xử lý đơn thư được thực hiện đúng quy trình, đảm bảo việc chuyển đơn thư đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, không có đơn thư tồn đọng. Qua công tác tiếp nhận và xử lý đơn thư của công dân cho thấy nội dung đơn thư của công dân tập trung chủ yếu vào các nội dung liên quan đến đất đai; bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; việc giải quyết các chế độ chính sách cho người lao động; chế độ người có công và các đối tượng thuộc diện bảo trợ xã hội; việc chuyển đổi các Hợp tác xã nông nghiệp, các nông lâm trường; giải quyết tranh chấp đất đai của Tòa án; công tác thi hành án dân sự; các hành vi của người thi hành công vụ...
Công dân trình bày nội dung kiếu nại tại Hội đồng tiếp công dân huyện Tân Kỳ
Bên cạnh việc trực tiếp tiếp công dân và xử lý đơn thư của công dân, tại các kỳ họp thường kỳ giữa năm và cuối năm, Ban pháp chế HĐND tỉnh đã tiến hành giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo thông qua việc thẩm tra các Báo cáo của UBND tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh và Cục thi hành án dân sự, qua đó chỉ rõ những ưu điểm cũng như những tồn tại, hạn chế trong công tác này và kiến nghị những giải pháp tập trung chỉ đạo nâng cao hiệu quả, chất lượng trong thời gian tới. Báo cáo thẩm tra của Ban Pháp chế là cơ sở để HĐND tỉnh xem xét, đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư của các cơ quan hành chính và cơ quan tư pháp trên địa bàn tỉnh. Năm 2018, HĐND tỉnh đã tham gia Đoàn giám sát của Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo liên quan đến thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh Nghệ An, trong đó tập trung giám sát một số vụ việc đơn thư kéo dài, phức tạp hoặc bức xúc. Qua giám sát, HĐND tỉnh đã chủ động rà soát, đánh giá, tổng kết các chính sách do Quốc hội, Chính phủ để kiến nghị sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn, đồng thời tích cực tham gia cùng với các cơ quan trong hệ thống chính trị của tỉnh xử lý các vụ việc tồn đọng, kéo dài do lịch sử để lại đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người dân như: Vụ việc khiếu nại việc bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án mở rộng, nâng cấp quốc lộ 1A,Vụ việc ông Lê Ngọc Nam và một số hộ dân xóm 9, 10, 17 xã Nghi Liên liên quan đến Quy hoạch sân bay Vinh, Vụ việc ông Nguyễn Hoàng Sơn- khối 3 Phường Cửa Nam đại diện cho 105 hộ gia đình đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại khu vực thành cổ Vinh, …
Tuy nhiên, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư trong thời gian qua vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Trách nhiệm tham gia tiếp công dân của một số Đại biểu HĐND tỉnh chưa thường xuyên, chưa đầy đủ. Một số Đại biểu chưa nhận thức đúng vai trò của công tác tiếp công dân hoặc năng lực, phương pháp, kỹ năng tiếp công dân, giải quyết đơn thư còn hạn chế hoặc thiếu thông tin về tình hình khiếu kiện của công dân nên khi tiếp công dân hoặc tiếp nhận đơn thư còn lúng túng trong việc xử lý; Việc tham mưu xử lý đơn, thư của bộ phận tham mưu, giúp việc chủ yếu dừng lại ở việc tiếp nhận, chuyển đơn thư, theo dõi, đôn đốc việc giải quyết mà chưa chú trọng nghiên cứu, xem xét, đánh giá kết quả, chất lượng giải quyết của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Một số cơ quan khi nhận được đơn thư do Thường trực HĐND tỉnh chuyển đến chưa nghiêm túc thực hiện (98 đơn thư đã chuyển chưa nhận được phản hồi) nhưng chưa có giải pháp để chấn chỉnh, đôn đốc, giám sát trách nhiệm. Do đó, còn có vụ việc xử lý, trả lời chậm hoặc trả lời chung chung dẫn đến công dân tiếp tục khiếu nại, tố cáo, kiến nghị kéo dài. Bên cạnh đó, nhận thức về pháp luật khiếu nại, tố cáo của một bộ phận người dân chưa đầy đủ; chưa hiểu đúng về vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân và đại biểu HĐND tỉnh, cho rằng Hội đồng nhân dân tỉnh có thể trực tiếp chỉ đạo giải quyết mọi vụ việc.
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư của Hội đồng nhân dân tỉnh trong thời gian tới thì cần tập trung giải quyết các nội dung sau:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức trong hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư của công dân. Mỗi đại biểu HĐND phải hiểu rằng: Tiếp công dân của cơ quan dân cử và đại biểu dân cử bản chất là tiếp xúc cử tri, đối thoại cử tri (cử tri đặc thù...) nhằm thu thập ý kiến, phản ánh kiến nghị của công dân; hướng dẫn, giúp đỡ công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo và nhận đơn, thư của công dân để chuyển đến cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật. Thông qua đó, để tuyên truyền, giải thích và hướng dẫn công dân thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Qua đó, đại biểu nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, có thêm thông tin để tham gia xây dựng các chủ trương, chính sách, quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương vừa bảo đảm lợi ích chung của tỉnh vừa phù hợp với ý chí, nguyện vọng của nhân dân.
Thứ hai, tăng cường đối thoại với công dân nhằm giải thích làm rõ các vấn đề liên quan đến nội dung khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị ; hướng dẫn công dân thực hiện đúng quy trình khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hành chính; đối với các vụ việc đã được giải quyết, nếu nhận thấy các cơ quan chức năng đã giải quyết đúng pháp luật, đủ nội dung thì giải thích và vận động thuyết phục công dân chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo, tránh tình trạng chuyển đơn lòng vòng, công dân đi lại nhiều gây tốn kém thời gian, công sức và tiền của.
Thứ ba, tăng cường giám sát thường xuyên công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư của công dân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu . Đồng thời, chú trọng giám sát việc thi hành pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính và cơ quan tư pháp tại địa phương, thông qua việc thành lập Đoàn giám sát của Thường trực HĐND tỉnh hoặc Ban Pháp chế HĐND tỉnh. Việc tổ chức giám sát cần tập trung vào các vụ việc cụ thể, khiếu kiện phức tạp kéo dài, đông người, có thể bùng phát thành điểm nóng... Sau giám sát phải đôn đốc các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm chỉnh các kiến nghị của Đoàn giám sát. Nếu việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát không nghiêm túc thì có thể đưa vấn đề ra chất vấn tại kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh.
Thứ tư, trong giải quyết đơn thư, HĐND tỉnh không phải là cơ quan trực tiếp ra quyết định giải quyết mà do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Chính vì vậy, việc nâng cao trách nhiệm giải quyết của các cơ quan này có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Do đó, Thường trực HĐND tỉnh cần xây dựng Quy chế phối hợp với UBND tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh trong việc giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh do HĐND tỉnh chuyển đến.
Thứ năm, phối hợp chặt chẽ với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư.
Thứ sáu , tiếp công dân là một việc khó, phức tạp, do đó, bố trí cán bộ làm công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư phải là người có trách nhiệm, năng lực, bản lĩnh và tinh thông pháp luật. Mặt khác, cần quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và trình độ pháp luật cho đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh và Văn HĐND tỉnh. Ngoài ra, việc xây dựng cơ sở dữ liệu về tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân của HĐND tỉnh là hết sức cần thiết. Đồng thời, UBND tỉnh cần đẩy nhanh tiến độ ứng dụng công nghệ thông tin vào việc theo dõi, tích hợp, khai thác, sử dụng các thông tin, dữ liệu về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn toàn tỉnh để tạo sự nhất quán trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trên địa bàn tỉnh./.
An Chung (Ban Pháp chế HĐND tỉnh)
