Sáng 23/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).
Góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần
Báo cáo dự kiến một số nội dung tiếp thu, giải trình ý kiến của các Đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) vào ngày 2/11, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) cho biết có 148 lượt ý kiến góp ý dự luật.
Trong đó có nhiều ý kiến quan tâm đến điều kiện hưởng lương hưu quy định tại Điều 64 của dự luật.
Cụ thể, có ý kiến cho rằng giảm thời gian đóng BHXH xuống 15 năm, thậm chí 10 năm được hưởng lương hưu phù hợp, rất tốt cho người lao động. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cần xem xét kỹ lại nội dung này bởi thời gian tham gia BHXH ngắn thì chắc chắn lương hưu thấp.
Vì vậy, Đại biểu Quốc hội đề nghị nghiên cứu để có khoản trợ cấp, hỗ trợ thêm được quy định từ quỹ BHXH hay từ ngân sách nhà nước để bảo đảm cuộc sống cho những trường hợp hưởng lương hưu rất thấp này.
Có ý kiến đề nghị xem xét sự mâu thuẫn giữa việc giảm điều kiện hưởng lương hưu xuống 15 năm và tuổi nghỉ hưu tăng lên (60 tuổi với nữ, 62 tuổi với nam) sẽ làm cho người lao động phải chờ hưởng lương hưu quá lâu.
Một số ý kiến đề nghị bổ sung quy định người lao động có thời gian đóng BHXH từ 35 năm trở lên đối với nam, 30 năm trở lên đối với nữ, khi có yêu cầu thì được nghỉ hưu, không bị trừ tỷ lệ hưởng BHXH.
Cơ quan soạn thảo cho biết, theo quy định của pháp luật BHXH và thông lệ quốc tế, người lao động để được hưởng lương hưu thì phải đáp ứng đồng thời 2 điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH tối thiểu.
Quá trình thực hiện Luật BHXH năm 2014, có trên 476 nghìn người hưởng BHXH một lần đã có thời gian tham gia BHXH trên 10 năm với độ tuổi từ 40 tuổi trở lên; có trên 53 nghìn người đến tuổi nghỉ hưu chưa đủ 20 năm đóng BHXH đã lựa chọn hưởng BHXH một lần; có trên 20 nghìn người đến tuổi nghỉ hưu chưa đủ thời gian đóng phải đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu.
Riêng điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu theo quy định của Luật BHXH hiện hành là phải đủ 20 năm đóng BHXH. Việc quy định như vậy đã gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của những người đã đến tuổi nghỉ hưu nhưng thời gian đóng chưa đủ 20 năm.
Vì vậy, việc quy định giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm nhằm tạo điều kiện cho người lao động có thời gian đóng BHXH ngắn nêu trên từ chỗ không có lương hưu, không có BHYT cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng, được bảo đảm BHYT khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Quy định này cũng góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu. Đối với người lao động có thời gian đóng BHXH dài hơn thì vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương hưu cao hơn, không thay đổi so với quy định hiện hành.
Điều chỉnh tăng lương với những người có mức lương hưu thấp
Về ý kiến đối với những người có mức lương hưu thấp, Bộ LĐTB&XH cho biết, một trong những nguyên tắc của BHXH là mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng và có chia sẻ giữa những người tham gia BHXH.
Như vậy, người lao động có thời gian đóng dài, mức đóng cao thì mức lương hưu cao hơn so với người có thời gian đóng ngắn, mức đóng ngắn hơn.
Tuy nhiên, tại Nghị quyết số 28/2018 của Ban Chấp hành Trung ương khóa 12 về cải cách chính sách BHXH, có nội dung: “Lương hưu cơ bản được điều chỉnh chủ yếu dựa trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, khả năng của Quỹ BHXH và ngân sách nhà nước; quan tâm điều chỉnh thỏa đáng đối với nhóm đối tượng có mức lương hưu thấp và nghỉ hưu trước năm 1995 nhằm thu hẹp khoảng cách chênh lệch lương hưu giữa người nghỉ hưu ở các thời kỳ".
Thời gian qua khi Chính phủ thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hằng tháng, bên cạnh việc điều chỉnh tăng chung còn thực hiện điều chỉnh tăng riêng đối với những người nghỉ hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hằng tháng trước ngày 1/1/1995 có mức hưởng thấp.
Về ý kiến đề nghị cho phép người lao động có thời gian đóng BHXH từ 35 năm trở lên đối với nam, 30 năm trở lên đối với nữ, khi có yêu cầu thì được nghỉ hưu, không bị trừ tỷ lệ hưởng BHXH, Bộ LĐTB&XH cho rằng, người lao động nghỉ hưu trước tuổi quy định đều phải áp dụng mức hưởng thấp hơn so với trường hợp nghỉ hưu đúng tuổi.
Quy định này nhằm đảm bảo công bằng giữa những người nghỉ hưu đúng tuổi và người nghỉ hưu trước tuổi quy định.
Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng Bộ luật Lao động năm 2019, vấn đề tuổi nghỉ hưu đã được trao đổi, thảo luận và đánh giá một cách kỹ lưỡng, tổng thể các mặt có liên quan.
Chính vì vậy, quan điểm chung trong lần sửa đổi Luật BHXH lần này là kế thừa từ quy định về tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019 để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất.
