Dôi dư cán bộ sau sắp xếp vẫn là bài toán khó

Tại Hội thảo Tác động của Nghị quyết số 653/2019/UBTVQH ngày 12.3.2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp hyện, cấp xã đến vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2019 - 2021 do Thường trực Hội đồng Dân tộc phối hợp với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam vừa tổ chức, Bộ Nội vụ cho biết, giai đoạn 2019 - 2021, đã thực hiện sắp xếp 14 đơn vị hành chính cấp huyện thuộc 5 tỉnh vùng dân tộc thiểu số và miền núi (Cao Bằng, Điện Biên, Quảng Ninh, Hòa Bình, Quảng Ngãi); sắp xếp 392 đơn vị hành chính cấp xã thuộc 18 tỉnh vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo lãnh đạo các tỉnh Hà Giang, Hòa Bình, Bắc Kạn, trong quá trình sắp xếp, sáp nhập, các địa phương đều nhất quán mục tiêu tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh cải cách hành chính, tinh giản biên chế, góp phần tạo điều kiện tập trung huy động nguồn lực, tạo lợi thế, thuận lợi trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng thiết chế văn hóa, phát triển kết cấu hạ tầng cơ sở, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, bảo đảm quốc phòng; giữ vững an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai theo phản ánh của các địa phương cũng gặp không ít khó khăn. Sau khi sáp nhập, việc sắp xếp lại tổ chức, bộ máy đối với các đơn vị hành chính mới thành lập tạo áp lực không nhỏ cho cấp ủy, chính quyền địa phương, nhất là thời điểm thực hiện sáp nhập gắn liền với Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025, thực hiện sắp xếp cán bộ, công chức dôi dư theo Nghị định số 34/2019/NĐ - CP của Chính phủ. Đến nay, sau 2 năm sáp nhập, các địa phương vẫn chưa hoàn thành việc sắp xếp cán bộ, công chức dôi dư. Theo lãnh đạo tỉnh Hà Giang, việc sắp xếp cán bộ, công chức dôi dư rất khó do đội ngũ này cơ bản tuổi đời còn trẻ, được đào tạo cơ bản, nếu cho nghỉ việc ngay sẽ tạo ra dư luận trái chiều và lãng phí nguồn nhân lực.

Trưởng ban Dân tộc - Tôn giáo Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Lò Thị Thu Thủy thông tin thêm, sau khi sáp nhập đơn vị hành chính, có nhiều Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp cơ sở phải xuống làm Phó Chủ tịch hội (từ cán bộ chuyên trách cấp xã thành người hoạt động không chuyên trách cấp xã), nhiều Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp cơ sở phải xuống làm Chi hội trưởng (từ người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã trở thành người hoạt động không chuyên trách, tham gia vào công việc ở thôn, tổ dân phố). Một số nơi vận động các cán bộ Hội nghỉ khi không bố trí chức danh ở đơn vị mới. Rõ ràng tình trạng dư thừa cán bộ sau sắp xếp vẫn là bài toán khó đối với các nhà lãnh đạo, quản lý, hoạch định chính sách.

9e367b21-2bc9-4e18-9d86-0d3e5235fbb0.jpg Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm phát biểu tại cuộc làm việc . Ảnh: Hoàng Ngọc

Chưa thực sự chú ý đặc thù vùng dân tộc và miền núi

Tại hội thảo, nhiều ý kiến cũng cho rằng, một số tiêu chí sáp nhập đơn vị hành chính ở vùng dân tộc và miền núi chưa thực sự phù hợp. Việc thực hiện theo Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25.5.2016 về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính còn nhiều khó khăn, nhất là ở cấp xã. Khác với địa bàn ở các tỉnh đồng bằng có điều kiện giao thông thuận lợi, dân cư tập trung, đối với các tỉnh miền núi, sau sáp nhập, địa bàn quản lý ở mỗi xã rộng hơn, khoảng cách từ thôn, bản đến trung tâm xã xa hơn.

Đơn cử như tại tỉnh Hà Giang, nhiều xã dù diện tích tự nhiên nhỏ, bảo đảm đúng quy định Nghị quyết 1211, nhưng khoảng cách từ trung tâm xã đến các thôn từ 10 - 15km, đến các cụm dân cư từ 15 - 20km, gấp nhiều lần so với khoảng cách ở các đơn vị hành chính vùng đồng bằng. Địa hình chia cắt, giao thông không thuận lợi ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý và sinh hoạt của người dân.

Là tỉnh tiên phong thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về sắp xếp đơn vị hành chính, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Hòa Bình Đinh Thị Thảo chia sẻ, đã có rất nhiều tình huống khiến địa phương lúng túng khi sáp nhập đơn vị hành chính, như 3 xã nhập lại thì có 2 xã khu vực II, 1 xã đặc biệt khó khăn, hay xã đạt nông thôn mới sáp nhập với xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới. Vậy việc thực hiện chế độ, chính sách đối với những xã mới sáp nhập như thế nào, theo tiêu chí xã đặc biệt khó khăn hay tiêu chí xã khu vực II; xã chưa đạt chuẩn nông thôn mới sáp nhập với xã đạt chuẩn nông thôn mới thì có còn là xã nông thôn mới hay không. Hay có tình huống đi từ xóm đến xã làm thủ tục hành chính ở tỉnh Hòa Bình, người dân phải đi mất 30km đường rừng.

Có những trường hợp, các xã sáp nhập lại không xã nào chịu mất tên. Xã có đông đồng bào Thái, lý giải cái tên đi cùng lịch sử của người Thái, không thể bỏ tên xã được. Người dân cũng e ngại khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính sẽ làm mất đi các yếu tố truyền thống, đặc thù của dân tộc mình. Chúng ta đang sắp xếp cơ học mà chưa chú trọng đến những yếu tố đặc thù của vùng dân tộc thiểu số và miền núi. “Cán bộ chuyên trách đi làm phong trào ở cơ sở cũng rất khó khăn, do khoảng cách địa lý của xã xa, không đủ tiền mua xăng. Sáp nhập đơn vị hành chính dù không có đơn thư, khiếu nại nhưng cán bộ, công chức và người dân tâm tư lắm”, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Hòa Bình Đinh Thị Thảo cho biết.

Có thể thấy việc thực hiện Nghị quyết số 653/2019/UBTVQH ngày 12.3.2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã có tác động lớn đối với vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Nhấn mạnh điều này, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành đề nghị đánh giá kỹ lưỡng hơn việc thực hiện chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính đối với vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nhất là việc quyền lợi của người dân có được bảo đảm không, điều kiện đời sống của đồng bào có tốt hơn không.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cho rằng, việc thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi phải rất thận trọng, làm từng bước, có lộ trình, trên quan điểm tạo được sự đồng thuận trong nhân dân. Chỉ khi đồng thuận, nhất trí cao thì mới đoàn kết, quyết tâm thực hiện. "Sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính có thể ngay và luôn, nhưng với cộng đồng dân cư, với cán bộ, công chức đây là câu chuyện cần có thời gian, ổn định về mặt tư tưởng, nếu vội vàng có thể nảy sinh, phát sinh nhiều vấn đề", Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nói.

Anh Thảo