Về Lời nói đầu, các ý kiến của đại biểu Quốc hội đều đánh giá: Lời nói đầu là một bộ phận quan trọng của mỗi bản Hiến pháp. Tuy nhiên, cách thể hiện, mức độ và liều lượng sự kiện lịch sử đưa vào phần này cần được cân nhắc kỹ, đảm bảo tính hợp lý. Lời nói đầu cần được thể hiện theo hướng khái quát, cô đọng, theo kịp truyền thống lịch sử dân tộc, lịch sử lập hiến của đất nước, thể hiện mạnh mẽ ý nguyện của nhân dân trong việc sửa đổi Hiến pháp.
Thảo luận về tên nước (Điều 1) đa số ý kiến của các đại biểu đều đề nghị tiếp tục quy định tên nước là Công hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các ý kiến phân tích: Tên gọi này ra đời trong bối cảnh nước ta vừa hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ, thống nhất đất nước, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, khẳng định rõ con đường, mục tiêu xây dựng XHCN của Đảng, nhà nước và nhân dân ta. Tên gọi này đã được sử dụng từ năm 1976 đến nay, chính thức ghi nhận trong Hiến pháp 1980, Hiến pháp 1992. Việc giữ nguyên tên nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhằm tiếp tục khẳng định mục tiêu, con đường xây dựng và phát triển đất nước lên chủ nghĩa xã hội.
Thảo luận về Điều 4, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước; cần kế thừa quy định tại Điều 4 của Hiến pháp hiện hành, khẳng định tính lịch sử, tính tất yếu khách quan về sự lãnh đạo của Đảng đối với quá trình cách mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nước ta; đã thể hiện một cách đầy đủ các nội dung và tinh thần của Cương lĩnh, Điều lệ Đảng về bản chất giai cấp, nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thảo luận Chương 2, về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, nhiều ý kiến đánh giá cao việc ghi nhận các quyền con người trong Dự thảo đã bao quát hầu hết các quyền cơ bản về dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa của con người theo các điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên. Một số ý kiến đánh giá Dự thảo đã tiếp tục khẳng định và làm rõ hơn các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp năm 1992. Đồng thời, Dự thảo cũng đã bổ sung một số quyền mới.
Nhiều ý kiến đại biểu tập trung phân tích quy định tại Điều 55 về các thành phần kinh tế. Các đại biểu đều cho rằng quy định về tính chất của nền kinh tế và các thành phần kinh tế là nội dung quan trọng của Hiến pháp. Việc xác định tính chất nền kinh tế đóng vai trò quan trọng và có tính quyết định đối với định hướng phát triển nhà nước xã hội chủ nghĩa nước ta. Đại biểu Lê Thị Tám (Đoàn Nghệ An) đồng tình với (phương án 3 của dự thảo Luật) quy định nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu với nhiều thành phần kinh tế; các thành phần kinh tế bình đẳng và cạnh tranh theo luật định; đồng thời tài sản hợp pháp của chủ thể kinh doanh được bảo hộ.
Một nội dung quan trọng được nhiều đại biểu Quốc hội cho ý kiến là vấn đề về sở hữu đất đai. Nhiều ý kiến cho rằng Dự thảo sửa đổi Hiến pháp tiếp tục khẳng định: đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu là phù hợp. Các đại biểu cho rằng sở hữu đất đai không chỉ là kinh tế mà còn là vấn đề chính trị, xã hội. Để làm rõ hơn nội dung này, Dự thảo đã xác định đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, thềm lục địa, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Vì vậy đề nghị giữ nguyên cách dùng khái niệm sở hữu toàn dân và không quy định đa sở hữu về đất đai.
Về thu hồi đất (Điều 58), nhiều đại biểu đánh giá các khiếu kiện liên quan đến đất đai là do người dân bức xúc trong việc Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế- xã hội mà việc bồi thường cho người dân có đất bị thu hồi chưa thỏa đáng. Nhiều ý kiến đề nghị trong dự thảo Hiến pháp cần có quy định rõ ràng, chặt chẽ về vấn đề này. Đại biểu Lê Thị Tám (Đoàn Nghệ An) đề nghị cần phải có các chế định pháp luật và cách thức vận hành các chế định pháp luật của nhà nước trong hoạt động về thu hồi đất, đảm bảo tính nhất quán, công bằng trong thu hồi đất, đảm bảo quyền lợi của nhân dân.
Thúy Vinh
