Sáng 29/5, Quốc hội thảo luận về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2024.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho biết, theo quy định mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.
Cử tri cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu/tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm, mà không nên chờ đến hai năm nữa, nghĩa là đến năm 2026 mới được thông qua như đề xuất.
Phân tích lý do, bà Thủy cho rằng, mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu mỗi tháng thực sự không còn phù hợp với tình hình hiện nay, nhất là các thành phố lớn, gây thiệt hại cho người nộp thuế. Mức giảm trừ 4,4 triệu được duy trì từ năm 2020, trong khi vừa qua rất nhiều hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều tăng, thậm chí có mặt hàng dịch vụ thiết yếu còn tăng nhanh hơn tăng thu nhập.
Đại biểu dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê, so với năm 2020 thì giá dịch vụ giáo dục tăng 17%; giá lương thực tăng 27%, đặc biệt giá xăng tăng 105%…
Nếu gia đình có con nhỏ phải thuê người trông trẻ thì cũng phải trả không dưới 5 triệu đồng, chưa kể các khoản chi phí cho trẻ. Nếu gia đình có con cái đi học thì chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn chi tiêu chung. Nếu gia đình có cha mẹ già là người phụ thuộc thì không chỉ là chi phí ăn uống, sinh hoạt mà còn là chi phí y tế, thuốc men.
Do đó, theo bà Thủy mức giảm trừ gia cảnh như hiện nay chưa thực sự phản ánh đúng mức chi tiêu cơ bản của gia đình và cá nhân cũng như chưa phản ánh mức sống thực tế.
"Nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới thông qua việc sửa đổi quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân như đề xuất sẽ có rất nhiều người dân phải thắt lưng buộc bụng nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân", bà Thuỷ nhấn mạnh.
Nói về sự bất hợp lý thứ hai, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho biết, theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.
Tại họp báo thường kỳ tháng 3 vừa qua, Bộ Tài chính cho biết chưa đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vì biến động CPI chưa đến 20%.
Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI 20%, tức là dựa trên rổ hàng hóa với 752 mặt hàng là bất hợp lý. Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân chỉ 20 mặt hàng. Trong khi chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng thì sẽ rất lâu thì mới đến mức 20%, thậm chí là 6-7 năm.
Bà Thủy nêu ý kiến, thời gian này là quá dài, không phản ánh kịp thời biến động trong chi tiêu của người dân, các hộ gia đình, gây thiệt thòi cho người dân.
Ngoài ra, bà Thủy cũng phân tích, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chưa phù hợp với điều kiện của quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như Việt Nam. Quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp cho nên phần lớn thu nhập của người dân dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Ví dụ thu nhập 10 triệu, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu mất 70%.
Theo khảo sát của các chuyên gia Đại học Kinh tế quốc dân, với những quốc gia người dân có thu nhập cao tương đương 100 triệu đồng/tháng thì chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ 30-40%. Do đó, bà nhìn nhận quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay nó ảnh hưởng trực tiếp đến chi cho nhu cầu thiết yếu của người dân.
"Lương tăng nhưng thuế thu nhập và giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời thì dẫn đến bất cập", Đại biểu nhận định.
Theo kế hoạch từ 1/7 tới thực hiện chế độ tiền lương mới. Dự kiến mức lương của cán bộ, công chức viên chức tăng khá nhiều so với hiện nay. Tuy nhiên, lương tăng nhưng mức thuế thu nhập cá nhân, giảm trừ gia cảnh không điều chỉnh kịp thời thì gây âu lo cho người lao động vì lương tăng thì thu nhập tính thuế cũng tăng.
Chính vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của cải cách tiền lương.
Từ những lập luận trên, Đại biểu tỉnh Bắc Kạn kiến nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa luật thuế thu nhập cá nhân vào tháng 10 và thông qua tại kỳ họp tháng 5 năm 2025.
Còn Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy (Bình Định) quan tâm về khoảng cách thu nhập giữa nam và nữ. Mức thu nhập lao động nữ chiếm phần lớn trong các ngành thông dụng lao động. Nữ giới làm việc ở các vị trí giản đơn, thiếu bền vững, nhiều nguy cơ mất việc làm, tham gia nhiều trong lĩnh vực phi chính thức, thu nhập luôn thấp hơn nam giới. Công việc không được trả công của nữ giới cũng cao hơn nam giới, gấp 1,8 lần. Nữ làm 16,3 giờ/tuần còn nam chỉ 8,75 giờ/tuần.
Báo cáo của Chính phủ trong 4 tháng đầu năm có 30,6% hộ đang phải chịu những ảnh hưởng do giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng cao. "Với thiên chức làm vợ, làm mẹ quán xuyến, sắp xếp các mặt của đời sống gia đình thì phụ nữ dễ bị tác động nhiều hơn với việc thay đổi, tác động của giá cả, kinh tế..", Đại biểu chia sẻ.
Lao động phi chính thức tồn tại như một tất yếu khách quan, là bệ đỡ của thị trường lao động khi nền kinh tế gặp khủng hoảng. Tuy nhiên muốn có một nền kinh tế phát triển bền vững thì không thể dựa vào thị trường lao động với tỷ lệ phi chính thức cao, nhất là ở vùng nông thôn (cứ 100 lao động thì có khoảng 78 lao động phi chính thức).
Đại biểu đề nghị Chính phủ đánh giá lại tỷ lệ và vai trò của lao động phi chính thức.
