Trong điều kiện nguồn ngân sách tỉnh hạn hẹp, để xây dựng hệ thống bến xe khách, bãi đỗ xe trên địa bàn tỉnh theo quy hoạch đã được phê duyệt thì việc kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực đầu tư xây dựng và kinh doanh khai thác dịch vụ bến xe, bãi đỗ xe trên địa bàn tỉnh nhằm thực hiện chủ trương xã hội hóa đầu tư xây dựng bến xe, bãi đỗ xe là cần thiết. Vì vậy, tại kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh khóa XVI đã thông qua Nghị quyết số 114/2013/NQ-HĐND về một số chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng bến xe khách và bãi đỗ xe vận tải đường bộ trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Những chính sách được quy định tại Nghị quyết là công cụ hữu hiệu giúp kêu gọi, thu hút đầu tư xây dựng bến xe, bãi đỗ xe trên địa bàn tỉnh. Để triển khai thực hiện Nghị quyết, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 21/2014/QĐ-UBND quy định chi tiết các nội dung của chính sách và trách nhiệm của các ngành, địa phương trong việc tổ chức thực hiện.
Ban Pháp chế khảo sát tại Sở Giao thông vận tải
Vừa qua, Ban Pháp chế HĐND tỉnh đã tiến hành khảo sát việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 114/2013/NQ-HĐND. Theo Nghị quyết số 114/2013/NQ-HĐND thì các nhà đầu tư khi xây dựng bến xe khách, bãi đỗ xe vận tải đường bộ cấp thành phố và cấp huyện trên địa bàn tỉnh Nghệ An được hưởng các chính sách hỗ trợ gồm hỗ trợ kinh phí khảo sát lựa chọn địa điểm và khảo sát địa hình, địa chất, lập quy hoạch chi tiết xây dựng của dự án tối đa 150 triệu đồng/dự án; hỗ trợ tối đa 50% kinh phí san lấp mặt bằng nhưng không vượt quá 150 triệu đồng/dự án; hỗ trợ đầu tư xây dựng đường giao thông đến hàng rào bến xe khách, bãi đỗ xe với chiều dài không vượt quá 0,5 km và tổng mức đầu tư tối đa 3 tỷ đồng/dự án. Đối với các dự án này thì tỉnh thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng và cho nhà đầu tư thuê đất. Trong trường hợp Ngân sách tỉnh chưa bố trí kịp để thực hiện việc bồi thường, giải phóng mặt bằng thì Nhà đầu tư ứng trước kinh phí cho Hội đồng Giải phóng mặt bằng để chi trả với đơn giá bồi thường do Nhà nước quy định và được hoàn trả theo quy định của pháp luật. Như vậy, mỗi dự án bến xe khách, bãi đỗ xe được hỗ trợ tối đa 3,3 tỷ đồng.
Qua khảo sát cho thấy, trong thời gian qua, mặc dù UBND tỉnh, Sở Giao thông và vận tải, UBND các huyện, thành phố, thị xã đã thu hút, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực đầu tư xây dựng và kinh doanh khai thác dịch vụ bến xe, bãi đỗ xe trên địa bàn tỉnh nhưng kết quả thực hiện vẫn còn hạn chế. Từ sau khi Nghị quyết số 114 có hiệu lực đến nay mới chỉ có 03 bến xe được công bố, đưa vào khai thác (bến xe Bắc Vinh, bến xe Miền Trung, bến xe thị trấn Yên Thành); 06 bến xe khách đang được đầu tư xây dựng theo quy hoạch được phê duyệt tại Quyết định số 25/2011/QĐ-UBND ngày 30/5/2011. Trong khi đó, nhiều địa phương khá khó khăn khi thực hiện quy hoạch bến xe khách, như huyện Quế Phong theo quy hoạch đến năm 2020 có 05 bến xe khách nhưng đến nay mới chỉ có 01 bến xe, huyện đã tích cực kêu gọi đầu tư 04 bến xe còn lại theo quy hoạch nhưng chưa mang lại kết quả. Còn địa bàn thành phố Vinh, hàng năm số lượng phương tiện giao thông tăng lên đáng kể đã gây ra áp lực lớn về điểm đỗ, bãi đỗ xe trong khu vực nội thành. Thành phố Vinh đã đề ra giải pháp như thí điểm cho thuê vỉa hè làm nơi đỗ xe, xén vỉa hè làm bãi đỗ, lập điểm đỗ xe dọc hai bên lề đường nhưng vấn đề bãi đỗ xe vẫn trở nên ngày càng bức thiết. Vẫn chưa có bãi đỗ xe nào trên địa bàn thành phố Vinh được đầu tư xây dựng theo quy hoạch được phê duyệt tại Quyết định số 265/QĐ.UBND-CN ngày 19/1/2012 của UBND tỉnh.
Về việc thực hiện chính sách, các nhà đầu tư mới chỉ được hoàn trả tiền bồi thường giải phóng mặt bằng theo hình thức ghi thu ghi chi, còn lại các chính sách quy định tại Nghị quyết vẫn chưa thực sự đến được với nhà đầu tư. Theo quy định, kinh phí hỗ trợ được thực hiện sau khi hoàn thành việc xây dựng và được cơ quan có thẩm quyền công bố đưa vào khai thác đối với bến xe khách, sau khi nghiệm thu đưa vào sử dụng đối với bãi đỗ xe. Tuy nhiên, đến nay, qua báo cáo của Sở Tài chính (là cơ quan tham mưu UBND tỉnh bố trí kinh phí hỗ trợ khảo sát lựa chọn địa điểm và kinh phí hỗ trợ san lấp mặt bằng) và Sở Kế hoạch và Đầu tư (là cơ quan tham mưu UBND tỉnh bố trí kinh phí để xây dựng hạ tầng ngoài hàng rào dự án) thì chưa có nhà đầu tư nào được hỗ trợ kinh phí. So với dự kiến kinh phí hỗ trợ xây dựng bến xe khách và bãi đỗ xe theo quy hoạch đến năm 2020 là 211,2 tỷ đồng (trong đó dự kiến kinh phí hỗ trợ xây dựng bến xe khách là 132 tỷ đồng và hỗ trợ xây dựng bãi đỗ xe là 79,2 tỷ đồng) mà UBND tỉnh khái toán tại Tờ trình trình HĐND tỉnh thì kết quả thực hiện Nghị quyết sau 05 năm có hiệu lực thi hành rất khiêm tốn.
Qua tìm hiểu, Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng Miền Trung là chủ đầu tư dự án Bến xe Miền Trung đã lập hồ sơ đề nghị hỗ trợ kinh phí hỗ trợ khảo sát lựa chọn địa điểm và kinh phí hỗ trợ san lấp mặt bằng, tuy nhiên hồ sơ của nhà đầu tư còn vướng mắc, bỏ ngỏ. Nghị quyết số 114 và Quyết định số 21 yêu cầu dự toán kinh phí khảo sát lựa chọn địa điểm và khảo sát địa hình, địa chất, lập quy hoạch chi tiết xây dựng của dự án và thiết kế, dự toán, số liệu quyết toán thực tế kinh phí san lấp mặt bằng phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt, nhưng việc xác định cấp nào là cấp có thẩm quyền phê duyệt thì chưa được hướng dẫn cụ thể. Nếu không có hướng dẫn cụ thể về trình tự, thủ tục để hưởng chính sách thì những nhà đầu tư sau này sẽ tiếp tục vướng mắc khi đề nghị hỗ trợ kinh phí theo chính sách này. Qua đó, có thể thấy rằng việc theo dõi, tổng hợp, báo cáo tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết để đề xuất các biện pháp giải quyết vướng mắc chưa được quan tâm.
Quang cảnh bến xe Bắc Vinh
Còn theo Công ty Cổ phần Bến xe Vinh (đơn vị quản lý, khai thác 13 bến xe khách trên địa bàn tỉnh, trong đó có Bến xe Bắc Vinh được công bố vào tháng 04/2018) thì mặc dù Bến xe Bắc Vinh được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành, nhất là Sở Giao thông và vận tải nhưng sau khi đưa vào khai thác, hoạt động của Bến xe gặp một số khó khăn. Việc bổ sung 02 bến xe khách trên địa bàn thành phố Vinh vào quy hoạch bến xe khách trên địa bàn tỉnh đã ảnh hưởng đến tính cạnh tranh của các bến xe cũng như tính toán hiệu suất kinh doanh ngay từ đầu của nhà đầu tư. Tình trạng xe bỏ bến, “xe cóc, xe dù”, xe hợp đồng chạy tuyến cố định; nhà xe đón, trả khách dọc đường nhưng việc xử lý chưa nghiêm đã làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của bến xe. Giá dịch vụ xe ra, vào bến xe được UBND tỉnh quy định từ năm 2009 đến nay không còn phù hợp với thực tế và theo quy định tại Thông tư liên tịch số 152/2014/TTLT-BTC-BGTVT ngày 15/10/2014 của liên Bộ Tài chính – Giao thông và vận tải hướng dẫn thực hiện giá cước vận tải bằng xe ô tô và giá dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ nhưng chưa được ban hành mới để thay thế.
Như vậy, mặc dù các chính sách tại Nghị quyết số 114/2013/NQ-HĐND để thu hút đầu tư xây dựng bến xe khách, bãi đỗ xe là rất cần thiết, nhưng việc triển khai thực hiện chưa hiệu quả đã làm cho Nghị quyết chưa đi vào cuộc sống. Để việc kêu gọi đầu tư xây dựng bến xe khách, bãi đỗ xe theo quy hoạch trong thời gian tới đạt được hiệu quả, nhằm giải quyết những vấn đề đang đặt ra về trật tự giao thông đô thị và trật tự giao thông vận tải và thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 114/2013/NQ-HĐND của HĐND tỉnh, thiết nghĩ cần phải thực hiện một số giải pháp sau:
- Một là, tăng cường kêu gọi, thu hút đầu tư xây dựng Bến xe khách, bãi đỗ xe trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến công tác quy hoạch để đảm bảo quy hoạch về bến xe khách có tính lâu dài và quy hoạch bãi đỗ xe trên địa bàn thành phố Vinh và các đô thị có tính khả thi; đồng thời, quan tâm tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục đầu tư cho các nhà đầu tư.
- Hai là, xử lý nghiêm các vi phạm về trật tự an toàn giao thông như xe bỏ bến, “xe cóc, xe dù”, xe hợp đồng chạy tuyến cố định; nhà xe đón, trả khách dọc đường để đảm bảo tính cạnh tranh cho hoạt động của các nhà xe chạy tuyến cố định và bến xe khách;
- Ba là, các ngành liên quan phối hợp để ban hành hướng dẫn về trình tự, thủ tục, hồ sơ để nhà đầu tư được hưởng chính sách theo quy định tại Nghị quyết số 114. Sở Giao thông và vận tải cần tích cực trong việc theo dõi, tổng hợp, báo cáo tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết để đề xuất các biện pháp giải quyết vướng mắc.
- Bốn là, các doanh nghiệp kinh doanh, khai thác bến xe lập phương án giá dịch vụ xe ra, xe vào bến xe khách gửi Sở Tài chính thẩm định trình UBND tỉnh phê duyệt theo quy định tại Thông tư liên tịch số 152/2014/TTLT-BTC-BGTVT ngày 15/10/2014 của liên Bộ Tài chính – Giao thông và vận tải hướng dẫn thực hiện giá cước vận tải bằng xe ô tô và giá dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ./.
Thu Nguyễn
