Liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, ông Trần Nhật Minh - ĐBQH chuyên trách đoàn Nghệ An nêu ba nhóm vấn đề cần được rà soát kỹ lưỡng.
Trước hết là tình trạng trùng lặp chỉ tiêu và chính sách. Theo ông, một số mục tiêu trong dự thảo Nghị quyết đã xuất hiện trong các văn bản hiện hành, như chỉ tiêu giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi xuống dưới 13% vào năm 2035 trùng với mục tiêu của Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng theo Quyết định 02/2022 của Thủ tướng Chính phủ. Do đó, cần rà soát tổng thể, tránh trùng lặp.
Vấn đề thứ hai là chưa thể hiện rõ sự ưu tiên theo vùng, mặc dù dự thảo có nêu nguyên tắc ưu tiên miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo. Đại biểu Trần Nhật Minh cho rằng việc “ưu tiên” phải được lượng hóa bằng các mục tiêu cụ thể theo vùng, tương tự như cách Quyết định 02/2022 đã phân tách: tỷ lệ thấp còi ở miền núi dưới 28% vào năm 2025 và dưới 23% năm 2030.
Nội dung thứ ba liên quan đến khái niệm “sổ sức khỏe điện tử”. Theo đại biểu, cần làm rõ đây là hồ sơ quản lý sức khỏe theo vòng đời hay chỉ là lịch sử khám chữa bệnh tích hợp như trên VneID. Sự không thống nhất trong cách hiểu sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới việc xác định chỉ tiêu 100% dân số được quản lý sức khỏe vào năm 2030.
Đáng chú ý, theo đại biểu Trần Nhật Minh, Dự thảo Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035 quy định tỷ lệ người dân được lập sổ sức khỏe điện tử và quản lý sức khỏe theo vòng đời đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035.
Còn dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân quy định yêu cầu hoàn thành lập sổ từ năm 2026. Do đó, đại biểu đề nghị Bộ Y tế rà soát, thống nhất hệ thống chỉ tiêu và mốc thời gian để tránh lúng túng khi triển khai.
Ông cũng lưu ý cách diễn đạt “duy trì đến năm 2035” đối với các chỉ tiêu về hồ sơ sức khỏe điện tử và trạm y tế đạt chuẩn có thể khiến hiểu nhầm rằng sau năm 2035 chính sách sẽ dừng lại. Vì vậy, cần bổ sung cụm từ “và các năm tiếp theo” để bảo đảm tính liên tục và phù hợp với chu kỳ vận hành chương trình mục tiêu quốc gia.
Ở lĩnh vực giáo dục và đào tạo, GS.TS Thái Văn Thành - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đánh giá chương trình cần được rà soát sâu cả về mục tiêu, cấu trúc dự án lẫn cơ chế phân bổ nguồn lực.
Theo ông, mục tiêu tổng quát của dự thảo mới dừng ở mức “đạt chuẩn quốc gia”, chưa phản ánh được tầm nhìn đất nước trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045. Giáo dục vì vậy phải hướng tới chuẩn khu vực và quốc tế.
Việc bổ sung rõ định hướng này sẽ giúp thống nhất với các mục tiêu cụ thể và phù hợp với những nội dung của từng dự án thành phần vốn đã tính đến chuẩn quốc tế.
Về cấu trúc mục tiêu cụ thể, đại biểu đồng tình với việc chia chương trình thành 5 dự án: Mầm non, phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học, cùng dự án giám sát, đánh giá, truyền thông.
Tuy nhiên, từng mục tiêu của từng bậc học cần được rà soát kỹ để tránh trùng lặp với các chương trình khác. Nếu không xử lý triệt để, nguồn lực sẽ bị phân tán, thậm chí gây bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục giữa các địa phương.
Một trong những điểm được GS.TS Thái Văn Thành nhấn mạnh là hệ thống tiêu chí phân bổ vốn. Ông cho rằng hai lĩnh vực mầm non và phổ thông đã tương đối rõ, nhưng giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học còn thiếu tiêu chí cụ thể. Điều này dễ dẫn đến tình trạng nơi đã được đầu tư tiếp tục được ưu tiên, còn các địa bàn đang thiếu thốn lại khó tiếp cận nguồn lực.
Ngoài ra, cần tránh đầu tư dàn trải vì khi kinh phí nhỏ lẻ chỉ đủ sửa chữa cục bộ, không tạo được bước hiện đại hóa theo đúng tinh thần của chương trình.
Ông cũng chỉ ra sự bất hợp lý trong việc dự án giáo dục đại học kéo dài đến năm 2037, vượt khung thời gian của chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2035. Khoảng cách về mốc thời gian cần được điều chỉnh để bảo đảm tính thống nhất và tránh xung đột trong chỉ đạo điều hành.
Về nhân lực, đại biểu nhấn mạnh đây là yếu tố then chốt. Hiện đại hóa cơ sở vật chất là cần thiết nhưng sẽ không phát huy giá trị nếu thiếu đội ngũ được đào tạo bài bản. Chương trình vì vậy cần đưa vào chỉ tiêu định lượng về đào tạo giáo viên, giảng viên ở nước ngoài, nhất là các lĩnh vực đang thiếu như tiếng Anh, khoa học tự nhiên, công nghệ mới nổi, AI, blockchain…
Ông cũng đề nghị làm rõ mục tiêu về xếp hạng đại học, thay vì ràng buộc vào một bảng xếp hạng cụ thể, nên thể hiện cam kết đưa một số trường vào nhóm 100, 50, 1000 thế giới theo các bảng uy tín được quốc tế công nhận.
Đánh giá chung về hai nghị quyết, Thiếu tướng Trần Đức Thuận - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội khẳng định đây là những chính sách mang tính nhân văn sâu sắc, trực tiếp liên quan đến tương lai phát triển của đất nước.
Theo ông, giáo dục chất lượng và sức khỏe toàn dân là thước đo quan trọng để Việt Nam có thể vươn lên, sánh vai cùng các cường quốc. Vì vậy, ông đồng tình cao với chủ trương đầu tư và đề nghị Quốc hội sớm thông qua để làm căn cứ triển khai.
Ông nêu một số ý kiến liên quan đến chỉ tiêu đưa tiếng Anh trở thành “ngôn ngữ thứ hai” đối với chương trình về giáo dục. Còn với chương trình chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, Thiếu tướng Thuận cho rằng mục tiêu quá rộng, bao trùm nhiều lĩnh vực, trong khi hệ thống y tế cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu.
Ông đề nghị chia mục tiêu thành các nhóm rõ ràng: Nâng cao năng lực y tế cơ sở; dân số và tầm soát bệnh; truyền thông và nâng cao nhận thức; đồng thời tách mục tiêu thành nhóm bắt buộc và nhóm khuyến khích. Cách tiếp cận này vừa tạo áp lực cần thiết vừa giúp các địa phương linh hoạt theo điều kiện thực tế.
.jpg)
