Cần quy định rõ thời gian cho phép khai thác khoáng sản trong tình huống khẩn cấp
Ông Trần Nhật Minh - đại biểu Quốc hội chuyên trách đoàn Nghệ An đã có những ý kiến cụ thể về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản.
Theo ông, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc khai thác, thu hồi, sử dụng khoáng sản nhóm 3, nhóm 4 trong tình huống khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh hay an ninh quốc phòng là hợp lý, cần thiết. Quy định này giúp đáp ứng kịp thời nhu cầu cấp bách.
Tuy nhiên, vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị bổ sung thời hạn rõ ràng cho việc khai thác khẩn cấp, nhằm tránh lợi dụng khai thác dài hạn không đúng mục đích.
Ông đề xuất quy định quyền khai thác khẩn cấp sẽ chấm dứt ngay khi tình huống khẩn cấp được giải quyết, sau đó doanh nghiệp phải thực hiện các thủ tục cấp phép theo quy định pháp luật.
Bên cạnh đó, vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định chuyển tiếp của Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024.
Cần xem xét cơ chế toàn diện để thu hút đầu tư tư nhân vào xử lý nước thải đô thị và chất thải rắn sinh hoạt
Thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, Hoàng Minh Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, đại biểu đoàn Nghệ An đánh giá phương pháp làm luật bằng cách giám sát trước, sửa luật kèm theo là rất phù hợp.
Ông dẫn chứng việc Quốc hội tổ chức giám sát về bảo vệ môi trường, sau đó sửa Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Nhiều kiến nghị từ báo cáo giám sát đã được tiếp thu trong lần sửa đổi này, cho thấy công tác giám sát gắn bó chặt chẽ với xây dựng pháp luật.
Vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị Quốc hội tiếp tục phát huy cách thức này trong nhiệm kỳ tới, có thể giao các Ủy ban tổ chức giám sát trước rồi sửa các luật liên quan để đảm bảo chính xác và phù hợp hơn.
Tuy nhiên, ông Hoàng Minh Hiếu cũng nhìn nhận, qua so sánh, một số kiến nghị giám sát chưa được thể chế hóa, chưa được tiếp thu trong quá trình sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường; trong đó có 3 nội dung cần lưu ý.
Điểm thứ nhất liên quan đến phạm vi cấp giấy phép môi trường. Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, giấy phép môi trường chỉ được cấp cho các cơ sở có hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ.
Báo cáo giám sát của Quốc hội nhận định phạm vi này chưa bao quát các chủ thể có nguy cơ phát thải lớn, như bệnh viện công hay các dự án công trình, vốn có thể gây ô nhiễm đáng kể nhưng chưa được điều chỉnh trong luật, qua đó đề xuất loại bỏ cụm từ “có hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ” để mở rộng đối tượng áp dụng. Tuy nhiên, dự thảo luật lần này vẫn chưa tiếp thu đề xuất.
Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giải thích rõ lý do và cân nhắc bổ sung quy định phù hợp, nhằm tránh khoảng trống pháp lý, bảo đảm quản lý chặt chẽ các nguồn phát thải tiềm ẩn và nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường.
Ý thứ hai liên quan đến lộ trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt. Báo cáo giám sát tại hội trường cho thấy, việc triển khai phân loại chất thải tại nguồn còn nhiều tồn tại và vướng mắc, đặc biệt ở các địa phương.
Văn bản hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng ban hành chậm, đến tháng 3/2025 mới có thông tư hướng dẫn chi tiết. Trong khi đó, Luật Bảo vệ môi trường quy định phải triển khai trước ngày 31/12/2024. Do vậy, nếu duy trì thời hạn này, cần chuẩn bị đầy đủ điều kiện để thực hiện.
Tuy nhiên, dự thảo luật hiện chưa điều chỉnh quy định về lộ trình áp dụng, dù tờ trình nhấn mạnh đây là nhiệm vụ cấp bách. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, giải thích rõ lý do và bổ sung các giải pháp, nhằm đảm bảo tính khả thi, hiệu quả trong quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.
Vấn đề thứ ba liên quan đến cơ chế tài chính và thu hút đầu tư xử lý nước thải đô thị và chất thải rắn sinh hoạt. Báo cáo giám sát chỉ ra giá dịch vụ thấp, phí bảo vệ môi trường chưa tái đầu tư hiệu quả, thiếu khung pháp lý cho hợp tác công - tư. Dự thảo luật hiện chưa đề xuất giải pháp. Đại biểu đề nghị xem xét cơ chế toàn diện để thu hút đầu tư tư nhân, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ môi trường.
Ngoài 3 nội dung trên, vị đại biểu đoàn Nghệ An cũng nhấn mạnh vấn đề giá dịch vụ xử lý nước thải. Hiện giá nước sạch không cao nhưng chi phí thực tế để các hộ gia đình có nước dùng trực tiếp, phải đầu tư hệ thống lọc sinh hoạt và thay định kỳ, là khá lớn. Trong khi đó, chi phí trả cho các nhà máy xử lý nước lại chỉ chiếm 15 - 30% giá nước sạch, quá thấp để thu hút đầu tư.
Do vậy, ông cho rằng, cần cân nhắc cơ chế phù hợp, có thể tính toán cơ cấu trả trực tiếp cho nhà máy xử lý, thay vì để từng hộ tự đầu tư hệ thống lọc, nhằm đảm bảo nước sinh hoạt đạt tiêu chuẩn sử dụng. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, tiếp thu các kiến nghị giám sát và nếu được, đưa vào sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường 2020 trong đợt này, nhằm giải quyết những tồn tại, nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường.
“Tiền kiểm sang hậu kiểm” phải gắn với cơ chế giám sát
Về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), qua nghiên cứu hồ sơ và báo cáo thẩm tra, Thiếu tướng Trần Đức Thuận - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, đại biểu đoàn Nghệ An nhận định: Phạm vi và cách tiếp cận của dự thảo Luật được thiết kế theo hướng “luật khung, luật nguyên tắc”, giao Chính phủ quy định chi tiết nhiều nội dung.
Cách tiếp cận này có ưu điểm là đúng chủ trương mới, linh hoạt, song cũng tiềm ẩn nguy cơ chồng chéo, phân tán thẩm quyền giữa các cấp, các ngành.
Trong bối cảnh chúng ta đang kiện toàn mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nếu không quy định rõ phạm vi, trách nhiệm, đặc biệt là trong lĩnh vực cấp phép, thẩm định và kiểm tra an toàn công trình, sẽ dễ phát sinh khoảng trống pháp lý và khó kiểm soát chất lượng xây dựng.
Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ và cơ quan soạn thảo làm rõ nguyên tắc phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, trách nhiệm và cơ chế kiểm soát quyền lực, tránh tình trạng “phân quyền mà không phân lực”.
Bên cạnh đó, vị đại biểu đoàn Nghệ An cũng đề nghị xác định rõ Luật Xây dựng là luật gốc, cần thống nhất với các luật chuyên ngành như Đầu tư, Đấu thầu, Nhà ở, Quy hoạch đô thị, nông thôn, Đất đai, Quản lý, Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự.
Dự thảo cần bổ sung nguyên tắc đảm bảo an ninh, chủ quyền quốc gia, cơ chế tham vấn Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đối với các công trình ảnh hưởng trực tiếp tới quốc phòng. Ngoài ra, cần nghiên cứu quy định về trưng dụng công trình dân dụng trong tình huống chiến tranh để phục vụ nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Bên cạnh đó, vị đại biểu đoàn Nghệ An cũng cho rằng, chủ trương chuyển mạnh từ “tiền kiểm sang hậu kiểm” là đúng, song nếu không kèm cơ chế giám sát, chế tài chặt chẽ thì dễ dẫn tới buông lỏng quản lý, phát sinh tiêu cực trong cấp phép, nghiệm thu, quyết toán công trình; do đó dự thảo Luật cần thể hiện rõ trách nhiệm giải trình và cơ chế kiểm soát quyền lực của cơ quan cấp phép, cơ quan thẩm định khi đây là lĩnh vực có nguy cơ cao về lợi ích nhóm.
Thành Duy - Phan Hậu
.jpg)
