Sáng 09/5, tại Nhà Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 6. Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy chủ trì Phiên họp.
Tham dự Phiên họp còn có các Phó Chủ nhiệm, Ủy viên của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng đại diện Hội đồng Dân tộc, lãnh đạo các Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long cùng một số Bộ ngành liên quan; các chuyên gia, nhà khoa học...
06 vấn đề vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn quản lý viễn thông đã được hoàn thiện trong dự án Luật
Đề cập về sự cần thiết sửa đổi Luật Viễn thông, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long nhấn mạnh: Luật Viễn thông được Quốc hội khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 6 ngày 23/11/2009 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2010, có ý nghĩa quan trọng đối với tiến trình phát triển, hội nhập của nền kinh tế nói chung và ngành viễn thông nói riêng, đánh dấu bước phát triển mới của pháp luật về viễn thông ở nước ta, đặc biệt là trước xu thế toàn cầu hóa. Sau hơn 12 năm áp dụng, Luật Viễn thông và các văn bản hướng dẫn đã tạo hành lang pháp lý thúc đẩy cạnh tranh, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia thị trường. Mạng lưới cơ sở hạ tầng kỹ thuật viễn thông hiện đại, chất lượng dịch vụ viễn thông được hoàn thiện và nâng cao, phát triển thị trường viễn thông đa dạng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần đảm bảo an ninh và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long, bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Viễn thông đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, không phù hợp với bối cảnh mới có nhiều thay đổi, đặt ra yêu cầu cần phải sửa đổi toàn diện luật để xây dựng hành lang pháp lý phù hợp với yêu cầu mới và khắc phục các vướng mắc trong công tác thực thi, quản lý nhà nước thời gian qua. Qua quá trình tổng kết, rà soát đã xác định các vấn đề vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn quản lý viễn thông và đã hoàn thiện trong dự thảo Luật, cụ thể như sau:
Thứ nhất: Khắc phục bất cập về hình thức cấp giấy phép, điều kiện cấp phép theo hướng phân loại giấy phép, hình thức cấp phép và các điều kiện phù hợp với yêu cầu quản lý, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Khuyến khích việc gia nhập thị trường đối với một số dịch vụ viễn thông không có hạ tầng mạng, đảm bảo quy định cấp phép chặt đối với các trường hợp cung cấp dịch vụ có hạ tầng mạng, sử dụng tài nguyên viễn thông và mạng vệ tinh để bảo đảm an toàn, an ninh. Cụ thể: Để đơn giản hóa các thủ tục hành chính, quy định phù hợp về các điều kiện cấp phép cho từng đối tượng tham gia cung cấp dịch vụ viễn thông, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về hình thức cấp giấy phép viễn thông áp dụng theo 3 hình thức: cấp phép riêng, cấp phép nhóm và đăng ký.
Dự thảo Luật quy định gộp hai (02) loại Giấy phép thiết lập mạng viễn thông công cộng và Giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông thành một (01) loại Giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông để đơn giản hoá thủ tục hành chính và phù hợp với các cam kết quốc tế. Giấy phép được cấp riêng cho đối tượng doanh nghiệp có thiết lập mạng và không thiết lập mạng.
Dự thảo Luật sửa đổi các quy định về điều kiện cấp giấy phép theo hướng phù hợp, thuận tiện hơn cho doanh nghiệp, sửa đổi quy định cam kết đầu tư trong cấp phép của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông có thiết lập mạng viễn thông theo hướng bao gồm cả yêu cầu về vốn điều lệ và cam kết triển khai mạng viễn thông, đảm bảo cấp phép đúng đối tượng là các doanh nghiệp có đủ năng lực và phải thực hiện đầu tư để triển khai mạng viễn thông đúng như giấy phép được cấp.
Thứ hai: Hoàn thiện quy định sử dụng tài khoản SIM thuê bao để thực hiện thanh toán cho các dịch vụ viễn thông và các dịch vụ nội dung thông tin trên mạng viễn thông di động hợp pháp trên cơ sở nâng cấp các quy định hiện hành lên Luật và giao thẩm quyền cho Chính phủ quy định chi tiết. Việc bổ sung, nâng cấp các nội dung về quản lý tài khoản SIM thuê bao di động để hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo cơ sở đầy đủ cho công tác quản lý hoạt động này.
Thứ ba: Việc lắp đặt hạ tầng viễn thông trên đất công, trụ sở công, công trình công thời gian vừa qua có vướng mắc do Luật Quản lý, sử dụng tài sản công nghiêm cấm hành vi thuê, sử dụng tài sản công không đúng mục đích. Thể chế hóa Nghị quyết 52-NQ/TW khi xác định hạ tầng viễn thông là cơ sở hạ tầng thiết yếu nên dự thảo Luật quy định cơ sở hạ tầng viễn thông cần được tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng, lắp đặt trước hết là trên các khu vực đất công, trụ sở công, công trình công,...
Thứ tư: Để giải quyết khó khăn trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng viễn thông, dự thảo Luật bổ sung quy định trách nhiệm của UBND các cấp giải quyết, xử lý các hành vi cản trở việc xây dựng hợp pháp cơ sở hạ tầng viễn thông.
Thứ năm: Bổ sung đối tượng của hoạt động chia sẻ cơ sở hạ tầng viễn thông bao gồm thêm các đơn vị thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh bên cạnh đối tượng đã có là các doanh nghiệp viễn thông.
Thứ sáu: Hoàn thiện quy định tăng cường sử dụng chung hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động giữa các doanh nghiệp viễn thông để đảm bảo sử dụng hiệu quả, tiết kiệm chi phí. Các quy định trong dự thảo Luật (sửa đổi) giải quyết các vấn đề bất cập nêu trên đảm bảo tính khả thi.
Thay mặt cơ quan thẩm tra dự án Luật Viễn thông (sửa đổi), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn khẳng định: Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Viễn thông (sửa đổi) với những lý do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ, nhằm thể chế hóa nội dung Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 52/NQ-TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Việc sửa đổi Luật Viễn thông được ban hành cách đây hơn 13 năm nhằm đáp ứng kịp thời những yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thực hiện các cam kết quốc tế; góp phần phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực viễn thông, thực hiện mục tiêu xây dựng hạ tầng số đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số, xã hội số; đồng thời, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ với các quy định của pháp luật, khắc phục những bất cập, khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện Luật Viễn thông thời gian qua.
Về cơ bản, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật đối với các dịch vụ: Trung tâm dữ liệu; điện toán đám mây và dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet (OTT) vì phù hợp với xu hướng phát triển của viễn thông trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ và xu hướng hội tụ trong lĩnh vực này ngày càng trở nên rõ ràng. Một số dịch vụ hoạt động trên nền tảng viễn thông tuy mới xuất hiện nhưng cần có pháp luật điều chỉnh ở mức độ nhất định với phương thức phù hợp, vừa đáp ứng yêu cầu quản lý, vừa tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này. Ví dụ, nghiên cứu kinh nghiệm nhiều nước trên thế giới cho thấy, khái niệm mạng viễn thông và cơ sở hạ tầng viễn thông có nội hàm rộng. Ngoài thiết bị viễn thông, đường truyền dẫn, công trình viễn thông có thêm thành phần lưu trữ, thành phần hạ tầng công nghệ thông tin. Do đó, việc đưa trung tâm dữ liệu trở thành một cấu phần của cơ sở hạ tầng viễn thông là phù hợp xu thế, cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển hạ tầng viễn thông trong giai đoạn hiện nay.
Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc thêm về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh và các quy định có liên quan trong dự thảo Luật đối với những nội dung mở rộng này, tránh sự trùng lặp, chồng chéo. Đồng thời, cần nghiên cứu thiết kế quy định trong dự thảo Luật đối với 03 loại dịch vụ mới nêu trên theo hướng mở, mang tính nguyên tắc để phù hợp với xu thế thay đổi của các dịch vụ mới và thể hiện quan điểm của Nhà nước về việc khuyến khích đổi mới sáng tạo đối với các dịch vụ mới này.
Có ý kiến cho rằng, việc dự thảo Luật bổ sung các quy định về quản lý trung tâm dữ liệu, dịch vụ điện toán đám mây và quản lý dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet - OTT vào đối tượng điều chỉnh và quản lý như dịch vụ viễn thông có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của các loại hình dịch vụ mới này. Mặc dù OTT chỉ có thể được cung cấp dựa trên kết nối Internet nhưng OTT có những khác biệt với dịch vụ viễn thông (không có cơ sở hạ tầng, băng tần…). Việc áp dụng các nghĩa vụ của nhà cung cấp dịch vụ viễn thông đối với các loại hình dịch vụ này có thể sẽ làm tăng chi phí tuân thủ của các doanh nghiệp liên quan, ảnh hưởng đến những lợi ích mà dịch vụ đó có thể mang lại đối với nền kinh tế và tác động không tốt đến thu hút đầu tư nước ngoài vào việc phát triển các trung tâm dữ liệu hay cung cấp dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam.
Với những lý do nêu trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho biết, Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm lập pháp về vấn đề này trên thế giới, nhất là các quốc gia trong khu vực, có các đặc điểm tương đồng với Việt Nam; đồng thời phân tích, làm rõ hơn, thuyết phục hơn về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật.
Ngoài ra, với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật được mở rộng so với Luật Viễn thông hiện hành, đề nghị cần báo cáo rõ với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội về việc định hướng thiết kế hệ thống các luật liên quan đến lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông trong thời gian tới (như công nghệ thông tin, viễn thông, bưu chính, công nghiệp công nghệ số...) để phát huy tác dụng cộng hưởng, bảo đảm tính thống nhất, tránh chồng chéo về phạm vi điều chỉnh, nhất là đối với các loại hình dịch vụ, mô hình kinh doanh mới.
Có ý kiến cho rằng, hiện trong dự thảo Luật có nội dung giao Chính phủ quy định hình thức quản lý phù hợp với sự phát triển của dịch vụ mới, do vậy đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, bảo đảm phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 14 Hiến pháp là “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng”.
Nêu cao trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích ở các địa phương
Tại Phiên họp, các đại biểu đã tập trung cho ý kiến vào hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích; phạm vị điều chỉnh của dự án Luật đối với các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông...
Đại biểu Phạm Hùng Thắng- Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam đề nghị nên tiếp tục duy trì Quỹ theo như đề nghị của Chính phủ. Tuy nhiên, dự án Luật cần cân nhắc để luật hóa các nội dung đã được quy định tại các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và triển khai thực hiện ổn định trong thời gian qua liên quan đến các nguyên tắc hoạt động, nhiệm vụ, quyền hạn của Quỹ để bảo đảm tính minh bạch, rõ ràng, cụ thể của Luật và tăng tính hiệu quả trong hoạt động của Quỹ này. Các quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ cần được rà soát, hoàn thiện, phân định rõ từng dịch vụ viễn thông công ích, cần bổ sung quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý chuyên ngành nhà nước ở địa phương trong việc sử dụng và quản lý Quỹ... để phù hợp với mục tiêu của Quỹ là hỗ trợ thực hiện chính sách của Nhà nước về cung cấp dịch vụ viễn thông “công ích” và các quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước.
Các chương trình viễn thông công ích phải xác định rõ mục tiêu hỗ trợ của Quỹ, các quy định về đóng góp và giải ngân thực hiện theo nguyên tắc thu và chi tương ứng, chưa có nhiệm vụ chi thì không thu để tránh tồn dư Quỹ; đồng thời trong dự án Luật nên bổ sung quy định vừa có thu và chi đảm bảo cho đối tượng thụ hưởng; đảm bảo an ninh quốc phòng...
Cho ý kiến về Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích, đại biểu Thái Thị An Chung - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An nêu quan điểm: Hiện nay, việc đánh giá hoạt động của Quỹ này còn chưa kỹ nên trong dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) cần có sự đánh giá cụ thể hơn về mục tiêu, đối tượng thụ hưởng của Quỹ. Ngoài ra, nguồn thu của Quỹ hiện chủ yếu do doanh nghiệp đóng góp thì có nên để một khoản kinh phí nhất định cho doanh nghiệp tự quản lý, sử dụng hay không thì cũng cần có sự nghiên cứu, xem xét để quy định rõ trong dự án Luật.
Cho rằng Quỹ viễn thông công ích cũng cần xét về cơ chế vận hành, quy chế chi tiêu, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nhấn mạnh: Nếu vẫn duy trì duy trì Quỹ này thì phải bảo đảm hành lang an toàn cho hoạt động của Quỹ; đồng thời đề nghị nêu cao trách nhiệm của Bộ Thông tin và Truyền thông và các cơ quan hữu quan trong việc quản lý hoạt động của Quỹ ở các địa phương.
Phải đảm bảo chất lượng các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông
Liên quan đến việc quản lý các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông, đại biểu Phạm Phú Bình - Ủy viên Thường trực Ủy ban Đối ngoại cho rằng, cần có sự quản lý đối với dịch vụ OTT, trung tâm dữ liệu. Việc quản lý nhà mạng phải đặt ra yêu cầu đảm bảo chất lượng dịch vụ viễn thông cũng như kho số nhằm đảm bảo an toàn cho khách hàng.
Nêu quan điểm về vấn đề trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nhấn mạnh: Cần rà soát, đánh giá kỹ lưỡng chính sách pháp luật xây dựng kinh tế số, xã hội số. Trong dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) có đề cập đến dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây. Tuy nhiên, các dịch vụ này phụ thuộc nhiều đến doanh nghiệp nước ngoài nên trong dự án Luật cần nghiên cứu kỹ lưỡng quản lý các dịch vụ này để đảm bảo an toàn thông tin; an ninh quốc gia cũng như ngăn chặn thông tin trái pháp luật.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi, đối với dịch vụ OTT có số lượng người dân sử dụng nhiều vì không phải trả cước phí nên đang dần được thay thế sử dụng so với dịch vụ viễn thông truyền thống thì cũng cần được xem xét trong việc đảm bảo chất lượng dịch vụ, kiểm soát các nội dung đăng tải, trao đổi.
Giải trình về các nội dung được các đại biểu đưa ra tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long khẳng định sự cần thiết của sửa đổi Luật Viễn thông trong bối nền kinh tế-xã hội, công nghệ thông tin phát triển hiện nay. Để đảm bảo chất lượng dịch vụ viễn thông đối với người sử dụng, cần thiết phải quản lý các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông. Do đó, việc quản lý dịch vụ viễn thông đối với các doanh nghiệp viễn thông ở nước ngoài cũng giống doanh nghiệp ở trong nước.
Đối với Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến để Quỹ được sử dụng đúng mục đích, người thụ hưởng. Đối các quy định khác trong dự án Luật cũng sẽ được tiếp thu, chỉnh lý để hoàn tiện dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 tới.
Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu, chuyên gia đối với dự án Luật Viễn thông (sửa đổi). Ủy ban thống nhất cho rằng, dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 5 vào tháng 5/2023.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường ghi nhận đầy đủ và tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan liên quan và các đại biểu, trong đó tập trung vào những vấn đề như: Phạm vi, đối tượng điều chỉnh; việc thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật; Về các nội dung như: kinh doanh viễn thông; cấp giấy phép viễn thông; Kết nối và chia sẻ cơ sở hạ tầng viễn thông; Tài nguyên viễn thông; Quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng và giá cước viễn thông; Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích Việt Nam; Quản lý dịch vụ trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây; dịch vụ viễn thông cơ bản trên Internet… Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường sẽ nghiên cứu, tổng hợp, hoàn thiện báo cáo thẩm tra chính thức trình Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy yêu cầu Tiểu ban Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Phương Tuấn khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến của đại biểu đã phát biểu, hoàn thiện dự thảo báo cáo thẩm tra, kịp thời báo cáo Chủ nhiệm Ủy ban để ký trình Quốc hội theo thời hạn quy định.
Về phía Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra và ý kiến của các đại biểu tại Phiên họp, cũng như ý kiến của đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật trong thời gian tới; dự kiến, chuẩn bị những vấn đề cần giải trình, báo cáo bổ sung tại kỳ họp Quốc hội.
Một số hình ảnh tại Phiên họp:
Các đại biểu tham dự Phiên họp.
Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long đề cập về sự cần thiết sửa đổi Luật Viễn thông.
Đại biểu Quốc hội Bùi Thị Quỳnh Thơ - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế đóng góp ý kiến về quản lý thông tin xấu, độc khi sửa đổi Luật Viễn thông.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân- Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương nêu quan điểm về quản lý chất lượng cuộc gọi viễn thông.
Đại biểu Lê Văn Khảm - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương đóng góp ý kiến về các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông.
Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải nhấn mạnh về việc đảm bảo tính động bộ của hệ pháp luật; rà soát các điều lệ quốc tế khi sửa đổi Luật Viễn thông.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy khẳng định, dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 5 vào tháng 5/2023.
