Khi hồ sơ bị “giam”
Theo trình bày, ông Vân được nhận thừa kế thửa đất số 453, tờ bản đồ 81 (Bản đồ địa chính năm 2015) tại xóm Tuần A, xã Quỳnh Châu, từ mẹ mình là bà Trần Thị Hải với diện tích 403,4m2 (theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cũ là 374m2).
Sau khi làm thủ tục thừa kế, trích đo biến động thửa đất, đến ngày 15/3/2023, ông Vân đã làm hồ sơ cấp đổi quyền sử dụng đất gửi đến bộ phận một cửa của UBND huyện Quỳnh Lưu. Sau nhiều lần chỉnh sửa, bổ sung hồ sơ, ông Vân cũng đã hoàn thành hồ sơ và được hẹn trả kết quả vào ngày 22/5/2023. Vậy nhưng, cho đến thời điểm hiện tại, ông Vân vẫn chưa nhận được Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
“Đến ngày hẹn, tôi lên nhận kết quả thì được trả lời là chưa có. Khi hỏi vì sao thì được hướng dẫn đến gặp hết người này, người khác. Ngày 19/6/2023, tôi gặp cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường của huyện Quỳnh Lưu thì được trả lời là chưa có thời gian xem hồ sơ và vị cán bộ này đã để lại số điện thoại để liên hệ. Cứ như vậy cho đến ngày 25/7/2023, tôi nhận được phiếu trả hồ sơ và xin lỗi của Phòng Tài nguyên và Môi trường. Lý do trả lại hồ sơ là vì diện tích đất của gia đình tôi tăng lên 29,4m2. Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳnh Lưu cho rằng, trên bản đồ 299 và bản đồ địa chính năm 1997 thể hiện có ngõ đi vào nằm phía Đông Nam của thửa đất, nhưng bản đồ địa chính năm 2015 thì không còn ngõ này. Họ cho rằng, 29,4m2 đó là phần lấn chiếm con đường ngày xưa và phải xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 14, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ, vì thế mà không cấp đổi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho tôi” - ông Vân bức xúc cho biết.
Tìm hiểu tờ bản đồ 299 và bản đồ địa chính năm 1997 (bản đồ giấy), chúng tôi nhận thấy có vẽ 1 con đường nằm phía Đông Nam của thửa đất. Tuy nhiên, theo ông Vân, thửa đất là do bố mẹ ông khai phá từ những năm 1980, khi xung quanh khu vực còn là đất hoang hoá và chưa có hộ gia đình nào đến sinh sống. Sở dĩ có con đường nằm phía Đông Nam của thửa đất là do trước đây, căn nhà của gia đình ông Vân quay mặt theo hướng Tây Nam (hướng ra cánh đồng), nên bố mẹ ông đã mở 1 lối nhỏ nằm dọc thửa đất để vào nhà. Sau này, do không có nhu cầu đi lối đó nữa nên gia đình đã chủ động phá bỏ lối nhỏ này để quay nhà hướng khác thuận tiện hơn. Đến năm 2015 khi đo đạc lại bản đồ số, con đường này không còn.
Theo quan sát của chúng tôi, thửa đất mà ông Vân được nhận thừa kế nằm cách Quốc lộ 48 khoảng 100m, gần cuối của lối đi cụt. Hiện tại, xung quanh thửa đất này đã được những gia đình tiếp giáp xây hàng rào tách biệt, không còn con đường nào nằm phía Đông Nam của thửa đất.
Ông Vân còn cho rằng, nếu nói gia đình ông lấn 29,4m2 đường giao thông là không đúng, bởi đó là lối đi riêng gia đình tự mở để cho hợp hướng nhà trước đây. Và thậm chí, nếu đúng như thông tin trên sổ địa bạ trước đây thì đất của gia đình ông lên đến 1.072m2, tức là còn thiếu so với sổ sách chứ không phải là thừa 29,4m2 như vậy.
Xã nói đất của gia đình, huyện nói không!
Ông Vũ Văn Thế - Công chức địa chính xã Quỳnh Châu cho biết: Ngày 24/3/2023, UBND xã Quỳnh Châu đã có báo cáo giải trình biến động tăng/giảm diện tích so với giấy chứng nhận đối với trường hợp thửa đất ông Vân được nhận thừa kế. Theo đó, trước đây giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên bà Trần Thị Hải, có diện tích 374m2 (trong đó 100m2 đất ở và 274m2 đất trồng cây hàng năm). Hiện tại, sau lần đo đạc bản đồ số năm 2015 thì diện tích của thửa đất là 403,4m2, tăng 29,4m2 đất trồng cây hàng năm, so với giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số K 799954 cấp ngày 2/10/1997 cho bà Trần Thị Hải.
Cũng theo báo cáo giải trình của UBND xã Quỳnh Châu thì, phần diện tích tăng 29,4m2 là do đo đạc lại bản đồ qua các thời kỳ. Ranh giới, mốc giới không thay đổi, toàn bộ thửa đất được sử dụng ổn định từ trước đến nay, không mua bán trao đổi với ai. Tại bản đồ 299 và bản đồ địa chính thể hiện thửa đất của gia đình có một lối đi nhưng qua xác minh thực tế và các hộ liền kề thì trước đây bà Hải có nhà ở hướng Tây Nam nên bà đã mở lối đi trên thửa đất của bà để vào nhà nên khi đo đạc bản đồ 299, địa chính không rõ nên đã đo tách ra, trên thực tế từ trước đến nay là đất của bà Hải sử dụng, không có lối đi chung.
Bên cạnh đó, hình thể thửa đất từ khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu đến nay không thay đổi. Toàn bộ thửa đất được sử dụng ổn định từ trước đến nay. UBND xã Quỳnh Châu cũng khẳng định diện tích tăng thêm không phải do bà Hải lấn chiếm. Và lý do tăng thêm là do trong quá trình đo đạc, chỉnh lý bản đồ sai so với hiện trạng sử dụng. Khi đo đạc bản đồ 299 và cấp giấy chứng nhận đã trừ phần diện tích ngõ đi của gia đình, trên thực tế diện tích trên là đất của gia đình làm ngõ đi riêng sử dụng từ trước đến nay không có tranh chấp.
Thậm chí, tại biên bản kiểm tra xác minh do Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Quỳnh Lưu và UBND xã Quỳnh Châu tiến hành, khi hỏi ý kiến của hộ liền kề là bà Nguyễn Thị Tuyết về việc trước đây có đường đi phía Đông Nam của thửa đất, nay không còn. Bà Tuyết cũng khẳng định: “Trước đây là ngõ đi vào nhà ở của bà Trần Thị Hải, không phải đường giao thông của xã hội. Gia đình tôi cũng có một thời gian đi nhờ vào ngõ của bà. Nay gia đình tôi không đi trên ngõ đó, không có tranh chấp”.
Tại Biên bản kiểm tra này, một lần nữa UBND xã Quỳnh Châu khẳng định, lối đi mà gia đình bà Hải sử dụng trước đây là đất của gia đình, không phải đất giao thông của xã hội. Nay gia đình đã trở ngõ đi sang hướng Đông, giáp đường giao thông của xóm nên phần ngõ đi cũ, gia đình đã sử dụng vào khuôn viên thửa đất của gia đình.
Làm việc với chúng tôi, lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳnh Lưu tiếp tục khẳng định rằng, căn cứ theo bản đồ 299 và bản đồ địa chính năm 1997 thì có 1 con đường nhỏ nằm bên cạnh thửa đất của gia đình ông Vân. Trong quá trình sử dụng đất, gia đình đưa phần diện tích đất là ngõ đi nằm tại vị trí phía Đông Nam vào thửa đất là hành vi lấn đất theo quy định tại Điều 14, Nghị định số 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Ông Nguyễn Văn Nhật - chuyên viên Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳnh Lưu, người tiếp nhận và xử lý hồ sơ của gia đình ông Vân thì cho rằng, theo quy định tại Điểm d, Khoản 1, Điều 65 của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì trường hợp này, người vi phạm là bà Hải đã mất, thì không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính nữa. Tuy nhiên, phần đất 29,4m2 tăng thêm thì gia đình cũng phải thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước.
Bản thân ông Nhật cũng thừa nhận lỗi về việc xử lý hồ sơ chậm so với quy định, do thời gian vừa qua khối lượng công việc nhiều và phải tập trung triển khai giải phóng mặt bằng các công trình trọng điểm...
Rõ ràng ở đây không có sự thống nhất giữa chính quyền địa phương - trực tiếp nắm rõ thực tế tại cơ sở và Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳnh Lưu - đơn vị tham mưu để làm thủ tục cấp đổi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho nhân dân. Thậm chí những sai sót của bản đồ 299 (có thể do đo vẽ thủ công) cũng chưa được tính đến. Vì vậy, sự việc này cần phải được làm rõ, tránh làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.
