Kết quả thực hiện
Với mục tiêu xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao đồng bộ, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao của Nhân dân, trong thời gian qua, HĐND tỉnh ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao như: Chính sách hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở quy định tại Nghị quyết số 30/2020/NQ-HĐND ngày 13/12/2020; chính sách hỗ trợ trang thiết bị hoạt động văn hóa đối với các thôn sau sáp nhập và hỗ trợ trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em gắn với thiết chế văn hóa, thể thao quy định tại Nghị quyết số 20/2022/NQ-HĐND ngày 12/11/2022; chính sách hỗ trợ đầu tư bể bơi và tổ chức dạy bơi cho trẻ em quy định tại Nghị quyết số 09/2023/NQ-HĐND ngày 7/7/2023.
Sau khi nghị quyết được ban hành, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao, các địa phương triển khai thực hiện. Nhìn chung việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách về xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao đã góp phần hoàn thiện đồng bộ thiết chế văn hóa - thể thao ở cơ sở, đáp ứng nhu cầu tham gia, hưởng thụ văn hóa, thể dục, thể thao của Nhân dân trên địa bàn tỉnh.
Như việc thực hiện chính sách hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao ở cơ sở trên địa bàn tỉnh theo quy định tại Nghị quyết số 30/2020/NQ-HĐND, tính đến năm 2024 đã có 20 công trình văn hóa - thể thao xã, xóm được hỗ trợ, tổng nguồn vốn đã bố trí: 12.480 triệu đồng, dự kiến năm 2025 là 6.820 triệu đồng. Việc thực hiện chính sách đã góp phần hỗ trợ nguồn lực cho các xã, thôn, xóm xây dựng mới, sửa chữa các nhà văn hóa, góp phần hoàn thiện đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa - thể thao cơ sở và khai thác, phát huy hiệu quả các hoạt động của các công trình nhằm đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí của các tầng lớp Nhân dân.
Về thực hiện chính sách hỗ trợ đầu tư bể bơi theo quy định tại Nghị quyết 09/2023/NQ-HĐND, tính đến năm 2024 đã hỗ trợ đầu tư 99/178 bể bơi (33 đơn vị thuộc xã khu vực III, 14 đơn vị thuộc xã khu vực I, 52 đơn vị thuộc xã các khu vực còn lại) và hỗ trợ kinh phí tổ chức dạy bơi cho trẻ em của 33/76 đơn vị thuộc xã khu vực III. Việc thực hiện chính sách đã góp phần hỗ trợ các địa phương, trường học mua sắm, xây dựng bể bơi di động, từ đó phổ cập bơi, trang bị kiến thức, kỹ năng phòng, chống đuối nước cho trẻ em; phát triển thiết chế thể thao cơ sở nhằm tổ chức hoạt động thể thao trên địa bàn dân cư, đáp ứng nhu cầu rèn luyện thể thao của Nhân dân.
Về hỗ trợ trang thiết bị hoạt động văn hóa đối với các thôn sau sáp nhập và hỗ trợ trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em gắn với thiết chế văn hóa, thể thao quy định tại Nghị quyết số 20/2022/NQ-HĐND: Năm 2023, Sở Văn hóa và Thể thao đang tiến hành mua sắm và bàn giao thiết bị cho các địa phương với 254 thôn/bản sau sáp nhập được hỗ trợ thiết bị hoạt động văn hóa, các thiết bị được hỗ trợ như: ghế băng hội trường, loa full, sup bass điện, công suất, vang cơ, micro; 100 thôn/bản đặc biệt khó khăn được hỗ trợ trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em với các trang thiết bị được hỗ trợ như: Cầu trượt, bập bênh, xích đu, thú nhún, xà kép. Năm 2024, Sở Văn hóa và Thể thao đang tiến hành các bước để mua sắm thiết bị. Việc thực hiện các chính sách đã góp phần hỗ trợ trang thiết bị, đảm bảo các điều kiện, phương tiện, trang thiết bị để tổ chức các hoạt động ở nhà văn hóa thôn sau sáp nhập; tạo điều kiện cho trẻ em vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn có cơ sở vật chất để tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí, góp phần bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.
Nhiều khó khăn, bất cập
Bên cạnh kết quả đạt được, việc triển khai các cơ chế, chính sách xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao còn nhiều khó khăn, bất cập, cả về quy định lẫn quá trình triển khai thực hiện, dẫn đến chưa đạt được mục tiêu đề ra khi ban hành nghị quyết như: Việc triển khai thực hiện khá chậm do phải thực hiện nhiều quy trình, thủ tục; số lượng đơn vị được hỗ trợ còn ít chưa đạt mục tiêu đề ra, các địa phương khó khăn nguồn vốn đối ứng triển khai thực hiện dẫn đến tình trạng đã đăng ký nhu cầu nhưng trả lại kinh phí do không thực hiện được;...
Đối với Nghị quyết số 30/2020/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Nghệ An đến năm 2025, sẽ có 109 công trình (15 nhà văn hóa, 11 sân vận động, 83 nhà văn hóa thôn) được hỗ trợ theo Nghị quyết. Tuy nhiên, theo kế hoạch đầu tư công trung hạn, đến năm 2025 mới được bố trí 34 tỷ đồng tương ứng với 56 công trình (8 nhà văn hóa xã, 10 sân vận động, 38 nhà văn hóa thôn) đến nay 56 công trình trên đã được UBND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư dự án.
Theo phản ánh của các địa phương, nguồn lực của các địa phương và huy động đóng góp của Nhân dân còn thấp, do đó, việc đối ứng phần kinh phí còn lại để xây dựng, sửa chữa nhà văn hóa rất khó khăn. Theo báo cáo của Sở Văn hóa và Thể thao trong 32 công trình các địa phương đã đăng ký hỗ trợ thì có 8 công trình các địa phương trả lại ngân sách do không có nguồn vối đối ứng ((như: Công trình Cải tạo, nâng cấp Nhà văn hóa bản Hiện xã Tiên Kỳ, huyện Tân Kỳ; Xây dưng nhà văn hóa xóm 2 xã Hồng Sơn, huyện Đô Lương; Cải tạo, nâng cấp sân vận động xã Nam Cát, huyện Nam Đàn; Xây dựng nhà văn hóa Xóm 3, xã Nam Anh, huyện Nam Đàn; Xây dựng nhà văn hóa Xóm 1 xã Nam Giang, huyện Nam Đàn; Xây dựng sân vận động xã Nam Kim, huyện Nam Đàn; Cải tạo nâng cấp nhà văn hóa Bản Cướm, xã Diên Lãm, huyện Quỳ Châu); 9 công trình huy động từ các nguồn khác nên đã trả lại ngân sách.
Mặt khác, do tổng nhu cầu kinh phí để đầu tư xây dựng công trình văn hóa, thể thao cấp xã và nhà văn hóa thôn/xóm cao hơn so với mức hỗ trợ nên khó khăn trong phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật, dẫn đến nhiều công trình chưa được bố trí vốn Vì vậy, đến nay mới có 20/32 công trình được UBND tỉnh phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật được bố trí vốn.
Đối với việc thực hiện hỗ trợ đầu tư bể bơi theo quy định tại Nghị quyết 09/2023/NQ-HĐND: Theo mục tiêu của nghị quyết năm 2024 và năm 2025 sẽ hỗ trợ tổng cộng 281 bể trong đó năm 2025 hỗ trợ 178 bể (xã khu vực I: 27 bể, xã khu vực III: 76 bể, các xã còn lại: 75 bể), năm 2025 hỗ trợ 103 bể (xã khu vực I: 28 bể, các xã còn lại: 75 bể), tuy nhiên số lượng các địa phương đăng ký hỗ trợ và số lượng bể được hỗ trợ không đạt số lượng đề ra: năm 2024 hỗ trợ đầu tư 99/178 bể bơi (33 đơn vị thuộc xã khu vực III, 14 đơn vị thuộc xã khu vực I, 52 đơn vị thuộc xã các khu vực còn lại).
Qua giám sát của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh cho thấy hầu hết các địa phương gặp khó khăn trong việc đối ứng 30% kinh phí còn lại để đầu tư bể bơi; đầu tư xây dựng mặt bằng; các công trình phụ trợ; quản lý và vận hành bể bơi. Do đó, thực tế các địa phương không “mặn mà” trong việc nhận hỗ trợ, số lượng các địa phương đăng ký hỗ trợ thấp hơn so với số lượng bể bơi được quy định tại Nghị quyết như: năm 2024 số lượng bể bơi được hỗ trợ là 178 nhưng chỉ có 99 bể bơi được các địa phương đăng ký, 2025 số lượng bể bơi được hỗ trợ là 103 nhưng chỉ có 49 bể bơi được các địa phương đăng ký, dẫn đến tình trạng số lượng địa phượng thụ hưởng chưa đảm bảo số lượng theo mục tiêu Nghị quyết số 09/2023/NQ-HĐND đã đề ra.
Về việc hỗ trợ trang thiết bị hoạt động văn hóa đối với các thôn sau sáp nhập và hỗ trợ trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em gắn với thiết chế văn hóa, thể thao quy định Nghị quyết số 20/2022/NQ-HĐND: Việc triển khai thực hiện khá chậm, các đơn vị năm sau mới được nhận hỗ trợ của năm trước, năm 2023 thì đến nay mới tiến hành mua sắm và bàn giao thiết bị cho các địa phương; năm 2024 thì hiện nay mới trình danh mục, chủ trương mua sắm trang thiết bị. Theo trao đổi của Sở Văn hóa và Thể thao, nguyên nhân là do việc hỗ trợ phải trải qua quy trình nhiều bước, qua nhiều cơ quan, đơn vị thẩm định dẫn đến thời gian kéo dài như tổng hợp nhu cầu hỗ trợ, dự toán kinh phí, phê duyệt chủ trương mua, phê duyệt danh mục, dự toán, kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm, mua sắm và bàn giao cho các địa phương.
Để khắc phục hạn, chế bất cập nêu trên, tại buổi làm việc với Sở Văn hóa và Thể thao, Đoàn giám sát của Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh đã đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao chủ động, tích cực tham mưu triển khai thực hiện kịp thời Nghị quyết của HĐND tỉnh về cơ chế, chính sách xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao. Đồng thời, rà soát lại các cơ chế, chính sách để kịp thời tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung các nghị quyết hoặc ban hành các nghị quyết mới cho giai đoạn tiếp theo theo hướng đầu tư có trọng tâm trọng điểm, phù hợp với tình hình thực tế.
Song song với đó cần rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính thực hiện các chính sách để đảm bảo việc việc hỗ trợ cho các đơn vị, địa phương được kịp thời hơn, góp phần hỗ trợ đầu tư thiết chế văn hóa - thể thao ở cơ sở hiệu quả, phục vụ tốt việc tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và đáp ứng tốt nhu cầu sinh hoạt văn hóa - thể thao của Nhân dân và tiêu chí xây dựng nông thôn mới hiện nay./.
