Góp phần thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng
Từ Tổ Du lịch cộng đồng gồm 3 hộ làm Homestay với 7 thành viên, sau hơn 10 năm đã phát triển thành Hợp tác xã du lịch cộng đồng xã Yên Khê (huyện Con Cuông) với 5 Homestay 33 thành viên tham gia làm du lịch cộng đồng.
Ở Hợp tác xã du lịch cộng đồng xã Yên Khê, ngoài du lịch theo mô hình Homestay, hợp tác xã đã kết nối các mô hình sản xuất nông nghiệp như cam, chè, mô hình dệt thổ cẩm, đan lát và các điểm du lịch như hang Nàng Màn, thác Khe Kèm, khe Nước Mọc… trên địa bàn để du khách trải nghiệm, mua sắm; vừa tăng thời gian lưu trú của du khách, vừa tăng thu nhập cho người dân ở địa phương. Bình quân mỗi năm, nơi đây đón hàng nghìn lượt khách, như năm 2023 đón 3.742 lượt khách. Giám đốc Hợp tác xã du lịch cộng đồng xã Yên Khê, bà Lô Thị Hoa chia sẻ: Hợp tác xã đang tiếp tục nghiên cứu phát triển thêm một số sản phẩm du lịch mà địa phương có lợi thế, trong đó có sản phẩm thuốc nam của đồng bào Thái.
Tại xã Hạnh Dịch (huyện Quế Phong), mô hình du lịch cộng đồng Homstay Lâm Khang đi vào hoạt động từ năm 2019. Ban đầu, theo chia sẻ của bà Lang Thị Kim - Giám đốc Homestay Lâm Khang là vô cùng khó khăn, khi khoảng cách xa trung tâm, giao thông khó khăn, không có điện thắp sáng, sóng điện thoại và điều kiện đầu tư hạn hẹp. Tuy nhiên, từ chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng của tỉnh, như hỗ trợ xây dựng gian trưng bày, giới thiệu sản phẩm đặc trưng, đặc sản của địa phương, hỗ trợ mua sắm các trang thiết bị ban đầu phục vụ khách du lịch, đã tạo thêm nguồn lực, động lực để mô hình duy trì và phát triển. Hiện nay, ngoài khách trong tỉnh, thì du khách ngoài tỉnh như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng… và một số khách nước ngoài đã biết và tìm đến Homestay Lâm Khang để trải nghiệm ẩm thực, văn hóa, văn nghệ, cồng chiêng của đồng bào Thái, tham quan làng Thái cổ Mường Đán, tham quan và tắm suối tại thác Bảy tầng - một kỳ quan đẹp ở Mường Đán (xã Hạnh Dịch).
Nghệ An là tỉnh nông nghiệp, gắn với hệ sinh thái và bản sắc văn hoá đa dạng, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số với nhiều nét văn hoá đặc sắc Thái, Mông, Khơ Mú, Đan Lai.... Cùng với tiềm năng, thế mạnh, những năm qua, tỉnh và các địa phương đã có những định hướng và tập trung phát triển du lịch cộng đồng. HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 07/2020/NQ-HĐND, ngày 22/7/2020 về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021 – 2025. Theo đó, có 6 chính sách hỗ trợ cho 3 nhóm đối tượng, gồm hỗ trợ mô hình hộ gia đình mua sắm trang thiết bị ban đầu và trang thiết bị nhà vệ sinh; hỗ trợ các thôn, xóm, bản mua sắm bộ nhạc cụ, trang phục truyền thống phục vụ hoạt động văn nghệ và lắp đặt hệ thống biển báo, biển chỉ dẫn, biển quảng cáo, thuyết minh; hỗ trợ đối với cấp huyện kinh phí tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch cho người dân và kinh phí tuyên truyền, quảng bá xúc tiến du lịch cộng đồng.
Trong 3 năm 2021 - 2023, tổng ngân sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng tại 9 huyện (Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp; Anh Sơn, Tân Kỳ, Nam Đàn) là hơn 6,2 tỷ đồng.
Theo Sở Du lịch Nghệ An, qua triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng của HĐND tỉnh đã góp phần nâng lên một bước về tư duy, nhận thức phát triển du lịch nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng trong lãnh đạo cũng như người dân ở các địa phương, nhất là khu vực miền Tây Nghệ An – nơi có nhiều tiềm năng, lợi thế. Hiện mô hình du lịch cộng đồng đã được phát triển tại 23 bản làng với 54 hộ phục vụ dịch vụ Homestay trong toàn tỉnh. Các mô hình du lịch cộng đồng được hình thành và đi vào hoạt động, bên cạnh tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người dân, đã góp phần lưu giữ, phát huy, quảng bá các giá trị văn hoá của đồng bào về ẩm thực, nhảy sạp, cồng chiêng, hát múa các làn điệu dân ca đặc trưng từng đồng bào dân tộc. Mặt khác tạo ra sự thay đổi tư duy, nhận thức về mọi mặt của người dân bản địa thông qua tiếp cận với nhiều thông tin từ khách du lịch; góp phần xây dựng không gian nông thôn mới đẹp, văn minh…
Tiếp tục trăn trở thúc đẩy du lịch cộng đồng phát triển
So với tiềm năng và sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh về phát triển du lịch nói chung và phát triển du lịch cộng đồng nói riêng thông qua ban hành, triển khai các nghị quyết, chương trình hành động, quy hoạch, chiến lược, kế hoạch kinh tế - xã hội… thì phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh đang rất khiêm tốn. Không chỉ khiêm tốn về số lượng mô hình mà còn khiêm tốn về quy mô, sự bài bản và chất lượng, hiệu quả hoạt động của các mô hình du lịch cộng đồng.
Từ thực tiễn hoạt động kết nối các điểm du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái cho du khách, bà Vi Thị Thắm – Giám đốc Trung tâm điều phối du lịch miền Tây Nghệ An cho rằng: Điểm chung của các mô hình du lịch hiện nay chủ yếu làm du lịch cộng đồng, sinh thái đơn thuần, bó hẹp trong một không gian hẹp; chưa chú ý gắn kết với các sản phẩm trồng trọt, hàng hoá nông nghiệp, các danh lam thắng cảnh của địa phương. Điều này dẫn đến, các mô hình du lịch cơ bản đang còn đơn điệu, na ná nhau về sản phẩm, từ ẩm thực, văn hoá văn nghệ, giao lưu cộng đồng…, gây sự nhàm chán cho du khách. Mặc dù có sự chỉ đạo và chính sách hỗ trợ từ phía Nhà nước để hình thành điểm du lịch, tuy nhiên năng lực làm du lịch của người dân còn hạn chế, dẫn đến một số điểm du lịch hoạt động không có hiệu quả.
Để du lịch cộng đồng, sinh thái phát triển bền vững, Giám đốc Trung tâm điều phối du lịch miền Tây Nghệ An nêu ý kiến: Các mô hình du lịch phải phát triển theo hướng đặc trưng, đặc thù của từng địa phương. Ví dụ, du lịch cộng đồng Kỳ Sơn cần gắn với bản sắc đồng bào Mông, dược liệu; du lịch cộng đồng Quế Phong gắn với văn hoá Thái cổ; Quỳ Châu gắn với văn hoá dệt thổ cẩm của đồng bào Thái….; gắn phát triển, kết nối các sản phẩm du lịch đa dạng như tham quan, trải nghiệm, mua sắm. Đặc biệt phải có các đơn vị kết nối các điểm đến du lịch trong nội bộ tỉnh, vừa quảng bá điểm đến, vừa kết nối các đơn vị lữ hành đưa khách đến các điểm du lịch.
Đồng tình với ý kiến của bà Vi Thị Thắm cần có đơn vị kết nối các điểm đến du lịch, bà Lang Thị Kim - Giám đốc Homestay Lâm Khang (huyện Quế Phong) cho rằng, để khai thác các tiềm năng, lợi thế đặc trưng của từng địa phương và phát triển du lịch bền vững thì cần có sự đầu tư rất lớn từ phía Nhà nước. Như ở làng Thái cổ Mường Đán, nhà lợp của người dân bằng gỗ samu nay đã hư hỏng, xuống cấp nhiều cần phải hỗ trợ đầu tư để giữ gìn, bảo tồn; hay thác Bảy tầng, hiện chưa được đầu tư đường xuống, gây khó khăn cho du khách…
Với vai trò quản lý nhà nước, Giám đốc Sở Du lịch, ông Nguyễn Mạnh Cường cũng cho rằng: Các địa phương cần quy hoạch các địa điểm, mô hình du lịch trọng điểm, các điểm du lịch tiềm năng để từ đó tập trung phát triển hạ tầng giao thông, bãi đậu xe, điện, nước sạch, thông tin liên lạc, nhà vệ sinh công cộng… Gắn với thu hút các nhà đầu tư xây dựng các cơ sở dịch vụ du lịch chất lượng cao, khu du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch cộng đồng để vừa nâng cao chất lượng dịch vụ, vừa đa dạng hóa các sản phẩm du lịch. Tăng cường liên kết các chủ thể tham gia vào chuỗi du lịch, đặc biệt là các công ty lữ hành, xây dựng mạng lưới kết nối về du lịch cộng đồng, tránh sự trùng lặp về các sản phẩm du lịc, tạo dựng và hình thành những hành trình, tour du lịch khám phá trải nghiệm…
Để có một chiến lược phát triển du lịch cộng đồng bền vững trên địa bàn tỉnh, ngày 22/3/2024 này, Ban Văn hoá – Xã hội, HĐND tỉnh tổ chức Hội nghị đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết số 07/2020/NQ-HĐND của HĐND về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021 – 2025. Mục đích của hội nghị là để nhận diện những khó khăn, vướng mắc và thảo luận, đề ra các giải pháp đưa ngành du lịch nói chung và du lịch cộng đồng, sinh thái nói riêng trên địa bàn tỉnh phát triển hiệu quả và bền vững theo Chiến lược phát triển du lịch của tỉnh đến năm 2023, tầm nhìn đến năm 2035 đã được phê duyệt, tạo bước phát triển đột phá cho du lịch Nghệ An, đưa du lịch từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp tích cực vào tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh.
