Tốt nghiệp đại học, thay vì tìm một công việc ổn định, Tráng A Chu quyết định trở về quê hương khởi nghiệp. Nghe cậu chia sẻ mộc mạc mà xúc động: “Cháu nghĩ khởi nghiệp cũng giống như đi làm cán bộ thôi, cũng giúp quê cháu được nhiều người biết đến”. Vậy với A Chu, làm du lịch không chỉ là sinh kế, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng, với bản sắc quê hương.
Được sự tư vấn của các chuyên gia, từ một chuồng bò cũ, hai vợ chồng đã cải tạo thành một homestay mộc mạc nhưng đậm chất văn hóa dân tộc. Phần gác trên trở thành không gian lưu trú với những tấm vải thổ cẩm ngăn cách, bên dưới là khu vực tiếp khách, bếp ăn ấm cúng. Hiên nhà biến thành “sân khấu” cho những buổi giao lưu văn nghệ mỗi tối. Và “diễn viên” chính là hai vợ chồng, hai đứa con nhỏ, cùng những cô gái Mông trong bản. Ban ngày, họ tất bật nấu nướng, phục vụ khách, ban đêm lại khoác lên mình bộ váy thổ cẩm, cất lên tiếng sáo, tiếng khèn, hòa vào điệu múa xòe dưới bầu trời vùng cao lộng gió.
Một chuyên gia du lịch từng nói: “Làm du lịch cộng đồng là tận dụng những gì thiên nhiên đã ban tặng”. Không cần những công trình nhân tạo hào nhoáng, thiên nhiên đã sẵn có đó: triền núi, sườn đồi, con suối, ánh trăng treo trên đỉnh núi, tiếng gió lùa qua rừng già. Chỉ cần một chuyến xe bò, một hành trình đi bộ hay đạp xe len lỏi giữa bản làng, du khách đã có thể cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của thôn quê, của núi rừng Tây Bắc. Và A Chu homestay đã làm như vậy - đơn giản, ít tốn kém mà tinh tế.
A Chu không mang những cây cổ thụ từ rừng về, cũng không cần mua bonsai đắt tiền để trang trí. Chỉ cần những hàng rào xanh mướt, những cây đào, cây táo rừng, vài luống rau cải mèo, giàn bầu, giàn bí trước hiên nhà. Không gian vừa gần gũi, vừa hài hòa với thiên nhiên, khiến du khách đến rồi chẳng muốn rời đi.
Nhưng không chỉ có phong cảnh, du khách còn được hòa mình vào đời sống của bà con dân tộc qua những phiên chợ cuối tuần. Ở đó, người dân khoác lên mình bộ trang phục thổ cẩm rực rỡ, xuống chợ vừa bán vừa mua. Trái bầu, quả bí, cá suối, gà vịt - tất cả đều là sản vật của núi rừng. Chợ phiên không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa, mà còn là nơi kết nối cộng đồng, lưu giữ những nét văn hóa truyền thống. Và A Chu đã đưa du khách đến với những trải nghiệm, để mỗi người khi rời đi đều mang theo một câu chuyện đẹp về đời sống vùng cao.
Không ít mô hình du lịch cộng đồng đã từng “vang bóng một thời” nhưng dần bị sao chép, biến tướng, mất đi bản sắc. Nhưng A Chu homestay thì ngược lại - càng ngày càng chăm chút hơn. Dù có lúc tưởng như muốn bỏ cuộc, nhất là trong những tháng ngày đại dịch COVID-19 khiến du lịch đóng băng, nhưng tình yêu với quê hương, với những ngọn gió Hua Tạt đã giữ chân A Chu lại.
Và không chỉ có A Chu homestay. Khắp các vùng trung du, miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, dãy Trường Sơn, đồng bằng sông Cửu Long… du lịch cộng đồng đang ngày một phát triển. Ở Thái Nguyên có làng du lịch cộng đồng Thái Hải của người Tày. Ở Lai Châu có Sin Suối Hồ của bà con người Mông. Ở Nghĩa Lộ (Yên Bái) là những homestay của người Thái. Xa hơn nữa, là Gò Cỏ (Quảng Ngãi) - một làng Chăm Pa cổ từng bị lãng quên, nay hồi sinh mạnh mẽ nhờ du lịch cộng đồng. Hay ở Kbang (Gia Lai), nơi bà con người Ba Na đang biến những ngôi nhà sàn thành homestay, đón khách thập phương đến trải nghiệm.
Nhắc đến khởi nghiệp, nhiều người thường nghĩ đến những sản phẩm, dịch vụ mang tính công nghệ. Nhưng thực tế, khởi nghiệp trong du lịch cộng đồng cũng đang mở ra những hướng đi đầy triển vọng.
Những mô hình khởi nghiệp trong chế biến sâu nông sản đã kết nối được cộng đồng, nhưng vẫn còn nhiều không gian để sáng tạo. Du lịch nông nghiệp - nông thôn, du lịch sinh thái, homestay, du lịch cộng đồng… không chỉ tạo ra sinh kế mà còn giúp giữ gìn bản sắc, bảo tồn văn hóa, phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững. Đây là những nơi có nhiều điều kiện để sáng tạo ra sự khác biệt.
Du lịch cộng đồng không chỉ là một ngành kinh tế, mà còn là một phương thức kích hoạt lại những giá trị văn hóa bản địa. Trên những cánh rừng, bên những rặng dừa, dọc theo những con sông - ở đâu cũng có những câu chuyện, những di sản đang chờ được đánh thức.
Và những người làm công tác dân tộc, nông nghiệp - nông thôn, văn hóa - du lịch cần đến truyền cảm hứng, tiếp thêm ngọn lửa đam mê, tư vấn và hỗ trợ. Khi ấy, mỗi gia đình trở thành một gia đình sáng tạo, mỗi cộng đồng trở thành một cộng đồng sáng tạo, mỗi thôn bản trở thành một thôn bản sáng tạo.
Trên một đất nước có 54 dân tộc anh em cùng ngụ cư, mỗi dân tộc bao đời nay vẫn luôn tự hào giữ gìn bản sắc riêng của mình. Hãy góp thêm một góc nhìn khác, lạc quan hơn, nhân văn hơn, tích cực hơn về sức sống mạnh mẽ của bà con dân tộc giống như những cái cây đại thụ chốn đại ngàn.
Không có con đường nào chỉ toàn đèn xanh. Nếu cứ chờ mọi thứ hoàn hảo mới bắt đầu, có lẽ sẽ chẳng bao giờ có điểm khởi đầu. Sáng tạo không phải là thứ xa vời, không dành riêng cho thiên tài, mà nằm trong những quyết định nhỏ nhất mỗi ngày. Mỗi thành công đều khởi nguồn từ một bước đi nhỏ, một ý tưởng chưa trọn vẹn, một nỗ lực còn dang dở. Nếu cứ chờ những điều kiện tốt nhất, ta có thể mãi mãi đứng yên. Hành động trước, điều chỉnh sau.
Hãy khơi nguồn sáng tạo cho bà con, như khơi thông một dòng sông, con suối, để những ý tưởng được tuôn chảy, để những vùng đất tưởng chừng “ngủ quên” bỗng bừng lên sức sống.
Trên thế gian này, ban đầu làm gì có đường, người ta đi mãi mới thành đường. Chúc mừng những người đã đi, đang đi và sẽ đi trên con đường làm du lịch cộng đồng - từng bước một, kiên nhẫn và bền bỉ, cho đến ngày thành công.
